70 năm đồng hành cùng đồng bào dân tộc

Đột phá trong chính sách dân tộc

Trải qua 70 năm hoạt động Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành liên quan đã tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ban hành nhiều chính sách, chương trình, dự án nhằm ưu tiên phát triển toàn diện vùng dân tộc và miền núi trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa xã hội, an ninh quốc phòng, góp phần phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội, tích cực xây dựng nông thôn mới. Tiếp tục phân định 3 khu vực theo trình độ phát triển; thực hiện Chương trình 135 (CT 135) giai đoạn 1, 2 và 3; các chính sách về định canh định cư; hỗ trợ hộ nghèo DTTS về nhà ở, đất ở, nước sinh hoạt; cho vay vốn phát triển sản xuất; cấp không thu tiền các loại báo, tạp chí; các chính sách hỗ trợ phát triển giáo dục, y tế, văn hóa...

Nổi bật là CT 135, thực hiện từ năm 1998 đến nay, đã góp phần tích cực phát triển kinh tế - xã hội, làm thay đổi rõ rệt diện mạo vùng dân tộc và miền núi, mang đậm dấu ấn của chính sách dân tộc, được bạn bè quốc tế đánh giá cao và nhân dân cả nước đồng tình ủng hộ.

Trước khi triển khai CT 135 giai đoạn II (đầu năm 2006), tỷ lệ đói nghèo tại các xã thuộc vùng DTTS và miền núi bình quân là 47%; tỷ lệ hộ nghèo thuộc các thôn, bản bình quân là trên 80%; đặc biệt có tới 62 huyện tỷ lệ hộ nghèo trên 50%. Cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và đời sống dân sinh còn thiếu và yếu kém...; trình độ sản xuất còn mạnh mún, phương thức lạc hậu… Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào còn nhiều khó khăn, nhiều hộ thiếu ăn nhiều tháng trong năm.

Ngay sau khi Quyết định của Thủ tướng có hiệu lực, các địa phương đã khẩn trương triển khai thi công các công trình phúc lợi; cấp phát kinh phí hỗ trợ sản xuất. Bà Lèng Thị Páy, xã Mường Nhé, kể: Cách đây chừng chục năm, đường giao thông vào huyện Mường Nhé (Điện Biên) chủ yếu là đường đất, đường dân sinh trong rừng. Muốn lên A Pa Chải chỉ cách duy nhất là bằng “đôi chân vạn dặm”, băng qua những cánh rừng "mây trên đầu và suối dưới chân", cứ đi, cứ đi khoảng nửa tháng thì đến nơi. Giờ đây con đường đã rộng thênh thang, chạy suốt từ thành phố lên đến A Pa Chải - bản cuối cùng ở cực Tây của Tổ quốc, việc đi lại rất thuận lợi.

Thực hiện CT135, tỉnh Hà Giang cũng đã có hàng trăm nghìn hộ DTTS được hưởng lợi. Tỉnh ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng cơ sở, phát triển giao thông nông thôn, thủy lợi nhỏ, hệ thống điện lưới, trường học, trạm y tế, nước sinh hoạt; hỗ trợ sản xuất, tăng vụ, ứng dụng thâm canh tăng năng suất cây trồng, vật nuôi. Nhờ vậy, đã cơ bản đảm bảo được an ninh lương thực tại chỗ, khoảng cách giàu nghèo giữa vùng miền núi cao và vùng thấp từng bước được rút ngắn, đời sống đồng bào được nâng lên, xóa đói giảm nghèo theo hướng bền vững.

Giống như Điện Biên, Hà Giang, các tỉnh: Sơn La, Lai Châu, Lào Cai, Thanh Hóa; Đắc Lăk, Đắk Nông, Trà Vinh, Anh Giang, Sóc Trăng… là những địa bàn thụ hưởng CT 135, đều có xuất phát điểm nền kinh tế thấp; kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, nhiều công trình phúc lợi còn tạm bợ, giao thông cách trở, tỷ lệ hộ đói nghèo cao. Sau khi triển khai đều đã có những thay đổi lớn lao.

Vốn CT 135 đầu tư cho các xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào DTTS như luồng sinh khí mới, thổi bùng phong trào thi đua lao động sản xuất, phát triển kinh tế. Nhà nước hỗ trợ sản xuất, đồng bào hưởng ứng chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, ngành nghề ở nông thôn, tạo đà để những nơi được thụ hưởng chuyển nền sản xuất từ thuần nông, độc canh sang đa canh, đa nghề như trường hợp ông Chang Vàng Sinh, bản A Pa Chải, xã Sín Thầu; Mào Văn Phì, bản Mường Toong, xã Mường Toong (huyện Mường Nhé, Điện Biên) đều phát triển kinh tế trang trại trên đại ngàn với hàng chục con trâu, bò, hàng trăm con gia cầm, kết hợp khai hoang ruộng nước thâm canh bền vững, bảo vệ rừng.

Cũng nhờ CT 135 được triển khi thực hiện, mà ở những nơi thời tiết khắc nghiệt, địa hình chia cắt, thiên tai hoanh hành, vẫn xuất hiện nông dân nghị lực, vươn lên thoát nghèo và giúp đồng bào cùng tiến bộ như ông Hoàng Văn Hiệu, dân tộc tày, hội viên nông dân xóm Pác Hoang, xã Đức Hồng, huyện Trùng Khánh (tỉnh Cao Bằng); ông Bàn Hữu Phong, dân tộc Dao, hội viên nông dân xã Vân Tùng, huyện Ngân Sơn (tỉnh Bắc Kạn); ông Hoàng Văn Phúc, xã Trung Đồng, huyện Tân Uyên (tỉnh Lai Châu) và hàng triệu đồng bào đang ngày đêm hưởng ứng phong trào thi đua, xây dựng gia đình ấm no, quê hương đẹp giàu.

Ông Sơn Phước Hoan, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT đánh giá: Là cơ quan thường trực tham mưu giúp Chính phủ trực tiếp quản lý, chỉ đạo, điều hành, giải quyết công việc CT 135, nét nổi bật nhất trong tiến trình triển khai CT 135 là sự phối hợp nhịp nhàng giữa cơ quan thường trực với các bộ, ban, ngành, chính quyền địa phương; phát huy sức mạnh lòng dân trong việc thực hiện các hợp phần dự án... Hầu hết các xã 135 được làm chủ đầu tư dự án xây dựng cơ sở hạ tầng và dự án phát triển sản xuất. “Xã có công trình, dân có việc làm tăng thêm thu nhập từ việc tham gia lao động xây dựng công trình”, đó là nguyên tắc, là chủ trương mà UBDT đề ra trong suốt quá trình triển khai thực hiện CT 135.

Tiếp tục phát huy

Nhờ có đường lối, chủ trương đúng đắn về công tác dân tộc và ưu tiên nguồn lực thực hiện hiệu quả các chính sách dân tộc, đến nay, vùng dân tộc và miền núi đã từng bước phát triển toàn diện, ngày càng bền vững hơn; đời sống vật chất, tinh thần và niềm tin của đồng bào đối với Đảng và Nhà nước được nâng lên; khối đại đoàn kết các dân tộc không ngừng được củng cố. Đồng bào các DTTS nỗ lực xóa đói, giảm nghèo; một bộ phận đang vươn lên làm giàu chính đáng. Tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc và miền núi giảm xuống còn khoảng 14%, (riêng hộ nghèo DTTS chiếm 23% hộ DTTS), bình quân mỗi năm giảm trên 2%, các huyện nghèo giảm 4%; 98% xã có đường ô tô đến trung tâm, 82% thôn, bản có đường cho xe cơ giới; 94% xã có điện lưới quốc gia, 90% hộ được sử dụng điện; 100% xã có trường tiểu học, trung học cơ sở và trạm y tế; 98% xã có trạm bưu điện văn hóa xã; 90% xã được phủ sóng phát thanh, 80% xã được phủ sóng truyền hình.

Theo lãnh đạo của UBDT, thời gian tới, tình hình thế giới và khu vực dự báo có nhiều thuận lợi, nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức, đòi hỏi Cơ quan công tác dân tộc từ Trung ương đến cơ sở phải chủ động, tích cực tham mưu cho Đảng và Nhà nước, trực tiếp là cấp ủy, chính quyền các cấp trong vùng dân tộc và miền núi, xây dựng chương trình hành động cụ thể, đề ra các giải pháp thiết thực, quyết tâm thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ của công tác dân tộc do Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đề ra: "Đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược trong sự nghiệp cách mạng của nước ta.

Tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, bảo đảm các dân tộc bình đẳng, tôn trọng, đoàn kết, giải quyết hài hòa quan hệ giữa các dân tộc, giúp nhau cùng phát triển, tạo chuyển biến rõ rệt trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là các vùng Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ, tây duyên hải miền Trung. Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực và chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số, người tiêu biểu có uy tín trong cộng đồng các dân tộc. Tăng cường kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả thực hiện các chủ trương, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ở các cấp. Chống kỳ thị dân tộc; nghiêm trị những âm mưu, hành động chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc".

Cơ quan công tác dân tộc cùng với đồng bào vùng dân tộc và miền núi sẽ tiếp tục phát huy kết quả đã đạt được, ra sức khắc phục khó khăn, hạn chế; nỗ lực phấn đấu, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội; thu hẹp khoảng cách giữa các dân tộc, vùng miền; tăng cường đầu tư kết cấu hạ tầng, xây dựng nông thôn mới; phát triển toàn diện các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đào tạo bồi dưỡng, bố trí sử dụng hợp lý đội ngũ cán bộ là người DTTS; giữ vững khối đại đoàn kết các dân tộc; đảm bảo quốc phòng an ninh; xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh; kiện toàn và nâng cao hiệu lực, hiệu quả Cơ quan quản lý nhà nước về công tác dân tộc từ Trung ương đến cơ sở; phấn đấu hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ Đảng và Nhà nước giao.