Bức tường biên giới Mỹ - Mexico tại khu vực Tijuana, Mexico tháng 1/2019. Ảnh: THX/TTXVN
Tháng 2 vừa qua, Tổng thống Donald Trump đã ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia nhằm huy động số tiền hơn 8 tỷ USD phục vụ dự án xây tường biên giới phía Nam giáp Mexico. Như một phần trong tuyên bố, ông chỉ đạo sử dụng nguồn ngân sách chống buôn lậu ma túy để cấp vốn một phần cho dự án gây tranh cãi này. Dưới tình trạng khẩn cấp, các nguồn ngân sách khác - kể cả quỹ xây dựng quân sự - có thể được huy động để xây tường cùng cơ sở hạ tầng liên quan.
Theo hãng CNN, thông báo chuyển giao ngân sách của Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 25/3 mới chỉ đề cập đến số tiền 1 tỷ USD đầu tiên mà cơ quan này chuyển sang cho quỹ xây tường biên giới. Trước đó, Lầu Năm Góc từng tuyên bố về kế hoạch chuyển thêm 1,5 tỷ USD trong tương lai. Nhiều khả năng, hai khoản tiền trên sẽ được sử dụng để xây 90km hàng rào, cải thiện đường giao thông và các cơ sở hạ tầng khác ở vùng biên giới phía Nam.
Các nguồn quỹ chống ma túy ban đầu vẫn sẽ được chuyển từ Bộ An ninh Nội địa đến Công binh Lục quân Mỹ để tiến hành xây dựng.
Các nghị sĩ đảng Dân chủ tại Thượng viện đã ngay lập tức phản đối việc Lầu Năm Góc chuyển tiền để xây hàng rào dọc biên giới phía Nam nhằm ngăn chặn buôn lậu ma túy và nhập cư trái phép vào Mỹ.
Tất cả 10 nghị sĩ Dân chủ tại các tiểu ban thuộc Ủy ban phân bổ ngân sách Thượng viện về Xây dựng quân sự và quốc phòng, Cựu chiến binh và các cơ quan liên quan đồng loạt ký vào bức thư gửi quyền Bộ trưởng Quốc phòng Patricj Shanahan để phản đối hành động chuyển giao 1 tỷ USD từ quỹ chống ma túy sang dự án xây tường biên giới. Các thượng nghị sĩ cho biết Lầu Năm Góc đã không xin phép trước khi thông báo quyết định chuyển tiền lên ủy ban.
Ảnh: CNN
Ngày 26/2, Hạ viện Mỹ đã thông qua một nghị quyết nhằm ngăn chặn Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận được ngân sách xây dựng bức tường biên giới với Mexico thông qua tuyên bố về tình trạng khẩn cấp quốc gia. Với tỷ lệ 245 phiếu ủng hộ và 182 phiếu chống, nghị quyết nói trên đã được thông qua và chuyển lên Thượng viện, do đảng Cộng hòa kiểm soát, để tiếp tục bỏ phiếu. Đáng chú ý, trong lần bỏ phiếu tại Hạ viện, đã có 13 nghị sĩ đảng Cộng hòa quyết định ủng hộ phe Dân chủ.
Đến ngày ngày 14/3, với 59 phiếu thuận và 41 phiếu chống, Thượng viện Mỹ cũng đã thông qua nghị quyết chấm dứt tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia do Tổng thống Trump ban bố liên quan đến vấn đề an ninh biên giới.
Tuy nhiên, ngày 15/3, Tổng thống Trump đã phủ quyết nghị quyết ngăn chặn tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia của Thượng viện Mỹ. Đây là lần đầu tiên Tổng thống Trump dùng quyền phủ quyết của mình kể từ khi trở thành ông chủ Nhà Trắng nhằm bảo vệ quan điểm cho rằng mở cửa biên giới sẽ làm tăng tỷ lệ tội phạm, ma túy và buôn lậu vào quốc gia này.
Phát biểu trước phóng viên báo chí tại Phòng Bầu dục, Tổng thống Trump khẳng định: “Hôm nay, tôi phủ quyết nghị quyết này. Quốc hội có quyền tự do thông qua nghị quyết này và tôi có nhiệm vụ phủ quyết nó”. Tổng thống Trump cũng cho rằng đây là nghị quyết “nguy hiểm” và “thiếu thận trọng”.
Phe Dân chủ tuyên bố sẽ nỗ lực vô hiệu hóa quyền phủ quyết của Tổng thống Trump trong trường hợp này. Tuy nhiên, đây là một viễn cảnh đầy khó khăn vì để vô hiệu hóa quyền phủ quyết của người đứng đầu nhánh hành pháp, nghị quyết cần phải nhận được các đa số phiếu áp đảo (2/3 số phiếu ủng hộ) tại cả Hạ viện và Thượng viện Mỹ.