Máy bay Su-47 của Nga. Ảnh: Sputnik
Trong lịch sử phát triển ngành hàng không quân sự thế giới, có những mẫu máy bay mang tính đột phá về thiết kế và công nghệ, nhưng số phận lại khá hẩm hiu khi chỉ dừng lại ở giai đoạn thử nghiệm hoặc sản xuất với số lượng hạn chế. Theo hãng thông tấn độc lập UNIAN (Ukraine), chiếc máy bay chiến đấu thử nghiệm Su-47 Berkut của Nga là một ví dụ điển hình. Với "đôi cánh ngược" về phía trước độc đáo, Su-47 đã gây ấn tượng mạnh mẽ về khả năng cơ động, nhưng tại sao Liên bang Nga chỉ chế tạo duy nhất một nguyên mẫu?
Theo chuyên gia quân sự Chris Osborne, cựu cố vấn Lầu Năm Góc, dù Su-47 không được đưa vào phục vụ lâu dài, nhưng những công nghệ và bài học khí động học mà nó mang lại đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của hai trong số những máy bay chiến đấu hiện đại nhất của Nga hiện nay: Su-35 thế hệ thứ tư và Su-57 thế hệ thứ năm.
Điểm đặc biệt nhất của Su-47 chính là thiết kế cánh ngược về phía trước. Theo ông Osborne, thiết kế này giúp tăng cường khả năng cơ động, mang lại ưu thế về lực nâng, cũng như giảm độ dài của đường băng cất, hạ cánh. của máy bay. Các thử nghiệm cho thấy Su-47 có khả năng đạt tốc độ Mach 2.2 (gấp 2,2 lần tốc độ âm thanh) và vẫn duy trì được khả năng cơ động tuyệt vời ở tốc độ dưới âm thanh.
Tạp chí "Science Focus" cũng từng mô tả những lợi thế về khả năng cơ động của cánh ngược, cho phép nó thay đổi góc tấn công và đường bay nhanh chóng trong quá trình tác chiến. Thiết kế này còn cho phép máy bay mũi máy bay có thể hướng lên cao hơn mà không lo bị mất lực nâng và rơi vào tình trạng quay vòng nguy hiểm.
Mặc dù chỉ là một dự án nghiên cứu và phát triển xuất hiện vào cuối những năm 1990, Su-47 đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành nên hai "ngôi sao" của không quân Nga là Su-35 và Su-57. Ông Osborne nhận định: "Một số chi tiết có thể liên quan đến các khái niệm khí động học tiên tiến và kỹ thuật mới. Tuy nhiên, những bài học rút ra từ Su-47 đã góp phần cải thiện hiệu suất của hai trong số những máy bay tiên tiến nhất của Nga".
Cựu cố vấn Lầu Năm Góc trên nhấn mạnh rằng, tác động chính xác của Su-47 đối với các máy bay Nga được đề cập trên rất khó để xác định một cách đầy đủ. Tuy nhiên, sự cải thiện đáng kể về hiệu suất bay của Su-35 và Su-57 là minh chứng rõ ràng cho tầm ảnh hưởng của dự án Su-47.
Ông Osborne khẳng định: "Là máy bay chiến đấu Su-27 thế hệ mới hiện đại hóa hoặc tốc độ cao, Su-35 có khả năng cạnh tranh với F-22 về tốc độ và tỷ lệ lực đẩy trên trọng lượng". Thậm chí, ấn phẩm World Defense còn đánh giá Su-35 là máy bay có tỷ lệ lực đẩy trên trọng lượng cao nhất thế giới, nếu không tính đến F-22 của Hoa Kỳ. Tỷ lệ này ở Su-35 là 1.30, so với 1.37 của F-22.
Ông Osborne lưu ý: "Tốc độ được ghi nhận của Su-35 cho thấy máy bay thử nghiệm Su-47 tồn tại trong thời gian ngắn và các công nghệ của nó đã hình thành nên cơ sở cho sự phát triển của Su-35".
Vậy, tại sao chỉ một chiếc Su-47 được chế tạo? Mặc dù bài phân tích không trực tiếp trả lời câu hỏi này, nhưng những thông tin được cung cấp cho thấy Su-47 chủ yếu đóng vai trò là một nền tảng thử nghiệm công nghệ.
Thiết kế cánh ngược, dù mang lại khả năng cơ động vượt trội, có thể đi kèm với những thách thức về kỹ thuật và chi phí sản xuất phức tạp hơn so với cánh xuôi thông thường. Việc Nga không tiếp tục phát triển và sản xuất hàng loạt Su-47 có thể là do họ đã thu thập đủ dữ liệu và kinh nghiệm cần thiết từ nguyên mẫu duy nhất này để áp dụng vào các dự án máy bay chiến đấu thực tế hơn như Su-35 và Su-57.
Bên cạnh đó, với sự phát triển của công nghệ, khi tốc độ các mẫu tiêm kích của Mỹ và phương Tây ngày càng được cải thiện, Su-47 dần tỏ ra hụt hơi. Dù được làm bằng 90% vật liệu composite, cánh của Su-47 này vẫn tiềm ẩn nguy cơ gãy rời khỏi thân bất cứ lúc nào nếu bay với tốc độ quá cao. Nguy cơ này cộng với giá thành đắt đỏ trong bối cảnh nền kinh tế Nga đang gặp nhiều khó khăn khiến Su-47 không được sản xuất hàng loạt.
Ngoài ra, việc tập trung nguồn lực vào các dự án có tính ứng dụng cao hơn và phù hợp hơn với chiến lược quân sự tổng thể cũng có thể là một lý do quan trọng. Su-35, với vai trò là một máy bay chiến đấu đa năng thế hệ 4++, đã chứng minh được khả năng của mình trên nhiều mặt trận. Trong khi đó, Su-57 là đại diện cho thế hệ máy bay chiến đấu tàng hình thứ năm, hướng đến tương lai của lực lượng không quân Nga.
Tóm lại, dù chỉ có duy nhất một chiếc được chế tạo, máy bay chiến đấu thử nghiệm Su-47 Berkut đã để lại một dấu ấn sâu đậm trong lịch sử phát triển hàng không quân sự Nga. Với thiết kế cánh ngược độc đáo, nó đã mở ra những hướng nghiên cứu mới về khí động học và đóng vai trò là nền tảng công nghệ quan trọng cho sự ra đời của các máy bay chiến đấu hiện đại như Su-35 và Su-57.
Việc chỉ có một chiếc Su-47 được sản xuất có thể là do nó đã hoàn thành xuất sắc vai trò của một máy bay thử nghiệm, cung cấp những bài học quý giá để Nga tiếp tục vươn lên trong lĩnh vực chế tạo máy bay chiến đấu tiên tiến.