Vẫn biết rằng xuân sẽ đến nhưng sao ta vẫn cứ chờ, cứ đợi. Ta đợi hoa đào, hoa ban, ta đợi cánh én từ phương nam xa xôi trở về quê hương xây tổ ấm, ta đợi chuyến tàu đang từ ga Mùa Đông đi tới ga Mùa Xuân đón ta vào hành trình mùa xuân…
Dù đang hoa niên hay đã trung niên ta vẫn không khỏi bồn chồn mong đợi thấp thỏm; để rồi sau một thoáng chợp mắt, ta giật mình trước làn mưa bụi nghiêng bay trong gió, rắc cườm trên chồi biếc non tơ, cơn gió còn thoảng hơi sương nhưng nồng nàn hơi ấm mơn man trên mái tóc khiến trái tim ta bồi hồi bối rối. Mùa xuân đấy ư?
Mùa xuân với sức sống mãnh liệt đậm chất hoang sơ của cảnh vật và con người đưa ta phiêu du về một vùng đất cội nguồn thấm đượm màu huyền thoại. Đó là Xuân Tây Bắc với chiều sâu của không gian và thời gian, của cảnh vật và lòng người, lạ lẫm, nguyên sơ, háo hức. Đó là những triền núi, những sườn đồi bung nở hoa ban. Hoa ban trắng trinh bạch dịu dàng, hoa ban đỏ nồng nàn đằm lắng, đẹp như một ý thơ Đường: “Hoa đồi như dải gấm thêu” (Lý Bạch). Vâng! Bàn tay kỳ diệu của nàng xuân đã tỷ mỉ thêu lên đất trời Tây Bắc những nhành hoa ban độc đáo. Ơi loài hoa bình dị thân thương đã trở thành nguồn đề tài, nguồn cảm hứng vô tận cho thơ ca nhạc họa. Bởi vì khi hoa nở ta biết mùa xuân tới, xuân hiện hữu nghìn đóa hoa cười bên mắt lá hình tim.
Trên những ngôi nhà sàn ấm áp bếp lửa hồng, các thiếu nữ Thái nhẹ tay đưa sợi chỉ biếc thêu chiếc khăn piêu, đôi má thanh xuân thoáng ửng hồng nhớ lời hò hẹn ngày xuân trong ánh lửa hội xòe. Xuân rộn ràng trên khung cửi say mê, sợi chỉ ngang dệt nỗi nhớ thương, sợi chỉ dọc dệt niềm mong ước. “Úp đôi bàn tay đã thành hoa văn, ngửa bàn tay đã thành hoa lá” (Tình ca Thái). Tiếng thoi đưa vui từng bản nhỏ, hương xuân thơm trong thổ cẩm đượm tình. Gió xuân nâng quả còn bay cao chao liệng cùng cánh én xuân, trong lòng mỗi quả còn ngày xuân chứa những hạt giống lành của mùa sau bay bổng bao ước mơ hy vọng xanh thắm. Ý xuân bay bổng cùng điệu xòe say mê, uyển chuyển trên mỗi ngón tay cong mời gọi và nồng nàn trong ánh mắt trao duyên thầm kín. Bên bếp lửa nhà sàn mờ tỏ, ta “lắng nghe” vị cơm lam lan trên đầu lưỡi, vị bùi thơm ngọt mát của các món ăn đầu xuân chế từ hoa ban, rêu đá, cá suối đậm chất dân dã và huyền thoại; vị thơm cay lâng lâng của rượu cần và thả hồn trong điệu “khắp” “Xống chụ xon xao” (hát: Tiễn dặn người yêu). Xuân tan hòa trong lòng mỗi chúng ta.
Rừng hoa “tớ dảy” đầu bản Mông qua mùa đông sương giá trơ cành vụt hồng cả triền núi biếc xanh. Sắc hồng dịu dàng thầm kín tinh khôi như má hồng thiếu nữ Mông e thẹn dưới bóng ô hồng chao nghiêng trước tiếng khèn gọi bạn hội chơi núi đầu xuân. Những dòng suối đổ từ vách núi cao reo vui tung bọt trắng xóa tạo nên muôn ánh cầu vồng trong nắng xuân hồng. Con họa mi cất tiếng hót thiết tha tìm bạn cặp đôi. Những ruộng bậc thang xanh dập dờn sóng nhạc gửi bốn phương trời giai điệu bất tận của tình yêu cuộc sống. Bản nhỏ đêm đêm lung linh ánh điện cùng những vì sao. Tiếng trẻ học bài âm vang đầu núi. Đôi trai gái nào đang gửi tâm tình qua tiếng khèn du dương, tiếng đàn môi ngọt lịm khúc “Khâu xìa plềnh” - (tình ca).
Hội mừng “mùa măng mọc”, em gái dân tộc Khơ Mú say mê lướt trong tiếng nhạc. Tiếng cồng trầm như tiếng vọng tự ngàn xưa nhắc lại quá khứ buồn đau của người Khơ Mú phải sống trong kiếp nô lệ ngựa trâu và chỉ còn có hơn ba trăm người sống chui lủi bên dòng Nặm Tộc tủi hờn. Cách mạng về hồi sinh cho cả dân tộc-diệu kỳ như mùa xuân hồi sinh cho vạn vật. Tiếng nhạc “tăng bu”, “tăng bẳng”… âm vang bản nhỏ. Những chàng trai cô gái gửi niềm tin và hy vọng vào lời dân ca “Phôn Xtốc” - (mưa rơi)
“Mưa rơi cho cây tốt tươi
Búp chen lá trên cành…”
Vâng, mưa xuân Tây Bắc đẹp vô ngần. Mưa rắc bạc trên lá cây ngọn cỏ. Mưa xuân đánh thức mặt đất bừng tỉnh sau giấc ngủ đông, mặt đất cũng phập phồng bâng khuâng chờ đợi. Mưa gieo những viên ngọc li ti trên khăn piêu em gái vừa hái rêu ngoài suối. Mưa xuân tươi tốt cả cây nêu mới trồng trước sân nhà để cầu mong những điều tốt lành cho gia đình làng bản. Tâm hồn ta cũng muốn hóa thành một nốt nhạc xanh cho bản hòa tấu chiều xuân Tây Bắc du dương, hiền hòa.
Mỗi gia đình xum họp ấm cúng trong tình cha mẹ, nghĩa bản làng họ tộc. Trên bàn thờ gia tiên thơm ngát hương trầm. Ta như được chạm vào lịch sử: Quá khứ - hiện tại - tương lai đều ở trong ta. Ta chợt nhận ra khoảnh khắc giao mùa, cái hữu hạn của đời người hòa vào dòng chảy vô hạn của cuộc sống, thiêng liêng và vĩnh hằng mà ý thức hơn trách nhiệm của chính mình với cuộc sống mến yêu. Ta nhận ra sức bật Phù Đổng ngời trong những đôi mắt trẻ. Ta tin, ta yêu và xúc động vô cùng khi cảm nhận được hơi thở của mùa xuân trên quê hương.
Dương Hiền Nga