TP Hồ Chí Minh trong nhiệm kỳ mới - Bài cuối: Kiến tạo đô thị đáng sống từ con người và văn hoá

Nâng chất giáo dục, y tế, xã hội

Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được cho biết, mọi chính sách nếu không quay về nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân thì đều chưa trọn vẹn. "Chúng ta phải dịch chuyển mạnh từ ‘quản lý’ sang ‘phục vụ’, từ ‘giải quyết thủ tục’ sang ‘đáp ứng nhu cầu’, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm thước đo công vụ”, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh khẳng định. 

Theo người đứng đầu chính quyền Thành phố, trụ cột con người - văn hóa - an sinh chính là “cầu nối” biến các mục tiêu xanh - số thành lợi ích thiết thực từng ngày, từng khu phố.

Theo đó, Thành phố đặt ưu tiên xây dựng hệ sinh thái phát triển con người toàn diện: khỏe mạnh về thể chất - tinh thần; có kỹ năng số - xanh; có năng lực thích ứng công nghệ, sáng tạo và học tập suốt đời. Trọng tâm là nâng chất giáo dục phổ thông và dạy nghề theo chuẩn quốc tế, mở rộng cơ hội tiếp cận đại học, sau đại học; phát triển mạng lưới học tập cộng đồng ở phường, xã; gắn đào tạo với thị trường lao động thông minh thông qua dự báo cung - cầu bằng dữ liệu lớn.

PGS.TS Trần Hoàng Ngân, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh cũng cho rằng, nếu không đầu tư chiều sâu cho con người, mọi tham vọng “xanh - số” sẽ thiếu nền tảng. "Hiện nay, nguồn nhân lực là biến số quyết định năng suất. Cần chuyển mạnh từ đào tạo theo niên chế sang đào tạo theo năng lực, tích hợp kỹ năng số - ngoại ngữ - tư duy thiết kế, đồng thời bắt buộc ‘thực học - thực tập’ trong doanh nghiệp. Để thực hiện được mục tiêu này cần xây dựng cơ chế 'học bổng - thực tập - việc làm' ba trong một cho sinh viên các ngành mũi nhọn (y sinh, bán dẫn, AI, du lịch - dịch vụ chất lượng cao), đi kèm chuẩn kỹ năng xanh đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế", PGS.TS Trần Hoàng Ngân chia sẻ.

Còn đối với đội ngũ công chức, viên chức, Thành phố cần tiếp tục chuẩn hóa năng lực số, tiêu chuẩn đạo đức công vụ và văn hóa ứng xử; triển khai các học phần bắt buộc về dữ liệu mở, an ninh số, phục vụ công dân số. Đây là một phần của chiến lược xây dựng “chính quyền thân thiện”, nơi mỗi tương tác hành chính được thiết kế theo hành trình trải nghiệm người dân. “Chúng tôi yêu cầu từng sở, ngành thiết lập bảng điều khiển chất lượng dịch vụ theo thời gian thực, đo mức độ hài lòng để chỉnh quy trình, cắt thủ tục thừa ngay tại quầy”, ông Nguyễn Văn Được cho biết thêm.

Theo Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hồ Chí Minh lần thứ nhất, trong các trụ cột phát triển và xây dựng Thành phố đáng sống, y tế gần dân là trụ cột tiếp theo. Vì vậy, trong nhiệm kỳ mới, Thành phố tiếp tục củng cố y tế dự phòng, mạng lưới bác sĩ gia đình, trạm y tế thông minh; phổ cập hồ sơ sức khỏe điện tử; mở rộng tầm soát sớm các bệnh không lây; tăng cường dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần học đường và cộng đồng. Bởi việc đầu tư y tế cơ sở đem lại “lợi tức xã hội” cao vì giảm áp lực bệnh viện tuyến trên, giảm chi phí hộ gia đình, đồng thời nâng sức chống chịu của đô thị trước rủi ro dịch tễ.

Ngoài ra, Thành phố cũng quan tâm đưa an sinh việc làm gắn với chuyển đổi số - xanh thông qua các gói đào tạo lại (reskill) và nâng kỹ năng (upskill) cho lao động trước làn sóng tự động hóa; kết nối sàn việc làm số khu vực TP Hồ Chí Minh - Bình Dương cũ và Bà Rịa -Vũng Tàu cũ; khuyến khích doanh nghiệp xây dựng phúc lợi linh hoạt, chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người lao động.

Về nhà ở, Thành phố phát triển quỹ nhà ở xã hội - nhà ở công nhân theo mô hình đô thị nén quanh các nút TOD (giao thông công cộng định hướng phát triển), đồng bộ trường mầm non, trạm y tế, công viên, sân chơi... Những “điểm đến phúc lợi” như thư viện, nhà văn hóa, trung tâm thể thao được nâng chuẩn, mở rộng khung giờ phục vụ người đi làm.

Một trụ cột mới trong phát triển TP Hồ Chí Minh đó là “an sinh số”: đưa dịch vụ trợ giúp xã hội lên nền tảng số, xây dựng cơ sở dữ liệu hộ nghèo, cận nghèo - đối tượng dễ tổn thương theo thời gian thực; tích hợp ví trợ giúp an sinh trên ứng dụng công dân TP Hồ Chí Minh, cho phép tiếp cận hỗ trợ nhanh, minh bạch. “An sinh không chỉ là chi trả, an sinh còn là cơ hội tiếp cận. Mọi người dân, nhất là trẻ em, phụ nữ, người cao tuổi, người yếu thế phải dễ dàng tiếp cận giáo dục, y tế, nhà ở, việc làm và không gian xanh", ông Nguyễn Văn Được cho biết thêm. 

Văn hóa là bản sắc, lực kéo để phát triển

Bà Nguyễn Thị Thanh Thuý, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố chủ trương phát triển mạnh công nghiệp văn hóa gắn với du lịch, kinh tế đêm và chuỗi sự kiện sáng tạo; bảo tồn và tôn vinh di sản đô thị - sông nước; nâng cấp không gian công cộng làm “sân khấu” cho biểu diễn đường phố, mỹ thuật cộng đồng, chợ phiên sáng tạo, lễ hội mang bản sắc Nam bộ - Sài Gòn - Cần Giờ. “Chúng tôi đang xây dựng danh mục dịch vụ sáng tạo ưu tiên, đơn giản hóa thủ tục sự kiện theo cơ chế một cửa, đồng thời kêu gọi xã hội hóa để hình thành các cụm văn hóa - nghệ thuật tại trung tâm và ven sông", bà Nguyễn Thị Thanh Thuý cho biết.

Thành phố hiện cũng đang phát động chương trình “Văn hóa đọc - Văn hóa số - Văn hóa dữ liệu”: mở rộng thư viện số cộng đồng, số hóa di sản, xây dựng bản đồ văn hóa tương tác; đưa lịch sử - văn hóa thành phố vào sản phẩm giáo dục - du lịch - truyền thông sáng tạo. Mục tiêu là tạo bệ đỡ cho sáng tạo trẻ và khởi nghiệp văn hóa, hướng tới danh vị “Thành phố sáng tạo” trên bản đồ khu vực. Các thiết chế văn hóa sẽ được quản trị bằng dữ liệu để tối ưu công suất sử dụng, lịch sự kiện, doanh thu dịch vụ, qua đó nâng hiệu quả chi tiêu công và thu hút đầu tư xã hội.

Không gian công cộng chất lượng cao đang được coi là thước đo đô thị đáng sống. Vì vậy, Thành phố đặt mục tiêu mở rộng công viên, cây xanh và mặt nước; tạo trục cảnh quan ven sông Sài Gòn - Nhà Bè - Soài Rạp; chuẩn hóa tiện ích công cộng không rào chắn; biến vỉa hè sạch - an toàn thành “gian phòng sinh hoạt chung” của cộng đồng. Các chương trình Thành phố không rác thải, kinh tế tuần hoàn khu dân cư, phân loại rác tại nguồn, đổi rác lấy quà sẽ được số hóa quy trình, thưởng phạt minh bạch để khuyến khích người dân tham gia.

TS.Võ Kim Cương, chuyên gia quy hoạch đô thị TP Hồ Chí Minh cho rằng, văn hóa và không gian công cộng sẽ không thể “cất cánh” nếu thiếu kết nối hạ tầng mềm là quản trị dựa trên dữ liệu. Vì vậy, đã đến lúc TP Hồ Chí Minh cần triển khai việc đo liên tục mật độ sử dụng, nhu cầu sự kiện, dòng người, dòng xe lưu thông... để thiết kế lịch hoạt động văn hoá, phân luồng, bố trí dịch vụ công cộng phục vụ người dân và du khách tốt nhất. Khi dữ liệu chảy thông suốt giữa ngành văn hóa, giao thông, môi trường, an ninh, mỗi sự kiện văn hóa sẽ an toàn, hấp dẫn và có giá trị gia tăng cao hơn, từ đó thu hút và giữ chân được nhiều du khách đến với TP Hồ Chí Minh.

Cũng theo TS.Võ Kim Cương, Thành phố cũng cần chú trọng liên kết vùng về phúc lợi với Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu như bảo hiểm y tế, học phí, tiêm chủng, nhà ở công nhân, mầm non trong khu công nghiệp, xe buýt học đường, trợ cấp khẩn cấp khi rủi ro…

“Phúc lợi phải đi theo con người, không theo địa giới hành chính. Song song đó, các thiết chế văn hóa - thể thao liên vùng (nhà hát, trung tâm triển lãm, công viên chuyên đề) sẽ tạo “lực hút mềm” nâng chất sống và bản sắc khu vực", ông Nguyễn Văn Được khẳng định.

Theo ông Nguyễn Văn Được, hiện nay, để huy động mọi nguồn lực, Thành phố kêu gọi đối tác công - tư (PPP) cho xã hội: bệnh viện, trường học, nhà ở xã hội, thiết chế văn hóa; thúc đẩy quỹ tác động xã hội (SIF) để thu hút vốn từ doanh nghiệp, quỹ đầu tư, kiều bào cho dự án phúc lợi có khả năng hoàn vốn một phần; xây dựng quỹ sáng tạo trẻ cho start-up văn hóa - du lịch; quỹ học bổng ngành mũi nhọn gắn cam kết làm việc. Cơ chế minh bạch, đo lường tác động sẽ là chìa khóa kéo dòng vốn tư nhân dài hạn đồng hành cùng chính quyền.

"Chính quyền kiến tạo, doanh nghiệp phụng sự, người dân chung tay, khi đó sức mạnh cộng đồng chính là lợi thế cạnh tranh mềm của TP Hồ Chí Minh", Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết.

Theo ông Nguyễn Văn Được, xuất phát từ định hướng “lấy con người làm trung tâm”, TP Hồ Chí Minh đang chuyển hóa các mục tiêu xanh - số thành những thay đổi cụ thể trong từng lớp học, trạm y tế, công viên, nhà ở, con đường - những nơi người dân chạm tới mỗi ngày. Khi văn hóa trở thành động lực, an sinh trở thành điểm tựa và quản trị dữ liệu trở thành công cụ, Thành phố có đủ nền tảng để vươn lên chuẩn đô thị đáng sống hàng đầu khu vực về an toàn, nhân văn, sáng tạo và bền vững.