Người dân chờ tiêm vaccine COVID-19 ở Mumbai, Ấn Độ. Ảnh: AP
Tia hy vọng mong manh
Lần đầu tiên sau nhiều tháng, anh Hussain Shaikh cảm thấy lạc quan. Người lái xe cứu thương 30 tuổi ở thành phố Mumbai của Ấn Độ đã làm việc không biết mệt kể từ khi thành phố này trở thành tâm chấn của làn sóng COVID-19 thảm khốc càn quét khắp đất nước.
Tháng trước, anh đã lái xe chở khoảng 70 bệnh nhân mỗi ngày tới bệnh viện, điện thoại di động liên tục rung bởi các cuộc gọi. Nhưng hai tuần đầu tháng 5, anh chỉ chở 10 bệnh nhân mỗi ngày. Số ca bệnh đang giảm xuống, cùng với số cuộc gọi đến điện thoại của Shaikh. “Khi đó chúng tôi quá bận, không có thời gian để ăn nữa”, Shaikh cho biết.
Tuần vừa qua, số ca nhiễm mới đã giảm mạnh gần 70% tại thủ đô tài chính của Ấn Độ, nơi sinh sống của 22 triệu người. Sau khi lên tới đỉnh điểm 11.000 ca nhiễm mới/ngày, Mumbai đang chứng kiến trên 2.000 ca /ngày.
Cú ngoặt này dấy lên một tia hy vọng cho Ấn Độ, mặc dù đất nước vẫn còn trong “nanh vuốt” của một làn sóng dịch tàn khốc.
Người dân tại một chợ rau ở Prayagraj, bang Uttar Pradesh, ngày 13/5/2021. Ảnh: AP
Lệnh phong toả nghiêm ngặt hơn, cộng với hành động cảnh giác và nghiêm túc của các cơ quan chức năng đang đóng góp cho thành công bước đầu chống dịch ở Mumbai.
Ngay cả ở thủ đô New Delhi, người dân cũng đang nhen nhóm tia hy vọng tình hình được cải thiện sau nhiều tuần thảm kịch và tuyệt vọng tại các bệnh viện và lò hoả táng.
Đến ngày 17/5, với hơn 25 triệu ca bệnh và 276.000 ca tử vong, Ấn Độ đang đứng thứ hai sau Mỹ về ảnh hưởng của đại dịch. Tuy nhiên các chuyên gia tin rằng, đường cong dịch liên tục đi lên của Ấn Độ có thể cuối cùng cũng bắt đầu phẳng dần, kể cả khi vẫn ở mức cao, với trung bình 340.000 ca/ngày trong tuần trước. Hôm 17/5, ca nhiễm mới đã lần đầu tiêm giảm xuống dưới ngưỡng 300.000 ca/ngày sau nhiều tuần.
Lý do chưa thể vội mừng
Vẫn còn quá sớm để nói rằng mọi thứ đang được cải thiện, khi Mumbai và New Delhi chỉ đại diện cho một phần nhỏ trong tình hình chung.
Lý do đầu tiên là, tỷ lệ ca nhiễm giảm xuống trên toàn quốc, nhưng vẫn ở mức thấp, phần lớn phản ánh tình trạng lây nhiễm đang giảm ở một số tiểu bang có dân số đông và/hoặc tỷ lệ xét nghiệm cao. Vì vậy, các xu hướng trên toàn quốc có thể vẽ lên một bức tranh không đầy đủ và sai lệch về cách mọi thứ đang diễn ra trên toàn Ấn Độ nói chung.
Người Hồi giáo ở Ấn Độ mua sắm sau khi lệnh phong toả được nới lỏng ở Hyderabad ngày 13/5. Ảnh: AP
Murad Banaji, một nhà toán học thực hiện mô hình hóa các ca nhiễm của Ấn Độ cho biết: “Sẽ luôn có những bang hoặc thành phố nơi mọi thứ đang tệ hơn, nhưng điều này không rõ ràng bằng các dữ liệu toàn quốc”.
Các chuyên gia cho rằng, với quy mô dân số gần 1,4 tỷ người của Ấn Độ, điều quan trọng hơn cần theo dõi là một loạt các đỉnh dịch vào các thời điểm khác nhau, thay vì chỉ một đỉnh dịch quốc gia duy nhất.
Bhramar Mukherjee, một nhà thống kê sinh học thuộc Đại học Michigan (Mỹ) theo dõi đại dịch ở Ấn Độ cho biết: “Có vẻ như chúng ta đang kém nhạy cảm với những con số, ta đã quen với những con số cao như vậy. Nhưng sự thay đổi hoặc sụt giảm tương đối trong các ca nhiễm tổng thể không làm giảm mức độ của cuộc khủng hoảng”. Hiện tại, với hơn 3,6 triệu ca bệnh đang điều trị, các bệnh viện Ấn Độ vẫn chật kín bệnh nhân.
Các chuyên gia cũng cảnh báo một lý do khác có thể là tốc độ lây nhiễm đã vượt quá khả năng xét nghiệm của Ấn Độ. Khi virus lây lan từ thành phố đến thị trấn, làng mạc, hoạt động xét nghiệm cũng phải vật lộn để theo kịp tốc độ lây nhiễm, làm dấy lên lo ngại rằng tốc độ lây lan ở nông thôn vẫn đang tăng, ngay cả khi dữ liệu chung cho thấy sự sụt giảm.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm ở Srinagar, khu vực Kashmir do Ấn Độ kiểm soát. Ảnh: AP
Chiến đấu với đại dịch lây lan ở nông thôn, nơi cơ sở hạ tầng y tế khan hiếm và nơi mà hầu hết người Ấn Độ sinh sống, sẽ là thách thức lớn nhất.
Ngay cả ở các thành phố lớn, hoạt động xét nghiệm ngày càng trở nên khó tiếp cận hơn. Các phòng thí nghiệm đã quá tải và mất nhiều ngày để có kết quả, khiến nhiều người phải điều trị các triệu chứng trước khi được xác nhận nhiễm COVID-19. Trong tháng 4, số ca mắc bệnh đã tăng hơn gấp ba lần và số ca tử vong được báo cáo đã tăng gấp sáu lần - nhưng xét nghiệm chỉ tăng 1,6 lần.
Một trong những mối lo ngại lớn nhất đối với các chuyên gia là Ấn Độ có thể không bao giờ biết được con số ca tử vong do COVID-19.
Bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt đáng kể về giường bệnh, oxy và các vật tư y tế khác, nhiều bang hiện đang bổ sung hàng nghìn giường bệnh mỗi tuần, chuyển đổi sân vận động thành bệnh viện COVID-19 và mua sắm nhiều thiết bị nhất có thể. Các bang trên khắp Ấn Độ đang chuẩn bị hứng chịu một đợt lây nhiễm khác và thậm chí các tòa án đã can thiệp để giúp gỡ rối nguồn cung cấp oxy.
Người dân chờ nạp bình oxy cho bệnh nhân COVID-19 ở New Delhi, Ấn Độ ngày 8/5/2021. Ảnh: AP
Viện trợ từ nước ngoài, dù vẫn gặp phải những rào cản quan liêu, đang bắt đầu chảy vào Ấn Độ. Hơn 11.000 máy tạo oxy, gần 13.000 bình oxy và 34 triệu lọ thuốc kháng virus đã được gửi đến các bang khác nhau.
Mặc dù Mumbai dường như đã vượt qua một khúc ngoặt với đại dịch, bang Maharashtra, nơi Mumbai là thủ phủ, vẫn chứng kiến khoảng 40.000 ca nhiễm hàng ngày. Tuy thế, tại ít nhất một bệnh viện ở Mumbai, “gánh nặng đã giảm từ 30% - 40% so với trước đây”, Tiến sĩ Om Shrivastav, một bác sĩ và thành viên đội đặc nhiệm COVID-19 bang Maharashtra, cho biết.