Vonfram được sử dụng trong mọi thứ, từ điện thoại, chip cho đến xe điện và tên lửa. Ảnh: Reuters
Những mảnh vonfram lấp lánh trong một hầm mỏ bỏ hoang tại Sangdong (Hàn Quốc), cách thủ đô Seoul 180 km về phía Đông Nam có thể là chất xúc tác đẩy mạnh những nỗ lực của Hàn Quốc trong việc phá vỡ sự thống trị của Trung Quốc đối với các khoáng sản quan trọng.
“Tại sao lại mở lại hầm mỏ này sau 30 năm. Vì nó mang ý nghĩa chủ quyền đối với tài nguyên thiên nhiên. Tài nguyên thiên nhiên trở thành vũ khí và tài sản mang tính chiến lược”, Lee Dong-seob, Phó Chủ tịch Công ty khai thác vonfram Almonty Korea, nói.
Mỏ Sangdong là một trong ít nhất 30 mỏ khoáng sản trên toàn cầu đã được đưa vào hoạt động hoặc mở cửa trở lại bên ngoài Trung Quốc trong 4 năm qua. Theo một danh sách được hãng tin Reuters công bố, các cơ sở này bao gồm các dự án phát triển lithium ở Australia, đất hiếm ở Mỹ và vonfram ở Anh.
Quy mô của các dự án đã phản ánh những sức ép mà các quốc gia trên thế giới đang phải đối mặt trong việc đảm bảo nguồn cung cấp khoáng chất cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IAE) cho biết nhu cầu tổng thể đối với các loại khoáng sản quý hiếm trên dự kiến tăng gấp 4 lần vào năm 2040. Đối với những thứ được sử dụng trong xe điện và pin dự trữ, nhu cầu dự kiến tăng gấp 30 lần.
Nhiều quốc gia coi khoáng sản là vấn đề an ninh quốc gia vì từ trước đến nay, Trung Quốc vẫn luôn là nước kiểm soát việc khai thác, chế biến hoặc tinh chế loại tài nguyên quý này.
Theo một nghiên cứu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Trung Quốc năm 2019, cường quốc châu Á này là nhà cung cấp khoáng sản lớn nhất của Mỹ và châu Âu. Trong số 35 khoáng sản mà Mỹ phân loại là quan trọng, Trung Quốc là nhà cung cấp lớn nhất với 13 loại khoáng sản và các nguyên tố đất hiếm cần thiết cho công nghệ năng lượng sạch. Tương tự, Trung Quốc cũng là nguồn cung lớn nhất đối với 21 loại khoáng sản quan trọng cho Liên minh châu Âu.
Julian Kettle, Phó Chủ tịch cấp cao về kim loại và khai thác tại công ty tư vấn Wood MacKenzie, cho biết: “Trong lĩnh vực nguyên liệu thô quý hiếm, trong khi Trung Quốc đã ngồi ăn món tráng miệng thì phần còn lại của thế giới vẫn ngồi trên taxi tra thực đơn”.
Kế hoạch B
Nỗ lực khai thác các nguồn khoáng sản quý hiểm càng được đẩy mạnh tại Hàn Quốc – quê nhà của những nhà sản xuất chip hàng đầu thế giới như Samsung.
Hàn Quốc là nước tiêu thụ vonfram bình quân đầu người lớn nhất thế giới và phụ thuộc rất lớn vào Trung Quốc khi 95% vonfram nhập khẩu của Hàn Quốc bắt nguồn từ nước này. Kim loại này được sử dụng trong mọi thứ, từ điện thoại, chip cho đến xe điện và tên lửa. Theo tổ chức phân tích CRU, Trung Quốc kiểm soát hơn 80% nguồn cung vonfram toàn cầu.
Sangdong, một thành phố nhỏ thuộc tỉnh Gangwon chỉ còn 1.000 dân sinh sống, nắm giữ một trong những mỏ vonfram lớn nhất thế giới và có thể sản xuất 10% nguồn cung toàn cầu khi mở cửa trở lại vào năm tới.
Lewis Black, Giám đốc điều hành Almonty Industries, công ty mẹ có trụ sở tại Canada, cho biết họ có kế hoạch cung cấp khoảng một nửa sản lượng cho thị trường nội địa ở Hàn Quốc, thay thế cho nguồn cung từ Trung Quốc.
"Rất dễ mua vonfram từ Trung Quốc và Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Hàn Quốc nhưng Seoul biết họ đang phụ thuộc quá mức vào Bắc Kinh. Bạn phải có một kế hoạch B ngay bây giờ”, ông Lewis nhấn mạnh.
Mỏ vonfram tại Sangdong được phát hiện từ năm 1916 từng là “xương sống” trong nền kinh tế Hàn Quốc khi đóng góp 70% doanh thu xuất khẩu cho nước này trong những năm 1960. Tuy nhiên, do nguồn cung khoáng sản rẻ từ Trung Quốc, mỏ vonfram Sangdong đóng cửa vào năm 1994.
Kang Dong-hoon, một quản lý ở Sangdong, cho biết: “Chúng ta nên tiếp tục vận hành khu mỏ này để công nghệ mới có thể chuyển giao cho các thế hệ kế tiếp. Chúng ta đã đánh mất vị thế trong ngành công nghiệp khai thác trong 30 năm qua. Nếu chúng ta đánh mất cơ hội này, thì sẽ không còn gì nữa”.
Mỏ khai thác vonfram tại tỉnh Gangwon, Hàn Quốc. Ảnh: Reuters
Ngoại giao chuỗi cung ứng
Seoul đã thành lập Lực lượng đặc nhiệm An ninh Kinh tế sau cuộc khủng hoảng nguồn cung vào tháng 11/2021 khi Bắc Kinh thắt chặt xuất khẩu dung dịch urê, loại dung dịch mà nhiều phương tiện dùng dầu diesel của Hàn Quốc bắt buộc phải sử dụng để cắt giảm lượng khí thải. Vào thời điểm đó, gần 97% dung dịch urê của Hàn Quốc nhập từ Trung Quốc và tình trạng thiếu hụt đã khiến việc mua bán tại các trạm chiết nạp trên khắp đất nước gặp khó khăn.
Tổng công ty Tài nguyên và Cải tạo Mỏ Hàn Quốc (KOMIR), một cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm về an ninh tài nguyên quốc gia, cho biết họ đã cam kết trợ cấp khoảng 37% chi phí đào hầm ở Sangdong và sẽ xem xét hỗ trợ thêm để giảm thiểu bất kỳ thiệt hại nào có thể xảy ra với môi trường.
Trong một tuyên bố hồi tháng 1, Tổng thống đắc cử Yoon Seok-yeol cam kết sẽ giảm sự phụ thuộc của Hàn Quốc vào khoáng sản của "một quốc gia " và công bố một chiến lược tài nguyên mới cho phép chính phủ chia sẻ thông tin dự trữ khoáng sản với lĩnh vực tư nhân.
Không chỉ có Hàn Quốc, một số nước như Mỹ, EU và Nhật Bản Ho đều đưa ra hoặc cập nhật các chiến lược cung cấp khoáng sản quan trọng của quốc gia trong hai năm qua, đặt ra các kế hoạch quy mô hơn để đa dạng nguồn cung, nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Chuỗi cung ứng khoáng sản cũng đã trở thành một hạng mục ưu tiên trong chương trình nghị sự của các cơ quan đại diện ngoại giao.
Năm ngoái, Canada và EU đã khởi động quan hệ đối tác chiến lược về nguyên liệu thô để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, trong khi Hàn Quốc gần đây đã ký các thỏa thuận hợp tác với Australia và Indonesia về chuỗi cung ứng khoáng sản.
"Ngoại giao chuỗi cung ứng sẽ được nhiều chính phủ ưu tiên trong những năm tới vì việc tiếp cận các nguyên liệu thô quan trọng cho quá trình chuyển đổi kỹ thuật số và xanh cũng đã trở thành ưu tiên hàng đầu", Henning Gloystein, Giám đốc nguồn năng lượng và khí hậu tại công ty tư vấn Eurasia Group, nhận định.