Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hồ Chí Minh lần thứ nhất tiến hành phiên họp trù bị vào sáng 13/10 tại Học viện Cán bộ TP Hồ Chí Minh.
Động lực lớn, áp lực nhiều chiều
Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hồ Chí Minh lần thứ nhất khẳng định trong nhiệm kỳ mới, TP Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục là đầu tàu kinh tế cả nước. Tuy nhiên, Thành phố cũng nhìn nhận rằng vẫn đang đối mặt những thách thức mang tính cấu trúc và hệ thống như không gian phát triển bó hẹp, hạ tầng quá tải, dân số cơ học tăng nhanh, ngập úng, ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông kéo dài... đang làm giảm sức cạnh tranh của đô thị.
Bên cạnh đó, tỷ lệ huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển còn thấp, công nghiệp chưa tạo đột phá về năng suất - chất lượng - hiệu quả, liên kết chuỗi sản xuất vẫn lỏng lẻo. Một số chỉ số năng lực cạnh tranh như PCI, PAR Index, SIPAS có giai đoạn sụt giảm, phản ánh rõ cảm nhận của người dân và doanh nghiệp về thủ tục, dịch vụ công.
Khu vực Bình Dương là “điểm sáng” công nghiệp hóa và thu hút FDI nhưng vẫn chủ yếu dựa vào gia công, thâm dụng lao động, giá trị gia tăng thấp; còn thiếu trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao và hạ tầng xã hội tương xứng, trong khi năng lực đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế.
Bà Rịa - Vũng Tàu với lợi thế cảng nước sâu và du lịch biển cũng chưa bứt phá mạnh. Liên kết vùng và chuỗi giá trị còn yếu; kinh tế biển, công nghiệp hỗ trợ và dịch vụ sáng tạo chưa hình thành hệ sinh thái đủ lớn. Cụm cảng Cái Mép - Thị Vải dù có sức cạnh tranh quốc tế nhưng kết nối hậu phương còn rời rạc, hệ thống logistics và hạ tầng số chưa hoàn chỉnh.
Chính quyền hai cấp tại TP Hồ Chí Minh đang hướng đến người dân và doanh nghiệp. Ảnh: Mạnh Linh/Báo Tin tức và Dân tộc
Theo chuyên gia kinh tế, TS.Trần Minh Đức, điểm nghẽn của TP Hồ Chí Minh mới không chỉ ở hạ tầng mà còn ở “tư duy điều phối”. Vì vậy, trong nhiệm kỳ tới, TP Hồ Chí Minh cần chuyển từ liên kết hành chính sang liên kết kinh tế - công nghệ - lao động thực chất, lấy vùng TP Hồ Chí Minh làm hạt nhân đổi mới sáng tạo và tài chính - logistics của quốc gia. Chỉ khi đó, mỗi địa phương trong vùng mới phát huy lợi thế riêng nhưng không tách rời hệ sinh thái chung.
Ở góc nhìn lãnh đạo, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, cho rằng vấn đề không nằm ở thiếu nguồn lực mà ở cách tổ chức, vận hành và phối hợp. Theo đó, TP Hồ Chí Minh đã và đang chủ động rà soát toàn bộ quy hoạch tích hợp, phát triển đô thị đa trung tâm gắn kết vùng. Thành phố xác định rõ ba đột phá: hạ tầng giao thông - số - nhân lực; hoàn thiện cơ chế tài chính đô thị đặc thù và xây dựng nền hành chính kiến tạo, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ.
Cũng theo ông Nguyễn Văn Được, Thành phố đang kiến nghị Trung ương hoàn thiện thể chế phân cấp, ủy quyền mạnh hơn để xử lý nhanh các vấn đề nhà ở xã hội, y tế - giáo dục và thích ứng biến đổi khí hậu. “Chúng ta phải coi thách thức là động lực để thay đổi. TP Hồ Chí Minh mới phải trở thành hình mẫu về chính quyền đô thị hiệu quả, gắn phát triển kinh tế với an sinh và văn hóa", Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia kinh tế, nếu TP Hồ Chí Minh giải quyết được nút thắt thể chế và hạ tầng, vùng TP Hồ Chí Minh - Bình Dương - Bà Rịa Vũng Tàu sẽ trở thành cực tăng trưởng chiến lược của Đông Nam Bộ, với vai trò trung tâm tài chính - công nghiệp - logistics - du lịch của khu vực ASEAN.
Xây dựng chính quyền đô thị kiến tạo, lấy hiệu quả làm thước đo
TP Hồ Chí Minh đang bước vào giai đoạn phát triển mới với yêu cầu vừa đảm bảo tốc độ tăng trưởng, vừa phải nâng chất lượng quản trị và đời sống đô thị. Theo Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang, xây dựng chính quyền đô thị hiện nay không chỉ là cải tiến bộ máy mà là chuyển đổi toàn diện về tư duy lãnh đạo, phương thức điều hành và văn hóa công vụ.
“Hiệu quả phải là thước đo quan trọng nhất trong mọi hoạt động của bộ máy. Chúng ta không thể phát triển bằng mô hình cũ, cần mạnh dạn đổi mới, thử nghiệm thể chế, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung", Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang khẳng định.
Theo đó, Thành phố xác định rõ ba nguyên tắc cốt lõi: kiên định sự lãnh đạo của Trung ương, giữ vững kỷ cương - đoàn kết và lấy người dân làm trung tâm. Cùng với đó là nhiệm vụ xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt có bản lĩnh, năng lực và kỹ năng quản trị quốc tế; hoàn thiện nền hành chính hiện đại, liêm chính, phục vụ. Chính quyền đô thị phải thật sự là chính quyền hành động, không né tránh, không trì trệ thì kinh tế - xã hội TP Hồ Chí Minh mới phát triển mạnh mẽ hơn.
Theo ông Dương Anh Đức, Trưởng ban Tuyên giáo - Dân vận Thành ủy, TP Hồ Chí Minh cũng xác định yếu tố con người là gốc rễ của cải cách. Không có đội ngũ công vụ tinh nhuệ, liêm chính sẽ không thể có chính quyền kiến tạo. Hiện nay, Thành phố đang triển khai cơ chế đánh giá cán bộ theo kết quả đầu ra, bảo vệ người dám làm, đồng thời xử lý nghiêm trường hợp trì trệ, né tránh. Ngoài ra, vai trò của người dân, doanh nghiệp và báo chí trong giám sát chính sách khá quan trọng để xây dựng nền hành chính minh bạch, có trách nhiệm và gần dân hơn.
TP Hồ Chí Minh tập trung đầu tư cho phát triển kinh tế xanh và bền vững.
Trên cơ sở đó, Thành phố tập trung vào bốn cụm giải pháp “khóa - mở” đồng bộ. Theo đó, TP Hồ Chí Minh sẽ "mở khóa" thể chế, đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền có kiểm soát; triển khai cơ chế tài chính linh hoạt và “sandbox” cho các lĩnh vực chuyển đổi số, tài chính số, logistics thông minh, đô thị xanh. Song song đó, TP Hồ Chí Minh cũng "mở khóa" hạ tầng chiến lược bằng việc hoàn thiện các tuyến vành đai, metro, đường sắt chuyên dụng và hành lang logistics liên vùng, kết nối hiệu quả cụm cảng Cái Mép - Thị Vải với khu công nghiệp Bình Dương - Đồng Nai.
TP Hồ Chí Minh cũng "mở khóa" động lực doanh nghiệp - nhân lực - cải cách thủ tục, nâng chuẩn dịch vụ công số; phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo; đồng thời xây dựng mạng lưới đào tạo nghề và đại học theo chuẩn quốc tế gắn với trung tâm R&D.
Cuối cùng, TP Hồ Chí Minh sẽ "mở khóa" không gian đô thị, đẩy nhanh mô hình TOD quanh ga metro, phát triển chuỗi đô thị sinh thái ven sông - ven biển, đầu tư mạnh cho nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, và ứng dụng IoT, AI trong quản lý năng lượng, nước, rác, ngập.
Bên cạnh đó, để vận hành mô hình chính quyền đô thị hiệu quả, theo Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh, Thành phố cần một cơ chế đặc thù tương xứng với tầm “siêu đô thị vùng”, nơi hội tụ vai trò trung tâm kinh tế, tài chính, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo của cả nước. "Cơ chế ấy không phải là “đặc quyền” mà là đặc trách nhằm giúp Thành phố chủ động hơn trong phân cấp, ủy quyền, điều hành tài chính và tổ chức bộ máy linh hoạt. Khi chính quyền đủ năng lực kiến tạo, xã hội đủ đồng thuận và doanh nghiệp đủ niềm tin, TP Hồ Chí Minh sẽ không chỉ phát triển nhanh mà còn phát triển bền vững, nhân văn, xứng đáng là hình mẫu của đô thị đáng sống trong khu vực", Bí thư Thành uỷ Trần Lưu Quang ch biết.
Theo các chuyên gia kinh tế, giai đoạn 2025 - 2030 sẽ là thời kỳ bản lề để TP Hồ Chí Minh bắt đầu hình thành một chính quyền đô thị kiểu mẫu - năng động, hiệu quả, liêm chính, phục vụ. Khi thể chế được mở khóa, hạ tầng và nhân lực cùng phát triển, chính quyền TP Hồ Chí Minh sẽ trở thành hình mẫu cho mô hình quản trị đô thị hiện đại, tạo động lực lan tỏa cho toàn vùng Đông Nam Bộ và cả nước.
Bài cuối: Kiến tạo đô thị đáng sống từ con người và văn hóa