Người nhập cư Bắc Phi và Trung Đông tại Đức. Ảnh: Die Welt |
Các chuyên gia Gabi Gobl, Christian Kvorning Lassen, Marko Lovec, Milan Nič và Paul Schmidt nhận định rằng sau khi hầu hết các tuyến đường di cư vào khu vực Trung Âu đã bị đóng cửa năm 2015 thì ngày càng cần một chiến lược chung để giải quyết vấn đề nhập cư nhằm ngăn chặn sự chia rẽ, bất đồng giữa các nước trong khu vực.
Hơn một triệu người di cư và tị nạn đã đi qua khu vực Trung Âu hồi năm ngoái. Thách thức trong đối phó với lượng người nhập cư tăng cao đã đẩy các quốc gia trong khu vực sang nhiều thái cực khác nhau. Trong khi một số quốc gia mở cửa biên giới thì một số khác lại xây dựng hàng rào dọc biên giới.
Việc tiếp nhận người nhập cư theo hạn ngạch bắt buộc cũng đã được các nước trong khu vực đưa ra thảo luận và cuối cùng là đa số phản đối cơ chế này của Liên minh châu Âu (EU). Các Hiệp ước Dublin và Schengen cũng như sự thống nhất nội khối của EU đang bị thách thức nghiêm trọng. Việc cáo buộc lẫn nhau giữa các nước Trung Âu khiến cho quan điểm của lãnh đạo một số nước trở nên cứng rắn thậm chí cực đoan, tác động tiêu cực đến quan hệ giữa các nước trong khu vực.
Đến nay các tuyến đường di cư qua khu vực Balkan cũng đã bị đóng cửa. Việc giải quyết vấn đề nhập cư sẽ phản ánh cách thức mà các nước EU đối phó với các tình huống tương tự trong tương lai. Các nước Trung Âu chia sẻ nhiều giá trị chung về lịch sử, văn hóa và thiết lập được quan hệ kinh tế chặt chẽ trong những thập kỷ gần đây. Tuy nhiên, khủng hoảng nhập cư đã khiến các nước trong khu vực bị chia rẽ và dường như có nguy cơ xuất hiện “bức màn sắt” từng chia rẽ Đông và Tây Âu trong lịch sử. Các nước Trung Âu cần nhanh chóng có hành động cụ thể trước khi bị chia cắt không chỉ bởi đường biên giới trên thực địa mà còn trong suy nghĩ, quan điểm của người dân.
Cuộc khủng hoảng nhập cư đã đẩy các nước Trung Âu vào nhiều tình huống khác nhau, trong đó Áo là quốc gia duy nhất tiếp nhận hàng trăm nghìn người xin tị nạn. Tuy nhiên, Séc, Hungary, Slovakia và Slovenia - thành viên của EU và khối Schengen – cũng có trách nhiệm trong việc xử lý các trường hợp xin tị nạn và tiếp nhận các trường hợp được chấp nhận tị nạn trên lãnh thổ nước mình. Hơn nữa, Hungary và Slovenia lại là các quốc gia biên giới ngoài của Schengen, nơi người nhập cư đi qua trước khi tiến sâu vào lãnh thổ EU. Sự khác biệt về diện tích, dân số, điều kiện kinh tế-xã hội cũng như kinh nghiệm trong việc hội nhập người nước ngoài khiến quan hệ giữa các nước Trung Âu càng trở nên phức tạp.
Các cuộc đối thoại ở các cấp độ khác nhau giữa các nước trong khu vực đã chỉ ra rằng việc giải quyết thách thức chung cần sự hợp tác chứ không phải đối đầu. Theo các chuyên gia trên, trọng tâm trong việc giải quyết vấn đề nhập cư ở Trung Âu hiện nay là việc các nước trong khu vực cần nhanh chóng đạt được sự thống nhất đối với thách thức chung này, chẳng hạn như trong việc hỗ trợ tài chính, quản lý biên giới, việc triển khai và áp dụng các quy định của Schengen về tị nạn… Bất đồng trong thảo luận về hạn ngạch tiếp nhận người nhập cư có thể được tạm xếp lại, tuy nhiên, các hành động đe dọa hay trừng phạt sẽ không giúp giải quyết mâu thuẫn giữa các nước trong khu vực.