Nhiều xã, phường có tình trạng “vừa thừa, vừa thiếu” cán bộ đúng chuyên môn, trong đó một trong những nguyên nhân được chỉ ra là do sáp nhập cơ học, dồn cán bộ các phường, xã lại với nhau, hoặc phân bổ cán bộ từ cấp huyện về xã, phường chưa đồng đều. Đa số là thiếu cán bộ có chuyên môn phù hợp vị trí việc làm, đặc biệt là ở các lĩnh vực đất đai, môi trường, quản lý dự án, tài chính… Giải “bài toán” này, Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang triển khai nhiều giải pháp, từ ngắn hạn đến dài hạn.
Trước vấn đề trên, phóng viên TTXVN thực hiện chùm bài viết với chủ đề “Bài toán cán bộ cho bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp ở Thành phố Hồ Chí Minh” nhằm ghi nhận những nỗ lực khắc phục khó khăn, tháo gỡ những điểm nghẽn để bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp vận hành thông suốt, ổn định.
Cán bộ, công chức ở xã Thái Mỹ (TP Hồ Chí Minh) thường xuyên phải tăng ca phục vụ giải quyết hồ sơ hành chính cho người dân. Ảnh: Hữu Duyên/TTXVN
Bài 1: Cán bộ cơ sở “vừa thừa, vừa thiếu”
Sau gần 3 tháng vận hành bộ máy chính quyền địa phương hai cấp, tại nhiều xã, phường ở Thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận có tình trạng nhiều vị trí việc làm “dôi dư” về số lượng nhưng lại thiếu cán bộ có chuyên môn phù hợp, đặc biệt là các lĩnh vực có tính chất phức tạp như đất đai, xây dựng, quản lý dự án và tài chính. Đây là những “điểm nghẽn” khiến chính quyền cơ sở gặp khó khăn trong việc giải quyết nhu cầu ngày càng cao của người dân và doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Thừa về số lượng
Sau hợp nhất, tổng số cán bộ, công chức tiếp tục công tác tại 168 xã, phường, đặc khu của Thành phố Hồ Chí Minh là 12.119 người và khoảng 6.532 người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã. Trong khi đó, theo quy định tạm thời bố trí biên chế, mỗi xã, phường bình quân 32 biên chế cán bộ, công chức và cứ tăng 2.000 dân thì được bố trí thêm 1 người, nhưng tổng công chức không quá 50 đối với xã và 70 đối với phường.
Theo ghi nhận thực tế, việc phân bổ cán bộ, công chức ở một số xã, phường còn chưa đồng đều do quá trình “nhập cơ học” sau hợp nhất và số cán bộ từ cấp huyện cũ được phân bổ về cấp xã.
Xã Bàu Bàng, Thành phố Hồ Chí Minh được hình thành trên cơ sở hợp nhất 7/8 khu phố thuộc thị trấn Lai Uyên, tỉnh Bình Dương cũ, có diện tích tự nhiên hơn 84 km2, quy mô dân số 51.638 người. Sau hợp nhất, xã được phân bổ 90 biên chế cán bộ, công chức, viên chức, trong đó có 52 công chức chuyên môn. Sau gần 3 tháng vận hành, địa phương gặp phải một số khó khăn do tình trạng thiếu nhân sự có chuyên môn quan trọng, nhất là chuyên môn thuộc các lĩnh vực xây dựng, công thương, nông nghiệp, môi trường, y tế và văn hóa.
Ông Nguyễn Phú Cường, Bí thư Đảng ủy xã Bàu Bàng cho biết: Phần lớn cán bộ, công chức không có chuyên môn phù hợp, hoặc chưa quen với cách làm việc mới. Trước khi bỏ cấp huyện, cán bộ xã chỉ quen làm công tác thừa hành, nay phải trực tiếp xử lý nên gặp nhiều bỡ ngỡ, lúng túng.
Tương tự, ông Võ Văn Tính, Bí thư Đảng ủy xã Bắc Tân Uyên, Thành phố Hồ Chí Minh cũng nhìn nhận, việc thành lập xã Bắc Tân Uyên trên cơ sở hợp nhất 3 đơn vị hành chính cũ đã tạo nhiều thuận lợi cho công tác lãnh đạo điều hành. Bộ máy chính quyền sau sắp xếp tinh hơn, hoạt động ngày càng đi vào nề nếp, hiệu lực, hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên, việc bố trí cán bộ, công chức đảm nhận các vị trí tại các phòng ban chuyên môn của xã còn có tình trạng chưa đồng đều. Cụ thể như một số vị trí dôi dư do quá trình nhập cơ học sau sáp nhập, một bộ phận công chức chưa đáp ứng được yêu cầu công việc, năng lực hạn chế, khó thích nghi với mô hình mới.
Sau sáp nhập, toàn xã Bắc Tân Uyên có 111 biên chế, trong đó khối Đảng, Mặt trận có 50 biên chế, khối chính quyền có 62 biên chế. Trình độ cán bộ cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới với hơn 60% có bằng đại học trở lên, nhiều cán bộ được đào tạo cao cấp, trung cấp lý luận chính trị. “Sắp tới, xã tiếp tục rà soát và có kế hoạch bồi dưỡng cho cán bộ, công chức khắc phục những hạn chế về trình độ, kỹ năng. Bên cạnh đó, địa phương cũng kiên quyết tinh giản đội ngũ yếu kém, nhằm đưa vào bộ máy những cán bộ tinh nhạy để đáp ứng yêu cầu công việc trong tình hình mới”, ông Võ Văn Tình nêu rõ.
Thiếu cán bộ chuyên môn
Khu vực làm hồ sơ dịch vụ công trực tuyến tại xã Bà Điểm luôn đông đúc người dân và doanh nghiệp đến làm thủ tục. Ảnh: Trung Tuyến/TTXVN
Thực tế cho thấy, do sáp nhập cơ học, dồn cán bộ các xã, phường lại với nhau hoặc phân bổ cán bộ từ cấp quận, huyện cũ về xã, phường chưa đồng đều nên xảy ra trường hợp một số vị trí có nhiều cán bộ cùng chuyên môn, nhưng có lĩnh vực lại thiếu, nhất là ở nhóm các lĩnh vực quan trọng như đất đai, xây dựng, môi trường, quản lý dự án, tài chính… dẫn đến thiếu cán bộ chuyên môn, ảnh hưởng đến công việc ở các xã, phường.
Ghi nhận tại xã Bà Điểm, một trong 4 “siêu” xã ở Thành phố Hồ Chí Minh với quy mô dân số trên 204.000 người, diện tích tự nhiên 27,36 km2, từ ngày 1/7 đến nay, xã tiếp nhận 260 đơn thư khiếu nại của người dân tập trung chủ yếu ở lĩnh vực đất đai, trật tự xây dựng.
Theo ông Lê Văn Quang Vinh, Trưởng phòng Kinh tế xã Bà Điểm, diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn còn rất lớn, trên 1.300 ha, chiếm 49% diện tích tự nhiên. Số lượng hồ sơ giải quyết về lĩnh vực đất đai, trật tự xây dựng tăng gấp 10 lần so với trước kia, khiến công việc của phòng luôn trong tình trạng quá tải. Từ lúc thành lập xã mới đến nay, số vụ vi phạm về trật tự xây dựng trên địa bàn tăng đột biến với gần 50 công trình xây dựng trái phép.
“Nguyên nhân số vụ vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn gia tăng là do một phần người dân lợi dụng sơ hở trong quá trình sắp xếp, phần lớn là do lực lượng quản lý nhà nước đang mỏng so với địa bàn quá rộng, diện tích đất trống nhiều. Cán bộ, công chức hiện mỗi người phải đảm nhận 7-8 đầu việc, luôn trong tình trạng quá tải, dẫn đến thiếu sâu sát địa bàn, phát sinh nhiều vụ việc phức tạp”, ông Lê Văn Quang Vinh thừa nhận.
Để sớm chấn chỉnh tình trạng phức tạp về trật tự xây dựng, đất đai trên địa bàn xã Bà Điểm, ông Lê Văn Quang Vinh cho rằng cần được bổ sung, tăng cường ít nhất 5 người có chuyên môn trong lĩnh vực xây dựng và lĩnh vực đất đai cần 5 người.
Trong khi đó, xã Thái Mỹ, Thành phố Hồ Chí Minh cũng ghi nhận có tình trạng thiếu cán bộ chuyên môn ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là đất đai và quản lý dự án. Ông Nguyễn Đức Thịnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã cho biết, trên địa bàn có 2 dự án lớn đang triển khai, gồm dự án Đường dây 500KV Củ Chi - Chơn Thành - Đức Hòa và dự án Đầu tư xây dựng đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài.
Riêng dự án Đường dây 500KV có 211 trường hợp ảnh hưởng, trong đó có 20 trường hợp bị thu hồi một phần diện tích vĩnh viễn và ảnh hưởng một phần hành lang tuyến với diện tích đất dự kiến thu hồi là 3.921,8 m2; 191 trường hợp bị ảnh hưởng hành lang tuyến với diện tích đất ảnh hưởng là 180.444,9 m2.
Theo ông Nguyễn Đức Thịnh, việc bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư có khối lượng công việc rất lớn và cần rất nhiều nhân lực để xử lý. Tuy nhiên, lực lượng công chức có chuyên môn của xã hiện chỉ có 5 người, không thể vừa xử lý hồ sơ thủ tục hành chính, vừa nghiên cứu hồ sơ chuyên sâu để đảm bảo quyền lợi cho người dân. Bên cạnh đó, xã Thái Mỹ cũng đang thiếu công chức chuyên môn trong lĩnh vực xây dựng.
“Việc sáp nhập địa bàn dẫn đến khối lượng công việc lớn, công chức phụ trách lĩnh vực xây dựng của xã đa phần là kiêm nhiệm, vừa thực hiện nhiệm vụ chuyên môn theo lĩnh vực được giao, vừa đảm nhận công tác kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm. Do đó, xã cần được tăng cường thêm lực lượng chuyên môn trong lĩnh vực này để hỗ trợ công tác kiểm tra, giám sát ngăn ngừa phát sinh các vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn”, ông Nguyễn Đức Thịnh chia sẻ.
Bài 2: Đội ngũ phục vụ tăng ca, nỗ lực vượt khó