Lý do cả Nga và Ukraine phản đối đóng băng xung đột

Trong bối cảnh cuộc xung đột Nga - Ukraine kéo dài và gây ra những hậu quả nặng nề, ý tưởng về việc "đóng băng" xung đột đôi khi được nhắc đến như một giải pháp tiềm năng để giảm bớt căng thẳng. Tuy nhiên, cả Moskva và Kiev đều kiên quyết phản đối kịch bản này.

Theo chuyên gia về các vấn đề Âu-Á Paul Goble, Giám đốc nghiên cứu và xuất bản tại Học viện Ngoại giao Azerbaijan ngày 8/4 ((jamestown.org), cả hai quốc gia đều có những lý do riêng để không chấp nhận một thỏa thuận ngừng bắn đơn thuần mà không giải quyết triệt để các nguyên nhân gốc rễ của cuộc chiến. Dưới đây là những lý do chính khiến cả Nga và Ukraine cùng chung quan điểm phản đối việc đóng băng xung đột.

Quan điểm của Nga: Giải quyết "nguyên nhân gốc rễ"

Moskva luôn khẳng định rằng bất kỳ giải pháp nào cho cuộc xung đột ở Ukraine cũng phải tập trung vào việc giải quyết "nguyên nhân gốc rễ" của vấn đề. Điều này bao gồm một loạt các yêu cầu và mục tiêu mà Nga đã nhiều lần tuyên bố, như việc "phi quân sự hóa" Ukraine, bảo vệ quyền lợi của cộng đồng người nói tiếng Nga, và đảm bảo an ninh của chính nước Nga trước sự mở rộng của NATO.

Theo các tuyên bố từ Điện Kremlin, một lệnh ngừng bắn đơn thuần mà không đạt được những mục tiêu này sẽ chỉ là một sự trì hoãn tạm thời, không giải quyết được những lo ngại an ninh của Nga. Moskva lo ngại rằng nếu xung đột bị đóng băng mà không có một thỏa thuận chính trị toàn diện, Ukraine sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ quân sự từ phương Tây, củng cố sức mạnh và có thể gây ra mối đe dọa trong tương lai. Do đó, Nga muốn một giải pháp dứt điểm, một thỏa thuận bằng văn bản đảm bảo các lợi ích an ninh của mình và thay đổi vĩnh viễn cấu trúc chính trị và quân sự của Ukraine.

Thực tế cho thấy, Nga đã có kinh nghiệm với các "xung đột đóng băng" khác trong không gian hậu Xô Viết, như ở Nagorny-Karabakh, Transnistria, Nam Ossetia và Abkhazia. Những cuộc xung đột này đã kéo dài hàng thập kỷ mà không có giải pháp cuối cùng, và Nga thường đóng vai trò là bên bảo trợ hoặc can thiệp. Với kinh nghiệm này, Moskva có thể lo ngại rằng việc đóng băng xung đột ở Ukraine sẽ chỉ tạo ra một điểm nóng tiềm ẩn khác, có nguy cơ bùng phát trở lại bất cứ lúc nào.

Quan điểm của Ukraine: Bảo đảm toàn vẹn lãnh thổ

Ngược lại, Ukraine kiên quyết phản đối việc đóng băng xung đột vì lo ngại cho sự tồn tại của quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ. Kiev cho rằng một lệnh ngừng bắn dọc theo các chiến tuyến hiện tại sẽ đồng nghĩa với việc Nga tiếp tục kiểm soát một phần lãnh thổ Ukraine, điều mà Ukraine không thể chấp nhận. Tổng thống Volodymyr Zelensky và các quan chức Ukraine đã nhiều lần nhấn mạnh rằng họ sẽ không bao giờ từ bỏ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mình.

Đối với Ukraine, việc đóng băng xung đột sẽ không mang lại hòa bình thực sự mà chỉ là một sự tạm dừng giao tranh. Họ lo ngại rằng Nga có thể sử dụng thời gian này để củng cố lực lượng, tái trang bị và chuẩn bị cho một cuộc tấn công mới trong tương lai. Hơn nữa, việc chấp nhận "đóng băng xung đột" có thể gây ra sự chia rẽ trong xã hội Ukraine và làm suy yếu ý chí chiến đấu của họ.

Adriana Cuppuleri, học giả người Italy chuyên nghiên cứu về các cuộc xung đột đóng băng trong không gian hậu Xô Viết, đã chỉ ra rằng thuật ngữ này thường được sử dụng để mô tả các tình huống mà xung đột vũ trang đã lắng xuống mà không có hiệp ước hòa bình, thường liên quan đến tranh chấp lãnh thổ và quyền của các nhóm thiểu số. Trong trường hợp Ukraine, cuộc xung đột không chỉ đơn thuần là về các vấn đề này mà còn liên quan đến một quốc gia có chủ quyền.

Nguy cơ tiềm ẩn của một "xung đột đóng băng"

Chuyên gia Goble cũng cảnh báo rằng việc đóng băng xung đột ở Ukraine sẽ không mang lại hòa bình lâu dài. Ông cho rằng trong một kịch bản như vậy, cả Nga và Ukraine đều không có khả năng kiềm chế vũ lực. Ukraine sẽ tiếp tục chiến đấu để giành lại lãnh thổ do Nga kiểm soát, trong khi Moskva sẽ tiếp tục theo đuổi các kế hoạch của mình. Sau một thời gian ngắn, xung đột có khả năng bùng phát trở lại, thậm chí còn dữ dội hơn.

Thực tế từ các "xung đột đóng băng" khác trong không gian hậu Xô viết cũng cho thấy rằng chúng thường không dẫn đến một giải pháp chính trị cuối cùng. Thay vào đó, chúng tạo ra những vùng bất ổn kéo dài, nơi bạo lực có thể bùng phát bất cứ lúc nào. 

Tóm lại, cả Nga và Ukraine đều có những lý do để phản đối việc đóng băng xung đột. Nga muốn giải quyết triệt để các "nguyên nhân gốc rễ" của cuộc chiến và đảm bảo các lợi ích an ninh của mình, trong khi Ukraine kiên quyết bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ. Một "xung đột đóng băng" không giải quyết được những mâu thuẫn cơ bản này và có nguy cơ dẫn đến sự tái bùng phát của bạo lực trong tương lai.