Tên lửa Tomahawk được phóng từ tàu khu trục USS Stethem lớp Burke trong một cuộc tập trận. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng thông tấn độc lập UNIAN (Ukraine) ngày 13/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa đưa ra lập trường mạnh mẽ nhất từ trước đến nay về khả năng cung cấp tên lửa hành trình Tomahawk cho Ukraine, một động thái có thể đại diện cho một sự điều chỉnh chiến lược nhằm tăng cường răn đe và gây sức ép buộc Nga phải ngồi vào bàn đàm phán. Ông Trump tuyên bố có thể chấp thuận chuyển giao loại tên lửa tầm xa, chính xác này nếu Nga tiếp tục giao tranh, đồng thời nhấn mạnh sẽ thảo luận trước với Tổng thống Nga Vladimir Putin vì hành động như vậy sẽ là một "bước leo thang" trong cuộc xung đột.
Thông điệp của ông Trump được đưa ra trong buổi họp báo trên chuyên cơ Không lực Một, trên đường đến Israel. Ông Trump nói: "Vâng, tôi có thể nói với ông ấy (Tổng thống Putin) rằng nếu chiến sự chưa kết thúc, chúng tôi có thể sẽ làm điều đó. Liệu họ có muốn tên lửa Tomahawk bay về phía họ không? Tôi không nghĩ vậy".
Tomahawk không phải là một vũ khí tầm thường. Đây là loại tên lửa hành trình tầm xa, có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương. Như chính ông Trump thừa nhận, "đó là một bước tiến". Đối với Ukraine, điều này có thể thay đổi đáng kể phép tính răn đe: Moskva giờ đây không chỉ phải cân nhắc đến tổn thất ở các vùng họ kiểm soát ở miền Đông Ukraine mà còn cả những mục tiêu nằm sâu bên trong lãnh thổ Nga.
Điều quan trọng là ông Trump đã xây dựng đề xuất của mình không phải là leo thang quân sự vô điều kiện, mà là một công cụ ngoại giao. Ông nhấn mạnh sẽ nói chuyện với Tổng thống Putin trước bất kỳ đợt triển khai nào. UNIAN nhấn mạnh, ý tưởng không phải là gây bất ngờ cho Moskva, mà là để cảnh báo: đàm phán hoặc đối mặt với hậu quả.
Alberto Rizzi, thành viên chính sách tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho rằng Tomahawk trở thành một sự leo thang được cân nhắc kỹ lưỡng với những cảnh báo, thay vì liều lĩnh lao vào một cuộc chiến tranh toàn diện. Chuyên gia này lưu ý rằng nó có thể thành công trong việc đưa Nga vào bàn đàm phán.
Kênh chuyển giao NATO và phản ứng từ các bên
Ông Trump làm rõ rằng Mỹ sẽ không chuyển giao tên lửa trực tiếp cho Kiev. Thay vào đó, chúng sẽ được cung cấp thông qua các kênh NATO. Điều này giúp chính quyền Trump duy trì một mức độ phủ nhận hợp lý, làm giảm nguy cơ leo thang căng thẳng ngay lập tức trong khi vẫn gửi đi một tín hiệu rõ ràng và duy trì được đòn bẩy.
Thời điểm này không phải là ngẫu nhiên. Nga đã tăng cường tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine trước mùa Đông. Tuyên bố của ông Trump đã định hình lại câu chuyện: nếu Moskva tìm cách giành ưu thế, Kiev có thể có phương tiện để chống trả hiệu quả hơn.
Phản ứng từ Nga là "vô cùng lo ngại". Hãng thông tấn Anadolu dẫn lời người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cảnh báo rằng, khả năng Mỹ chuyển giao tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk cho Ukraine là nguyên nhân gây ra "mối quan ngại cực độ" đối với Moskva. Ông Peskov nhấn mạnh: "Vũ khí này rất đặc biệt; nó có thể là phi hạt nhân hoặc hạt nhân. Nó có tầm bắn xa và là một vũ khí đáng gờm".
Về phía Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky nhanh chóng phản hồi, nhấn mạnh rằng bất kỳ tên lửa Tomahawk nào trong tương lai sẽ chỉ được sử dụng nhằm vào các mục tiêu quân sự, chứ không phải khu vực dân sự. Ông Zelensky đã đề nghị Tổng thống Trump cung cấp tên lửa trong cuộc họp tại Đại hội đồng Liên hợp quốc ở New York.
Thay đổi chiến lược và rủi ro được cân nhắc
Tuyên bố mới trên từ ông Trump là một bước ngoặt trong chính sách của Mỹ. Trước đó, ông Trump thận trọng hơn về việc can dự trực tiếp, thúc đẩy Ukraine đàm phán nhiều hơn. Nhưng trong những tuần gần đây, ông đã phát đi tín hiệu về một cách tiếp cận mạnh mẽ hơn.
Mặc dù mọi sự leo thang đều tiềm ẩn rủi ro, nhưng bằng cách gắn quyết định với các mục tiêu quân sự, đưa ra lời cảnh báo cho Moskva và nhấn mạnh vai trò hậu cần của NATO, ông Trump đã vạch ra một con đường an toàn hơn, giúp rủi ro được giảm thiểu.
Trong bối cảnh này, người phát ngôn Điện Kremlin, ông Peskov, mô tả thời điểm hiện tại của cuộc xung đột là "rất kịch tính", nói rằng căng thẳng đang "leo thang ở mọi phía". Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng phía Nga vẫn sẵn sàng cho một giải pháp hòa bình và nhận thấy ông Trump "vẫn giữ vững ý chí chính trị" về nhu cầu ngồi vào bàn đàm phán.