Khoa Cấp cứu bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh vừa tiếp nhận trường hợp của cụ Lê Văn M. (80 tuổi, nhà ở quận 7) bị suy thận cấp và toan máu nặng khi sử dụng thuốc đông dược do người quen giới thiệu để điều trị bệnh đái tháo đường. Cụ được người nhà đưa đến khám tại bệnh viện với triệu chứng nôn mửa kéo dài và mệt mỏi sau khi nôn. Đặc biệt, cụ M. không hề có bất kỳ một triệu chứng đáng lưu ý nào khác, kể cả chỉ số đường huyết cũng rất ổn định.
Tuy nhiên, khi làm các xét nghiệm lâm sàng, kết quả xét nghiệm lại đối nghịch hoàn toàn với biểu hiện bên ngoài của cụ. Cụ bị suy thận cấp và toan máu nặng với pH = 6.8 (mức bình thường 7.35-7.45).
Dù đã qua khỏi cơn nguy hiểm nhưng cụ M. vẫn phải thở máy và lọc máu liên tục. Ảnh N.Phương |
Theo các bác sĩ, tình trạng toan máu nặng rất hiếm gặp, thường chỉ gặp ở người bệnh ngưng thở, ngưng tim từ rất lâu. Xác định đây là trường hợp rất nặng, đe dọa tính mạng và có thể tử vong bất kỳ lúc nào, ê kíp trực nhanh chóng tập trung lực lượng, thuốc men, máy móc, tiến hành điều trị thuốc song song với việc lọc máu cấp cứu ngay cho người bệnh.
Theo thông tin từ người nhà của cụ M., cụ bị đái tháo đường đã nhiều năm. Do thấy bất tiện khi phải tiêm Insulin hàng ngày, cụ chuyển sang dùng thuốc thảo dược dạng viên được một người quen giới thiệu có tác dụng hạ đường tốt, rẻ tiền, dễ mua mà không cần khám bệnh hàng tháng. Loại thảo dược này đựng trong các bao nhựa không nhãn mác. Tuy nhiên, sau khi sử dụng được một thời gian, cụ bắt đầu có các triệu chứng mệt mỏi, ói mửa nhiều lần, không ăn uống được nhưng không hề đau bụng, sốt hay tiêu chảy.
Sau khi thực hiện phân tích thành phần chuyên sâu của loại thuốc mà người bệnh sử dụng, các bác sĩ khẳng định đây không phải là thảo mộc đơn thuần mà chính là Phenformin, một loại thuốc trị đái tháo đường nổi tiếng ở thập niên 50-70 của thế kỷ trước đã được cấm lưu hành từ hơn 50 năm.
Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Viết Hậu, Phó trưởng khoa Cấp cứu bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, cho biết thuốc Phenformin là thuốc hàng đầu trị đái tháo đường được đưa vào thị trường năm 1957 tại Mỹ. Ban đầu, thuốc được ưa chuộng vì tác dụng rất tốt nhưng bị cấm sản xuất và lưu hành từ 1973 vì ghi nhận hàng loạt ca tử vong liên quan đến nhiễm acid lactic khi dùng thuốc này.
“Việc điều trị bằng thuốc này dễ xảy ra các tác dụng phụ, biến chứng gây tử vong, thậm chí ở người còn rất trẻ. Đôi khi diễn biến tử vong rất nhanh mà không tìm được nguyên nhân, thậm chí dẫn đến nghi ngờ bị đầu độc”, bác sĩ Hậu cho biết thêm.
Bác sĩ Hậu chia sẻ, cụ M. may mắn vì được chẩn đoán sớm và chính xác bệnh lý, cộng với việc cấp cứu kịp thời nên có thể qua khỏi. Hiện người bệnh vẫn phải theo dõi và chăm sóc tích cực nhiều ngày với máy thở và lọc máu liên tục. Các trường hợp tương tự, tỉ lệ tử vong lên đến hơn 50%.
Theo các bác sĩ, ở nước ta cũng như các nước trên thế giới đã cấm lưu hành loại thuốc này, nhưng việc trà trộn thành phần của thuốc vào các viên đông dược không nhãn mác tạo sự nhầm lẫn trong cách suy nghĩ và sử dụng của người bệnh, người nhà người bệnh.
Bác sĩ Nguyễn Viết Hậu cũng khuyến cáo người bệnh đái tháo đường dù có mong muốn điều trị bằng Đông y hay Tây y đều cần đến các cơ sở y tế có chuyên môn, uy tín để được tư vấn điều trị và hướng dẫn sử dụng thuốc một cách khoa học, tránh việc tự ý dùng thuốc dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.