Lazada, nền tảng TMĐT hàng đầu Đông Nam Á, chính thức công bố báo cáo "Thu hẹp khoảng cách AI: Nhận thức và xu hướng ứng dụng AI của người bán hàng trực tuyến ở Đông Nam Á", thực hiện dưới sự hợp tác của Lazada và Kantar, dựa trên khảo sát từ 1.214 nhà bán hàng trực tuyến tại Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam, nhằm khám phá các xu hướng, thách thức, cũng như cơ hội liên quan đến việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), đồng thời tìm hiểu mức độ sẵn sàng của họ trong việc tích hợp AI vào hoạt động kinh doanh.
Nghiên cứu chỉ ra rằng, các nhà bán hàng trực tuyến ở Đông Nam Á có sự quen thuộc nhất định với AI, với gần 7/10 người (68%) cho rằng họ có hiểu biết về AI. Con số này ở Việt Nam là gần 8/10 nhà bán hàng (77%), cao hơn trung bình ở khu vực.
Tuy nhiên, mặc dù người bán hàng ở thị trường Đông Nam Á tin rằng họ đã tích hợp AI vào khoảng 47% các khâu trong hoạt động kinh doanh trực tuyến của mình, con số này trên thực tế chỉ đạt 37%. Điều này phản ánh khoảng cách rõ rệt giữa việc nhận biết và mức độ ứng dụng AI trên thực tế của các nhà bán hàng. Mặc dù khoảng cách này cũng có mặt ở Việt Nam (42% ứng dụng thực tế so với 53%), nhà bán hàng trực tuyến ở Việt Nam vẫn thuộc top dẫn đầu khu vực trong việc áp dụng AI.
Ngoài ra, các nhà bán hàng trực tuyến cũng gặp khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả của AI và tác động về chi phí của nó. Mặc dù 89% người bán thừa nhận vai trò của AI trong việc nâng cao hiệu suất công việc, nhưng gần 2/3 trong số đó (61%) vẫn hoài nghi về mức độ hữu ích nói chung của AI. Hơn nữa, mặc dù gần như tất cả người bán (93%) đều đồng ý rằng việc sử dụng AI sẽ giúp tiết kiệm chi phí trong dài hạn, 64% vẫn lo ngại rằng chi phí và thời gian cần để thực hiện là rào cản trong việc tích hợp AI đối với họ. Tại Việt Nam, các nhà bán hàng nhìn chung có cái nhìn tích cực về lợi ích của AI (94%), đặc biệt trong việc thúc đẩy năng suất, và họ cũng ít e ngại hơn về vấn đề chi phí và thời gian (35%).
Nghiên cứu cũng chỉ ra thêm một khoảng cách giữa nhận thức và triển khai AI thực tế: Nhà bán hàng hiểu rõ tầm quan trọng của AI nhưng lại chưa biết cách để triển khai sử dụng một cách hiệu quả. Cụ thể, thách thức trong việc chuyển đổi từ các quy trình thủ công quen thuộc sang các giải pháp dựa trên trí tuệ nhân tạo AI được thể hiện rõ rệt. Gần như tất cả nhà bán hàng (93%) đồng ý rằng việc đào tạo nâng cao kỹ năng AI cho nhân viên là quan trọng để tăng năng suất; tuy nhiên, 3/4 nhà bán hàng (75%) cũng thừa nhận rằng nhân viên của họ vẫn thích sử dụng những công cụ quen thuộc thay vì các giải pháp AI mới.
Trong toàn khu vực, Việt Nam và Indonesia dẫn đầu với tỷ lệ ứng dụng AI chiếm 42% trong các hoạt động kinh doanh, theo sát là Singapore và Thái Lan với tỷ lệ 39%. Dựa trên mức độ ứng dụng AI với 5 khía cạnh cốt lõi trong hoạt động kinh doanh của người bán, cụ thể là vận hành và hậu cần, quản lý sản phẩm, tiếp thị và quảng cáo, dịch vụ khách hàng, quản lý nhân sự, báo cáo phân loại ra 3 nhóm nhà bán hàng riêng biệt – Nhà bán hàng thành thạo AI, Nhà bán hàng quan tâm đến AI và Nhà bán hàng thận trọng với AI, dựa trên điểm số trung bình mà họ đạt được trong từng khía cạnh hoạt động để thể hiện mức độ sẵn sàng ứng dụng AI của mình:
Nhà bán hàng thành thạo AI: Những người bán đã tích hợp AI vào ít nhất 80% hoạt động kinh doanh của họ, cho thấy họ là những người tiên phong trong việc ứng dụng AI. Ở Việt Nam, chỉ có khoảng 1/5 (22%) người bán thuộc nhóm này (so với 24% trong khu vực).
Nhà bán hàng quan tâm đến AI: Những người bán đã tích hợp một phần AI vào hoạt động kinh doanh của họ, nhưng còn loay hoay khi ứng dụng thực tế AI ở các công đoạn quan trọng. Chủ yếu các nhà bán hàng ở Việt Nam thuộc phân khúc này (64%, so với 50% ở Đông Nam Á).
Nhà bán hàng thận trọng với AI: Nhóm này chiếm 14% còn lại trên tổng số người bán được khảo sát ở Việt Nam (so với 26% ở Đông Nam Á), họ bị tụt hậu trong việc ứng dụng AI, với hầu hết các khâu trong hoạt động kinh doanh vẫn được xử lý thủ công.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, Thái Lan có tỷ lệ Nhà bán hàng thành thạo AI cao nhất, với 30% người bán thuộc nhóm này. Với việc phần lớn người bán hàng Đông Nam Á (76%) thuộc nhóm Nhà bán hàng quan tâm đến AI và Nhà bán hàng thận trọng với AI, những người này đang tích cực tìm kiếm các giải pháp hỗ trợ AI hiệu quả hơn, thể hiện nhu cầu cao đối với các công cụ ứng dụng AI (42%) và sự hỗ trợ tốt hơn cho người bán (41%).
Nhìn chung, phần lớn nhà bán hàng trực tuyến ở Việt Nam đang trong giai đoạn đầu của quá trình ứng dụng AI vào kinh doanh, với 78% thuộc nhóm Quan tâm và Thận trọng với AI. Tại Việt Nam, các chức năng hướng tới khách hàng như dịch vụ khách hàng, tiếp thị và quảng cáo (43%) đang có mức độ áp dụng AI cao hơn so với các chức năng liên quan đến vận hành và hậu cần (38%). Bên cạnh đó, dù kiến thức về AI tại Việt Nam hiện đang thấp hơn so với các nước trong khu vực, với sự tập trung vào đào tạo và nâng cao kĩ năng AI, các nhà bán hàng trực tuyến ở Việt Nam sẽ có khả năng củng cố vị thế của mình trong khu vực.
Nhằm hỗ trợ người bán trong hành trình ứng dụng AI, Lazada ra mắt Cẩm nang sẵn sàng áp dụng Trí tuệ nhân tạo cho nhà bán hàng trực tuyến, cung cấp các hướng dẫn mang tính chiến lược dựa trên mức độ thành thạo đối với AI của mỗi người bán hàng. Với 67% người bán bày tỏ sự hài lòng cao về các tính năng AI hiện có của Lazada, nền tảng này còn giới thiệu những tính năng GenAI (AI tạo sinh) mới, hỗ trợ người bán cải thiện cách hiển thị sản phẩm trên sàn, tinh giản vận hành và thúc đẩy tỷ lệ chuyển đổi khách hàng, bao gồm: Tối ưu hóa sản phẩm bằng AI (AI Smart Product Optimization); Dịch thuật bằng AI; Trợ lý ảo Lazzie (Lazzie Seller).