Việt Nam hiện đã tự sản xuất được 8/12 loại vắc xin sử dụng trong Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Với việc duy trì tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ các mũi vắc xin trong tiêm chủng mở rộng cho trẻ dưới 1 tuổi đạt trên 95%, Việt Nam đang tiến tới chủ động hoàn toàn vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và đảm bảo an toàn vắc xin.
Nhiều loại vắc xin mới đang chờ cấp phép
Bộ Y tế cho biết: Hiện nước ta có 4 nhà máy sản xuất vắc xin và đã sản xuất được nhiều loại vắc xin như vắc xin lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi, bại liệt, viêm gan B, viêm gan A, viêm não Nhật Bản B, tả, thương hàn… Đặc biệt, từ tháng 4/2018, vắc xin sởi -rubella (MRVAC) do Việt Nam sản xuất được triển khai trong tiêm chủng thường xuyên trên toàn quốc. Vắc xin sởi - rubella (MRVAC) do Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc xin và sinh phẩm y tế (POLYVAC), Bộ Y tế sản xuất. Cả nước hiện có 19 tỉnh/thành phố đã triển khai gồm: Nam Định, Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn, Thanh Hóa, Khánh Hòa, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Trị, Phú Yên, Ninh Thuận, Đắc Nông, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Tháp, Tây Ninh, Trà Vinh, Bình Dương và Bình Phước.
Người dân đưa con đi tiêm chủng mở rộng. Ảnh: Dương Ngọc/TTXVN
Theo báo cáo của các tỉnh, đã có trên 50.000 trẻ từ 18-24 tháng tuổi được tiêm vắc xin MRVAC, không ghi nhận bất kỳ trường hợp phản ứng nặng sau tiêm chủng. Việc sử dụng vắc xin sởi-rubella sản xuất trong nước sẽ giúp Việt Nam chủ động nguồn cung ứng vắc xin, đảm bảo không thiếu vắc xin sởi-rubella sử dụng trong tiêm chủng thường xuyên cho trẻ 18 tháng và tiêm chủng chống dịch.
Đồng thời, Việt Nam đang tích cực nghiên cứu và tự sản xuất thêm các loại vắc xin nhằm bảo vệ trẻ em khỏi các bệnh hiểm nghèo. Trong năm nay, sẽ có thêm 3 loại vắc xin khác là vắc xin cúm mùa, viêm não Nhật Bản tế bào và vắc xin bại liệt bất hoạt đang trong giai đoạn chuẩn bị hồ sơ xin cấp phép lưu hành.
Viện Vắc xin và sinh phẩm y tế được giao thực hiện dự án “Vắc xin nghiên cứu phát triển sản phẩm vắc xin cúm mùa” trong khoảng thời gian từ năm 2015-2019. Theo đó, vắc xin cúm mùa ngừa được 3 chủng vi rút cúm thông thường gồm: chủng A(H1N1), A(H3N2) và cúm B. Kết quả kiểm định chất lượng và nghiên cứu tiền lâm sàng trên các mô hình động vật thí nghiệm cho thấy vắc xin cúm do Viện Vắc xin và sinh phẩm y tế sản xuất đạt tiêu chuẩn chất lượng; đạt yêu cầu về an toàn, dung nạp tốt theo đường tiêm bắp và tạo được đáp ứng miễn dịch tốt trên động vật thí nghiệm phù hợp với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và qui định của Việt Nam. Dự án được nghiệm thu vào tháng 5/2018 và đã nộp hồ sơ, hiện đang chờ quyết định công nhận của Bộ Y tế và Bộ Khoa học và Công nghệ. Đồng thời, Viện đã nộp hồ sơ xin đăng ký cấp phép lưu hành và đang đợi thẩm định. Sẵn sàng các điều kiện để sản xuất vắc xin, Viện dự kiến đầu năm 2019 sẽ đưa vắc xin ra thị trường trong nước và tiến tới xuất khẩu.
Cùng đó, Viện cũng thực hiện dự án “Nghiên cứu sản xuất vắc xin phối hợp 5 trong 1 hấp thụ, dạng dung dịch”. Thời gian tới, Viện dự kiến sẽ tự sản xuất được vắc xin 5 trong 1 (phòng các bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và Hib). Hiện việc nghiên cứu vắc xin này đang trong giai đoạn nghiên cứu trên động vật và chuẩn bị phối trộn.
Theo Trung tâm Nghiên cứu sản xuất vắc xin và Sinh phẩm y tế, dự án “Nghiên cứu phát triển vắc xin bại liệt bất hoạt” được Trung tâm thực hiện từ năm 2015-2018. Trung tâm đã hoàn thiện được qui trình công nghệ sản xuất vắc xin này từ chủng Sabin đạt tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới. Vắc xin đã được thử nghiệm trên 60 người lớn khỏe mạnh và trẻ từ 2 tháng tuổi. Kết quả cho thấy: không có bất cứ phản ứng phụ nghiệm trọng nào. Vì vậy, vắc xin được đánh giá đạt yêu cầu về tính an toàn.
Dự án “Nghiên cứu phát triển sản phảm vắc xin viêm não Nhật Bản trên tế bào Vero” do Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Vắc xin và Sinh phẩm số 1 (VABIOTECH) thực hiện từ năm 2015-2019. Vắc xin đã thử nghiệm lâm sàng ở giai đoạn 3 và được đánh giá đạt tính an toàn trên người tình nguyện. Hiện công ty đang chuẩn bị hồ sơ xin đăng ký lưu hành vắc xin viêm não Nhật Bản trên tế bào Vero (JECEVAC) tại Việt Nam. Thời gian tới, công ty tiếp tục thử nghiệm lâm sàng đánh giá mức độ tồn lưu kháng thể ở thời điểm 12 tháng sau khi tiêm 2 mũi vắc xin và hiệu quả của liều tiêm nhắc lại (liều 3) vắc xin viêm não Nhật Bản; đồng thời hoàn thiện qui trình nhân nuôi tế bào để sản xuất vắc xin viêm não Nhật Bản ở qui mô 1-2 triệu liều/năm…
Theo Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương Đặng Đức Anh, Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia đang cung cấp 12 loại vắc xin miễn phí cho tất cả các trẻ em trên toàn quốc. Đây là một trong những nỗ lực của Chính phủ nhằm giảm tỷ lệ tử vong và mắc các loại bệnh có thể phòng tránh được. Các loại vắc xin này đã bảo vệ hơn 6 triệu trẻ em và ngăn chặn hơn 40.000 ca tử vong ở trẻ em trong vòng hơn 2 thập kỷ qua. Đặc biệt, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gần đây đã phê duyệt ngân sách cho tiêm chủng đến năm 2020, trong đó có nội dung đảm bảo nguồn tài chính cho vắc xin và công nghệ giữ lạnh cần thiết để đưa các loại vắc xin này tới khắp mọi miền trên toàn quốc…
Tập trung nghiên cứu vắc xin phòng bệnh cho người
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết: Việt Nam tự hào là 1 trong 42 quốc gia có thể sản xuất được vắc xin, có thể tự túc được hầu hết vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Nghiên cứu sản xuất vắc xin không phải nước nào cũng có thể thực hiện được. Đồng thời, Việt Nam là 1 trong 39 quốc gia được Tổ chức Y tế thế giới công nhận là Cơ quan quản lý vắc xin đạt chuẩn theo quốc tế. Đây là cơ hội mở cách cửa xuất khẩu vắc xin ra thị trường thế giới.
Theo Thứ trưởng Nguyên Thanh Long, thời gian qua, Chương trình sản phẩm quốc gia đã phê duyệt 11 nội dung, nhiệm vụ; trong đó tập trung vào vấn đề nghiên cứu, sản xuất, phát triển vắc xin. Hiện có những sản phẩm đã đi đến gần chặng cuối cùng và có sản phẩm đã thương mại hóa trên thị trường. Thời gian tới, để tiến tới chủ động hoàn toàn được vắc xin và đảm bảo an toàn vắc xin, Bộ Y tế đề ra định hướng từ nay đến năm 2020, Việt Nam có ít nhất 7 loại vắc xin đáp ứng yêu cầu của chương trình tiêm chủng quốc gia, thay thế vắc xin nhập khẩu và tiến tới xuất khẩu. Trong đó, dạng vắc xin đa giá (5 trong 1 và 6 trong 1) phối hợp nhiều loại kháng nguyên là một trong những ưu tiên hàng đầu trong nghiên cứu và phát triển vắc xin mới tại Việt Nam hiện nay. Chính vì vậy, việc nâng cao công nghệ để tự sản xuất được các loại vắc xin hỗn hợp là yêu cầu hết sức cần thiết và cấp bách trong giai đoạn sắp tới…
Tiến sỹ Nguyễn Ngô Quang, Phó Cục trưởng Cục Khoa học- Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) đề xuất: Thời gian tới để các dự án nghiên cứu về vắc xin triển khai hiệu quả, các tổ chức chủ trì dự án cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, bảo đảm hoàn thành đúng thời gian đã phê duyệt, chuẩn bị hồ sơ đề nghị phê duyệt các dự án cho giai đoạn tới. Ban Chủ nhiệm, các vụ, cục, đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ tăng cường hướng dẫn, giám sát, hỗ trợ các dự án, nhiệm vụ trong quá trình triển khai thực hiện; xử lý kịp thời các khó khăn, vướng mắc. Đặc biệt, Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế đề xuất Chính phủ cho kéo dài thời gian thực hiện Chương trình đến năm 2030...