Ông Nguyễn Thành Lâm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) phát biểu tại tọa đàm.
Ngày 25/6, báo Đại biểu Nhân dân tổ chức tọa đàm “Những điểm mới trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược” nhân dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược đang được đưa ra thảo luận tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV.
Tại tọa đàm, ông Nguyễn Thành Lâm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cho biết: “Nếu năm 2016, tổng trị giá sử dụng thuốc của Việt Nam xấp xỉ 3,4 tỷ USD, thì năm 2023 con số này tăng lên xấp xỉ 7 tỷ USD. Điều này cho thấy ngành dược đã đáp ứng yêu cầu thực tế. Tiền thuốc bình quân đầu người trong năm 2016 đạt 22 USD/người, đến 2023 đã tăng lên 75 USD/người. Mặc dù so với thế giới con số này còn rất khiêm tốn, nhưng đã thể hiện sự đóng góp của ngành dược trong nước trong công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân”.
Theo ông Nguyễn Thành Lâm, về các hệ thống sản xuất dược phẩm của Việt Nam, tính đến năm 2023, đã có 238 nhà máy, tương ứng tăng trên 40% so với năm 2016, với đầy đủ dây chuyền sản xuất. Hiện ngành Dược đã thu hút 44 nhà máy có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).
Về sản xuất vaccine, hiện Việt Nam đã sản xuất được 10/11 vaccine trong chương trình Tiêm chủng mở rộng và 4 vaccine phục vụ tiêm dịch vụ. Nhờ đó, Việt Nam là một trong ít quốc gia đáp ứng chủ động, tự lực nguồn vaccine sản xuất trong nước.
“Đó là những con số biết nói để thấy Luật Dược đã tạo nền tảng cho ngành Dược phát triển trong những năm qua. Tuy nhiên, trước những yêu cầu và đòi hỏi cấp bách từ thực tiễn, hệ thống pháp Luật về Dược hiện đã bộc lộ một số bất cập”, ông Nguyễn Thành Lâm đánh giá.
Theo bà Nguyễn Diệu Hà, Tổng thư ký, Chánh Văn phòng Hiệp hội Doanh nghiệp Dược Việt Nam, sau hơn 7 năm triển khai thi hành Luật Dược, thực tiễn cho thấy một số nội dung của Luật Dược 2016 đã không còn phù hợp với yêu cầu quản lý; gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh dược, ảnh hưởng đến việc cung ứng thuốc.
Cụ thể, Luật hiện nay thiếu các chính sách phù hợp để tạo thuận lợi thúc đẩy các hoạt động sản xuất của doanh nghiệp như: Hợp tác đầu tư với nước ngoài sản xuất gia công, chuyển giao công nghệ; chính sách đầu ra cho các sản phẩm hợp tác này; chính sách thuế đối với nhập khẩu nguyên liệu làm thuốc… Hiện chưa có chính sách ưu đãi khuyến khích, tạo thuận lợi đối với xuất khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc.
Bên cạnh đó, việc cấp giấy phép lưu hành thuốc, đặc biệt là gia hạn giấy đăng ký lưu hành còn chậm, ảnh hưởng đến việc bảo đảm tính kịp thời của chuỗi cung ứng. Các quy định về xuất nhập khẩu thuốc chưa đáp ứng yêu cầu về đơn giản hóa thủ tục hành chính làm ảnh hưởng đến hoạt động và hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp.
Trong khi đó, Chương trình phát triển công nghiệp dược, dược liệu sản xuất trong nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 yêu cầu: “Xây dựng ngành công nghiệp dược trong nước đạt mức độ phát triển ở trình độ cao, đạt cấp độ 4 theo thang phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới, có giá trị thị trường trong tốp 3 ASEAN, góp phần bảo đảm cung ứng đầy đủ, kịp thời thuốc có chất lượng, an toàn, hiệu quả và giá hợp lý”.
Nhằm kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật trong hoạt động quản lý thuốc và tiếp tục cải cách thủ tục hành chính để đạt được các mục tiêu trên, Chính phủ đã trình và được Quốc hội nhất trí sửa Luật Dược năm 2016. Theo đó, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 7 đang diễn ra, và xem xét thông qua tại Kỳ họp cuối năm, dự kiến vào tháng 10 tới đây.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng đã thừa ủy quyền của Thủ tướng trình Quốc hội tờ trình về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược. Trong đó, dự thảo Luật đã đề xuất những chính sách mang tính vượt trội nhằm phát triển ngành dược nước ta, từ đó hướng đến mục tiêu bao trùm là bảo đảm người dân được tiếp cận thuốc chất lượng, kịp thời, giá hợp lý.
Tại tọa đàm, các chuyên gia cũng bày tỏ nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng liên quan đến lĩnh vực dược cũng như giải quyết các hạn chế của pháp luật hiện hành.
Liên quan đến các chính sách phát triển ngành dược, dự thảo Luật đã quy định cụ thể về các chính sách ưu đãi đầu tư, hỗ trợ đầu tư và chính sách ưu tiên về trình tự, thủ tục đăng ký lưu hành thuốc.
Theo các chuyên gia, muốn thu hút đầu tư và thúc đẩy sản xuất thuốc, nguyên liệu theo hướng đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và sản xuất nguyên liệu làm thuốc, thuốc công nghệ cao, thuốc công nghệ sinh học thì phải có các cơ chế, chính sách đột phá để mang lại hiệu quả thực sự. Bên cạnh đó, chính sách phát triển ngành công nghiệp dược phải hài hòa giữa việc thu hút đầu tư nước ngoài và bảo đảm sự phát triển của các doanh nghiệp nội địa, tạo vị thế, tăng khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp dược trong nước, sản phẩm dược của Việt Nam trên thị trường.
PGS. TS Lê Văn Truyền, chuyên gia cao cấp dược học, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, cho rằng: “Cách khôn ngoan nhất là làm sao có thể huy động, động viên các Tập đoàn dược phẩm đa quốc gia đầu tư hợp tác công nghiệp dược nội địa để sản xuất những thuốc đó ngay trên nước mình và mình trở thành quốc gia có thể xuất khẩu. Muốn vậy, cần phải có những chính sách thông thoáng để trong thời gian ngắn nhất nhân dân có thể tiếp cận với các thuốc phát minh. Thời gian tiếp cận thuốc phát minh ít nhất cũng phải cần tương đương với các nước trong khu vực Đông Nam Á. Nếu làm được điều đó các hệ lụy như: Bệnh nhân không thiếu thuốc sử dụng; người dân phải tiếp cận với nguồn thuốc bất hợp pháp và ngoài vòng kiểm soát chất lượng; và xu hướng bệnh nhân phải ra nước ngoài điều trị… sẽ được giải quyết”.