Nông dân xã Cốc San, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai gieo trồng cây vụ đông. Ảnh: Quốc Khánh/TTXVN
Lựa đúng con
Để phát triển sản xuất nông nghiệp, Tỉnh ủy Lào Cai đã ban hành Nghị quyết 22 về giảm nghèo huyện Si Ma Cai bền vững đến năm 2020. Theo đó, từ năm 2015, huyện Si Ma Cai đã triển khai đề án phát triển chăn nuôi đại gia súc, thí điểm tại 2 xã là Sín Chéng và Bản Mế với 477 con trâu và 55 con bò, có tổng trị giá hơn 15 tỷ đồng.
Tại xã Bản Mế, 93 hộ dân tham gia dự án ngân hàng bò với 191 con bò sinh sản. Hiện, số bò này đã phát triển thêm được 106 con.
Gia đình anh Lùng Lìn Phòng ở thôn Bản Mế, xã Bản Mế, huyện Si Ma Cai là một hộ nghèo trong xã. Với một cặp bò giống ban đầu được cấp theo Nghị quyết 22, đến nay đã phát triển thành đàn gia súc có 15 con bò theo hình thức nuôi nhốt. Tính theo giá thị trường, đàn bò có thể mang lại thu nhập trên 200 triệu đồng.
Theo Phó Chủ tịch UBND xã Bản Mế Hảng Seo Chang, tính ra hiệu quả chăn nuôi đại gia súc cao gấp nhiều lần trồng ngô, lúa, có thể mang lại thu nhập ổn định mà ít phụ thuộc thời tiết. Qua đó, công tác xóa nghèo ở Bản Mế được triển khai nhanh và bền vững.
Tỷ lệ hộ nghèo theo kết quả nghèo đa chiều mới năm 2016 là 57,9% đến năm 2019 còn dưới 9,7%. Thu nhập của người dân năm 2015 là 15,6 triệu đồng/người/năm tăng lên 33 triệu đồng/người/năm năm 2019.
Cùng với đẩy mạnh phát triển chăn nuôi đại gia súc, người dân xã Bản Mế ưu tiên xử lý vấn đề môi trường nông thôn. 481/501 hộ chăn nuôi có chuồng trại bảo đảm vệ sinh môi trường, đạt 96%. Toàn xã đã có 297 hố ủ phân, 281 chuồng nuôi nhốt gia súc, trồng mới được trên 98 ha cỏ VA06.
Như vậy, nhờ thực hiện Nghị quyết 22, người dân đã từ bỏ thói quen thả rông gia súc, không làm chuồng trại kiên cố, không dự trữ thức ăn trong mùa đông.
Sau xã Bản Mế, các xã còn lại của huyện vùng cao Si Ma Cai tập trung khai thác lợi thế đất đai, đồng cỏ và kinh nghiệm bản địa để phát triển chăn nuôi đại gia súc. Tính đến nay, huyện Si Ma Cai đã hỗ trợ 2.321 con bò và trâu sinh sản cho 1.136 hộ nghèo và cận nghèo, tổng đàn trâu, bò tăng, tăng trưởng bình quân qua các năm đạt từ 17,5% - 18%. Ước tính đến hết năm 2020, tổng đàn trâu đạt 15.800 con, đàn bò đạt 6.800 con, tạo nguồn thu khoảng gần 500 tỷ đồng cho khu vực nông thôn.
Chọn đúng cây
Đối với các xã nằm ở độ cao từ 1.200 - 1.600 m so với mực nước biển, có khí hậu mát lạnh, độ ẩm khá cao, huyện Si Ma Cai đã quy hoạch, vận động và hỗ trợ người dân trồng cây ăn quả ôn đới, như: lê xanh, mận hậu, mận tím Tả Van - những giống cây ăn quả bản địa, sinh trưởng mạnh, năng suất cao, chất lượng vượt trội so với các nơi khác.
Thôn Seng Sui nằm cách trung tâm xã Lùng Thẩn hơn bảy cây số, có hơn 120 hộ người Mông, trước đây chỉ trồng ngô là chính, nhờ chuyển đổi cây trồng, đến nay đã có hơn 100 ha cây ăn quả ôn đới, đời sống người dân khá lên, có thu nhập cao hơn và việc làm ổn định, hiện tượng bỏ nhà đi làm thuê bên Trung Quốc giảm hẳn.
Gia đình ông Hạng Seo Sử ở thôn Sung Sui, xã Lùng Thẩn có hai vườn mận và lê rộng 3 ha, năng suất trung bình 26 tạ/ha, mỗi năm đem lại thu nhập khoảng 130 triệu đồng/ha lê, mận. "Thương lái vào tận vườn mua giá từ 50 - 70 nghìn đồng/kg, vụ thu hoạch năm 2019, nhà mình “cháy hàng” không có đủ để bán cho thương lái đặt hàng”, ông Hạng Seo Sử nói.
Chủ tịch UBND xã Lùng Thẩn Hảng Seo Toán cho biết, mận tím Tả Van và lê xanh trồng trên đất Lùng Sui giòn, ngọt, sạch không nơi nào sánh bằng, do khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt phù hợp. Hiện xã Lùng Thẩn được coi là “vựa cây ăn quả ôn đới” của huyện Si Ma Cai, với 248 ha cây mận và lê xanh, cho sản lượng khoảng 160 tấn/năm.
Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, huyện Si Ma Cai đã xây dựng thành công vùng cây ăn quả ôn đới tập trung, rộng hàng trăm ha, theo phương châm liên kết các xã liền kề thành vùng tập trung để giảm suất đầu tư giao thông và thuận tiện áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong tưới nước, bón phân và phòng ngừa sâu bệnh hại.
Cùng với đó, chính quyền huyện, xã thực hiện hỗ trợ người dân chuyển đổi trồng cây ăn quả theo phương thức “hỗ trợ sau đầu tư”.
Theo đó, người dân tự lựa chọn đất của mình, mua giống theo hướng dẫn của cán bộ khuyến nông, chăm sóc cây từ 2 - 3 năm, bảo đảm diện tích và số cây trồng sinh trưởng tốt, sau đó cán bộ chuyên môn của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và chính quyền xã nghiệm thu và giải ngân thanh toán tiền hỗ trợ theo đề án. Nhờ cách làm này, tỷ lệ cây sống cao và diện tích đông đặc thực chất, tránh sai mục đích, lãng phí và thất thoát nguồn hỗ trợ của Nhà nước cho người dân.
Đến nay, huyện Si Ma Cai đã trồng được gần 800 ha cây ôn đới; trong đó, cây mận 363,3ha, lê tai nung 354,5 ha, cây sơn tra 31,4ha, cây đào pháp 6 ha. Năm 2019, diện tích mận và lê đã cho thu hoạch là 130 ha, năng suất đạt 402 tấn, thu về cho nông dân gần 40 tỷ đồng, góp phần tích cực xóa nghèo hiệu quả ở địa phương. Ước tính năm 2020, diện tích cây lê, mận cho thu hoạch là 165 ha, tổng sản lượng ước đạt 569 tấn.
Nhờ “lựa đúng con, chọn đúng cây”, huyện Si Ma Cai đã chuyển đổi mạnh mẽ trong trong xây dựng nông thôn mới. Đến tháng 4/2020, huyện có 4/9 xã được công nhận hoàn thành nông thôn mới, chiếm 44,44% số xã, đạt 100% so với mục tiêu đề án, là một trong các huyện có tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới thuộc tốp đầu của Lào Cai.