Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã kết thúc cuộc gặp thượng đỉnh lần đầu tiên giữa hai nguyên thủ bằng việc thừa nhận mặc dù có bất đồng trong một số lĩnh vực, nhưng hai nước nhất trí tăng cường hợp tác nhằm xây dựng "mối quan hệ nước lớn kiểu mới".
Đã qua thời kỳ đối đầu
Phát biểu trong cuộc họp báo chung kết thúc hai ngày hội đàm (ngày 7-8/6), Tổng thống Obama thừa nhận "Mỹ và Trung Quốc có căng thẳng trong một số lĩnh vực", nhưng hai nước có thể hợp tác hiệu quả với nhau trong nhiều vấn đề. Ông khẳng định Mỹ sẽ cùng Trung Quốc xây dựng được một mô hình hợp tác mới trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi.
|
Ông Obama (hàng đầu, trái) và ông Tập Cận Bình (hàng đầu, phải) tại cuộc gặp thượng đỉnh ngày 8/6. |
Về phần mình, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết ông và Tổng thống Obama đã nhất trí cho rằng trong thời kỳ toàn cầu hóa và nhu cầu khách quan của từng nước, Mỹ và Trung Quốc cần hợp tác chặt chẽ với nhau để giải quyết các thách thức và khó khăn chung. Đây là một con đường mới khác hẳn với kỷ nguyên đối đầu và xung đột trước đây giữa các nước. Với tư cách là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, Trung Quốc và Mỹ cần hợp tác với nhau nhằm xây dựng "mối quan hệ nước lớn kiểu mới dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và hợp tác cả hai cùng có lợi". Về hình thức quan hệ, hai bên nhất trí sẽ mở rộng các chuyến thăm ở mọi cấp, tăng cường giao lưu nhân dân và duy trì thông tin liên lạc thường xuyên; thúc đẩy các cuộc đối thoại về chiến lược và kinh tế. Hai bên cũng nhất trí cải thiện và tăng cường quan hệ quân sự hướng tới xây dựng mô hình quan hệ quân sự mới giữa hai nước.
Những “viên gạch” đầu tiên
Tại cuộc gặp thượng đỉnh, hai nhà lãnh đạo đã thảo luận thẳng thắn về những điểm nóng mới, vấn đề an ninh mạng, vấn đề hạt nhân của CHDCND Triều Tiên và đã nhất trí cùng nỗ lực đối phó với biến đổi khí hậu.
Về vấn đề Triều Tiên, sau cuộc gặp thượng đỉnh này các quan chức Mỹ tin rằng Trung Quốc sẽ hợp tác chặt chẽ với Mỹ hơn so với trước đây, mặc dù chưa có giải pháp cụ thể nào được đưa ra. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Tom Donilon cho biết hai bên đã "gần như đạt được sự đồng thuận" về việc "Triều Tiên phải giải trừ hạt nhân".
Về vấn đề an ninh mạng, ông Obama nói rõ rằng một loạt cuộc tấn công mạng nhằm đánh cắp các bí mật thương mại và công nghệ quân sự của Mỹ được nghi ngờ là do Trung Quốc tiến hành sẽ là "vật cản" đối với quan hệ hai nước và cũng là vấn đề "cực kỳ khó" giải quyết. Ông Obama đã kêu gọi các bên thiết lập một "luật lệ" chung về an ninh mạng. Còn Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết ông muốn có "sự hợp tác thiện chí" về vấn đề này, song nhấn mạnh Trung Quốc cũng là "một nạn nhân của các cuộc tấn công mạng". Hai nhà lãnh đạo nhất trí sẽ chỉ đạo các cơ quan liên quan ngồi lại để thảo luận về vấn đề an ninh mạng vào tháng 7 tới.
Liên quan tới một điểm nóng khác, ông Donilon cho biết ông Obama đã thúc giục ông Tập Cận Bình giảm căng thẳng trong các cuộc tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản ở các hòn đảo trên biển Hoa Đông và giải quyết xích mích này thông qua kênh ngoại giao.
Đánh giá về triển vọng quan hệ Mỹ-Trung sau cuộc gặp thượng đỉnh lần này, Một số chuyên gia cho rằng tuy chưa thể có ngay sự cải thiện mang tính đột phá, nhưng cuộc gặp đã tạo ra một sự khởi đầu thuận lợi cho mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, xác định mối quan hệ chiến lược trong những năm tới giữa một "cường quốc lâu đời" với một "cường quốc đang lên". Mặc dù vậy, như Tổng thống Obama đã thừa nhận, giữa hai nước còn rất nhiều việc phải làm mới có thể hy vọng nâng tầm quan hệ song phương lên một cấp độ mới.
Lê Hoàng (Tổng hợp)