Quang cảnh bên trong đường hầm của Hezbollah dẫn từ Liban đến biên giới Israel. Ảnh: TOI
Hai tuần trước, người phát ngôn của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã công bố thông tin về một trong những đường hầm tấn công lớn nhất bị phát hiện ở Dải Gaza. Đoạn hầm ngầm này dài 4 km, đủ rộng cho các phương tiện đi qua và chạy từ Jabaliya, phía Bắc thành phố Gaza, cho đến cách cửa khẩu Erez của Israel khoảng 400 mét.
Mặc dù đường hầm đó không xuyên qua biên giới, nhưng nó có thể cho phép những tay súng dễ dàng điều khiển các phương tiện từ Jabaliya và thoát ra gần biên giới trước khi đội tuần tra của IDF có thể ngăn chặn. IDF không nêu rõ liệu đây có phải là cách thức mà 3.000 tay súng Hamas tràn vào Israel ngày 7/10, tàn sát khoảng 1.200 người và bắt cóc 240 người, hay không.
Việc phát hiện ra đường hầm rộng lớn này đã làm mới lại cuộc thảo luận về các đường hầm tương tự gần biên giới Liban - đặc biệt là trong bối cảnh các cuộc đụng độ giữa quân đội Israel và Hezbollah đang diễn ra ở đó. Hàng chục nghìn cư dân Israel ở phía Bắc đã buộc phải sơ tán, trong khi giới lãnh đạo Israel liên tục nhấn mạnh rằng Hezbollah phải rút lui khỏi biên giới.
Dự án đường hầm Liban được phát triển trước dự án ở Gaza rất lâu. Thông tin tình báo hiện có cho thấy ở miền Nam Liban có một mạng lưới đường hầm rộng lớn, sâu và đa hướng.
Tại Trung tâm Giáo dục và Nghiên cứu Alma, nơi tập trung vào những thách thức an ninh ở biên giới phía Bắc Israel, các nhà nghiên cứu đã dành nhiều năm để điều tra về thế giới ngầm của Liban. Ông Tal Beeri, Giám đốc Phòng Nghiên cứu của Alma, người từng phục vụ trong các đơn vị tình báo của IDF nhiều thập kỷ, đã tiết lộ mạng lưới ngầm đó trong tài liệu dựa trên lượng lớn thông tin tình báo nguồn mở.
Vài năm trước, ông Beeri đã tìm được trên mạng Internet một “bản đồ đa giác”, bao gồm vùng mà ông gọi là “Vùng đất của các đường hầm” ở miền nam Liban. Bản đồ được đánh dấu bởi một bên không xác định, với các đa giác (vòng tròn) biểu thị 36 khu vực địa lý, thị trấn và làng mạc.
“Theo đánh giá của chúng tôi, những đa giác này đánh dấu các trung tâm tập hợp của Hezbollah như một phần trong kế hoạch 'phòng thủ' chống lại Israel. Mỗi trung tâm 'phòng thủ' đều sở hữu một mạng lưới đường hầm dưới lòng đất. Giữa tất cả các trung tâm này, cơ sở hạ tầng gồm các đường hầm khu vực đã được xây dựng, kết nối với chúng”, ông Beeri giải thích.
Chuyên gia này nhận định chiều dài mạng lưới đường hầm của Hezbollah ở miền Nam Liban lên tới hàng trăm km.
Tài liệu nghiên cứu về “Vùng đất của các đường hầm” của Hezbollah đã được xuất bản ngay sau Chiến dịch “Người bảo vệ các bức tường” năm 2021 của IDF nhằm giải quyết mạng lưới “tàu điện ngầm của Hamas ở Gaza.
Đường hầm lớn vừa bị IDF phát hiện ở Bắc Gaza. Ảnh: IDF
Báo cáo cũng đưa ra một bản đồ đánh giá lộ trình dài 45 km của một đường hầm tấn công ở miền Nam Liban.
Ông Beeri cho biết ông cùng đồng nghiệp đã biên soạn và thu thập thông tin từ một loạt nguồn tin và video về công việc xây dựng đường hầm, trong đó có cả một video năm 2007 trong đó Imad Mughniyeh, nhân vật số hai của Hezbollah, được nhìn thấy xuất hiện trong một đường hầm tấn công. Ngoài ra, cũng có các cảnh quay những chiếc xe bán tải chạy bên trong một đường hầm với nhiều nhánh nối khác nhau.
Tal Beeri cho biết đã xác định được một số loại đường hầm ở Lebanon. Thứ nhất là đường hầm tấn công, đặc biệt là những đường hầm lớn và dài dẫn từ khu vực này sang khu vực khác. Xe cộ có thể di chuyển bên trong chúng.
Cùng với đó còn có những đường hầm chiến thuật mà IDF đã phát hiện và phá hủy trong Chiến dịch “Lá chắn phía Bắc” vào tháng 1/2019. Chúng chỉ vừa rộng đủ để con người đi lọt. Các đường hầm chiến thuật này nằm ngay sát các làng mạc, cho phép những tay súng chiến đấu từ dưới lòng đất: nổ súng từ các trục đường hầm và quay về tái vũ trang từ các kho vũ khí bên trong, nghỉ ngơi rồi lại tiếp tục tấn công.
Theo đánh giá của ông Beeri, khả năng Hezbollah còn xây dựng những “đường hầm gần”. Chúng tương tự các đường hầm tấn công mà IDF đã ngăn chặn vào năm 2019, nhưng không vượt qua biên giới. Chúng cho phép Hezbollah đi đến gần với biên giới và tấn công từ đó.
Một loại đường hầm khác nữa là đường hầm nổ. Chúng được đào với mục đích duy nhất là đặt chất nổ bên trong, với các thiết bị sẽ được kích nổ khi IDF hoạt động trên bộ ở Liban.
Trong khi đó ở Gaza, theo IDF, Hamas đã đầu tư hàng triệu USD vào mạng lưới đường hầm xuyên dải đất này. Và việc xây dựng đường hầm có sự tham gia của một nhóm gồm hàng chục thành viên Hamas. Dự án đường hầm được chỉ đạo bởi Muhammad Sinwar, chỉ huy lữ đoàn Phương Nam của Hamas và Yahya Sinwar, anh trai của thủ lĩnh Hamas.
Tuy nhiên, chuyên gia Tal Beeri khẳng định rằng so với những gì đang diễn ra trong các đường hầm ở Gaza, thì ở Liban, tình hình còn phức tạp hơn thế.