Thượng nghị sĩ John McCain (giữa) trả lời báo giới tại thủ đô Washington ngày 12/7. Ảnh: AFP/TTXVN |
Ngay sau khi Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) có trụ sở tại La Haye (Hà Lan) ra phán quyết tuyên bố phần thắng nghiêng về Philippines, hai Thượng nghị sĩ McCain và Sullivan ngày 12/7 lên tiếng “khuyến khích các nước có tranh chấp ở Biển Đông, như Việt Nam, tìm một phương thức xử lý tranh chấp lãnh hải tương tự (như Philippines) thông qua tòa trọng tài cũng như thông qua đàm phán giữa các bên liên quan”.
Lời kêu gọi trên được đưa ra ngay sau khi PCA ra phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Quốc, theo đó bác bỏ đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh đối với gần như toàn bộ Biển Đông.
Khi được phóng viên hỏi vì sao Việt Nam nên có các bước đi tương tự như Manila, Thượng nghị sĩ Sullivan nói: “Tôi nghĩ đó là cách thức để xử lý các thách thức của khu vực một cách hòa bình. Tôi muốn nhấn mạnh rằng Mỹ muốn các vấn đề (chủ quyền Biển Đông) được giải quyết một cách hòa bình, và điều đó mang lại lợi ích cho tất cả các nước. Các quốc gia, nhất là Trung Quốc, đã hưởng lợi từ vùng Biển Đông và Biển Hoa Đông rộng lớn".
Theo ông, vì quyền lợi chiến lược, sau phán quyết của PCA, Trung Quốc nên ngồi vào bàn đàm phán với các nước để giải quyết vấn đề này. Nhưng nếu (Bắc Kinh) duy trì quan điểm bác bỏ, không quan tâm tới ý kiến của bất kỳ ai khác, và khẳng định chủ quyền về đường 9 đoạn, thì các nước khác sẽ đứng lên thách thức.
Theo phán quyết công bố ngày 12/7 của PCA, yêu sách của Trung Quốc về "các quyền lịch sử" đối với các vùng biển nằm trong "đường 9 đoạn" là trái với Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS). Phán quyết khẳng định Trung Quốc đã gây ra những nguy hại lâu dài đối với hệ sinh thái dải san hô ở quần đảo Trường Sa. Trung Quốc không có căn cứ lịch sử nào về vùng biển ở Biển Đông và Bắc Kinh không có cơ sở pháp lý để đưa ra những tuyên bố về "các quyền lịch sử" đối với những nguồn tài nguyên trong cái mà Bắc Kinh gọi là "đường 9 đoạn".
Phán quyết của PCA còn khẳng định rằng không một đảo nào thuộc quần đảo Trường Sa tạo cho Trung Quốc quyền có vùng đặc quyền kinh tế. Ngoài ra PCA còn nhấn mạnh Trung Quốc đã can thiệp vào các quyền đánh bắt truyền thống của Philippines tại bãi Scarborough trên Biển Đông. PCA cũng khẳng định thực thể Ba Bình (Trung Quốc và Đài Loan gọi là đảo Thái Bình) thuộc quần đảo Trường Sa trên Biển Đông là "bãi đá", vì vậy Ba Bình không thể có vùng đặc quyền kinh tế.
Cùng ngày 12/7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nêu rõ: "Việt
Nam hoan nghênh việc Tòa trọng tài đã đưa ra phán quyết cuối cùng ngày
12/7/2016. Việt
Nam một lần nữa khẳng định lập trường nhất quán của mình về vụ kiện này
như đã được thể hiện đầy đủ trong Tuyên bố ngày 05/12/2014 của Bộ Ngoại
giao Việt Nam gửi Tòa trọng tài. Trên tinh thần đó, Việt Nam ủng hộ
mạnh mẽ việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông bằng các biện pháp
hòa bình, bao gồm các tiến trình ngoại giao và pháp lý, không sử dụng
hoặc đe dọa sử dụng vũ lực theo quy định của luật pháp quốc tế, trong đó
có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, duy trì hòa bình,
ổn định trong khu vực, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở
Biển Đông, tôn trọng nguyên tắc thượng tôn pháp luật trên các vùng biển
và đại dương.
Nhân
dịp này, Việt Nam tiếp tục khẳng định chủ quyền của mình đối với hai
quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, chủ quyền đối với nội thủy và lãnh hải,
quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm
lục địa của Việt Nam được xác định phù hợp với Công ước của Liên hợp
quốc về Luật Biển năm 1982, cũng như tất cả các quyền và lợi ích pháp lý
của Việt Nam liên quan đến các cấu trúc địa lý thuộc hai quần đảo Hoàng
Sa và Trường Sa”.