Báo "Ha'aretz" ngày 8/1 đã chỉ ra những nguyên nhân khiến Giám đốc Trung tâm chống khủng bố quốc gia Mỹ Matthew Olsen tuyên bố rằng, mối đe dọa khủng bố lớn nhất đối với Mỹ trong năm 2014 "sẽ đến từ Syria".
Thành phố Deir Ezzor, đông bắc Syria, đổ nát vì nội chiến. AFP/TTXVN |
Mối đe dọa từ Syria chủ yếu do sự phát triển của nhóm Hồi giáo cực đoan thời gian gần đây tại nước này. Gần một nửa trong số 100.000 chiến binh nổi dậy muốn lật đổ Tổng thống Syria Bashar al-Assad thuộc lực lượng thánh chiến hoặc phe Hồi giáo cứng rắn. Con số này tương đương với 45.000 chiến binh nằm dưới sự chỉ huy của Quân đội Syria Tự do (FSA) được phương Tây hậu thuẫn.
Theo nghiên cứu mới đây, khoảng 6.000-7.000 chiến binh nước ngoài đã gia nhập các nhóm Hồi giáo Salafi hoặc thánh chiến ở Syria, chủ yếu là Mặt trận Nusra có liên hệ với mạng lưới al-Qaeda và Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant (ISIL). Những chiến binh này đến từ nhiều nước, trong đó khoảng 4.500 người thuộc thế giới Arập, khoảng 1.000 người từ Tây Âu, 500 người đến từ Thổ Nhĩ Kỳ, khoảng 500 người thuộc các nước Hồi giáo châu Á, trong đó có những phần tử có kinh nghiệm quân sự và khủng bố ở Chechnya và Pakistan.
Một nghiên cứu của Đại học Maryland kết luận rằng các nhóm liên kết với al-Qaeda ở Syria sẽ đạt được sức mạnh quân sự lớn hơn vào cuối năm 2015, trong khi khả năng quân sự của các nhóm cạnh tranh như FSA và quân đội Syria giảm sút, nguyên nhân là do sự phối hợp quân sự hiệu quả giữa các nhóm liên kết với al-Qaeda tại những khu vực rộng lớn ở đông bắc Syria và sự hỗ trợ lớn từ bên ngoài.
Thỏa thuận Mỹ-Nga hồi tháng 9/2013 về giải giáp kho vũ khí hóa học của Syria đã dẫn đến việc thành lập Liên minh Hồi giáo vào ngày 24/9/2013 gồm 11 tổ chức nổi dậy Hồi giáo và thánh chiến Syria, trong đó có sự tham gia lần đầu tiên của các nhóm có liên hệ với al-Qaeda là Mặt trận Nusra and ISIL.
Trong khi đó, tại Syria, mâu thuẫn giữa các nhóm thánh chiến ngày càng rõ nét khi những nhóm này tham gia một loạt vụ ám sát các thủ lĩnh nổi dậy ôn hòa, như vụ sát hại chỉ huy FSA Kamal Hamami, thành viên bộ chỉ huy quân sự tối cao của phe nổi dậy hồi tháng 7/2013, vụ tử hình Tổng Thư ký FSA Ammar al-Wawi hồi tháng 12/2013 cũng như vụ bắt cóc hàng chục nhà hoạt động Syria. Việc các chỉ huy tối cao của FSA bị ám sát và việc Mỹ, Anh ngừng viện trợ cho FSA sau khi FSA để mất các kho vũ khí ở Bab al-Hawa hồi đầu tháng 12/2013 cho thấy sự suy yếu trong liên minh nổi dậy do phương Tây hậu thuẫn này.
Theo nhận định của báo "Ha'aretz", khó có thể dự báo kết quả của cuộc nội chiến đẫm máu ở Syria, và thậm chí càng khó để phương Tây quyết định ủng hộ bên nào. Đối với phương Tây và Israel, chính quyền Tổng thống Assad vẫn là giải pháp tốt hơn vì biêsdn giới Golan đã "yên tĩnh" trong suốt 40 năm qua, còn Liban được "ổn định" bởi ảnh hưởng công khai của Syria. Mối đe dọa thánh chiến hiển hiện khá rõ khi lực lượng này ngày một lớn mạnh ở miền bắc Syria và tỉnh Anbar của Iraq, trong tương lai một lượng lớn chiến binh sẽ phân tán ra khắp thế giới.
Phương Tây đang phải đối mặt với những bài toán khó, đó là làm gì để hỗ trợ sự trỗi dậy của các lực lượng ôn hòa ở Syria; gây sức ép lớn để buộc Saudi Arabia và Qatar ngừng cấp tài chính và vũ trang cho các nhóm thánh chiến; giúp Thổ Nhĩ Kỳ đóng cửa các đường biên giới với Syria; hỗ trợ các lực lượng ôn hòa người Kurd; tìm cách hợp pháp ngăn dòng chiến binh nước ngoài đến Syria. Để ngăn Syria trở thành mối đe dọa khủng bố hàng đầu, rất có thể trong năm 2014, Mỹ sẽ tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào các thủ lĩnh thánh chiến ở Syria.
Bùi Hoàn