Hành khách trên xe điện ở Hong Kong (Trung Quốc) đều đeo khẩu trang ngăn chặn virus SARS-CoV-2. Ảnh: SCMP
Theo Báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc), ngày 20/4, lần đầu tiên Hong Kong không ghi nhận ca nhiễm mới nào sau gần 2 tháng bùng phát dịch bệnh. Trong khi đó, hôm 19/4, Hàn Quốc tuyên bố rằng số trường hợp mắc COVID-19 tại quốc gia này ở mức thấp nhất kể từ khi dịch bệnh xuất hiện, chỉ với 8 ca nhiễm virus SARS-CoV-2 mới.
Hàn Quốc và Hong Kong đã minh chứng thành công trong việc kiểm soát dịch bệnh với kết quả là quy định giãn cách xã hội tại quốc gia và vùng lãnh thổ này đang dần được nới lỏng. Chính quyền Seoul cho biết trong khi chiến lược giãn cách xã hội của họ vẫn được duy trì ở một số khu vực cho đến ngày 5/5, họ đã dỡ bỏ lệnh hạn chế đối với các trung tâm thể thao, các cuộc tụ họp công cộng, bao gồm các nghi lễ được tổ chức ở nhà thờ.
Trong khi đó, một nghiên cứu của Đại học Hong Kong cho thấy việc kết hợp các biện pháp kiểm soát dịch bệnh tại đặc khu hành chính của Trung Quốc đã đủ để làm chậm sự lây lan của virus mà không cần đến phong toả. Sáng 21/4, Trưởng Đặc khu, bà Carrie Lam đã tuyên bố gia hạn quy định giãn cách xã hội thêm 14 ngày với các lệnh cấm tạm thời với một số doanh nghiệp trong thành phố và cấm các cuộc tụ họp công cộng trên 4 người. Các quán bar, hộp đêm, các cơ sở làm đẹp như thẩm mỹ viện, quán massage và các quán karoke vẫn phải dừng hoạt động cho đến ít nhất ngày 7/5. Các chuyên gia nhận định một số quy định giãn cách xã hội ở khu vực này cũng có thể sớm được gỡ bỏ.
Hôm 20/4, Hong Kong đã không ghi nhận ca nhiễm mới nào kể từ khi xác nhận trường hợp mắc bệnh đầu tiên từ 23/1. Cho đến thời điểm hiện tại, khu vực này đã có 1.023 trường hợp dương tính với virus SARS-CoV-2 và 4 ca tử vong. Hàn Quốc cũng chỉ nghi nhận thêm 13 ca nhiễm mới trong ngày 20/4, nâng tổng số ca mắc bệnh lên 10.647 trường hợp và 236 ca tử vong.
Khi dịch bệnh bắt đầu bùng phát, hai chính quyền đã phải đối mặt với những chỉ trích nặng nề về cách xử lý khủng hoảng dịch bệnh. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, Hong Kong và Hàn Quốc dường như đã xoay chuyển tình thế mà không dùng đến biện pháp phong toả nghiêm ngặt như các quốc gia khác trên thế giới. Người dân tại Hong Kong và Hàn Quốc vẫn được tự do đi lại trên đường phố và thậm chí ăn uống tại nhà hàng, mặc dù vẫn có một số quy định về chỗ ngồi.
“Không giống như các quốc gia khác, sự can thiệp nhanh chóng của chính phủ, theo dõi, khoanh vùng và cách ly các trường hợp mắc bệnh, có một trung tâm thông tin minh bạch đã khiến Hàn Quốc ngăn chặn thành công virus trong khi kiềm chế không đóng cửa nền kinh tế”, ông Kim Ki-hyun, Giám đốc Bộ phận Quản lý An toàn của Chính quyền Thành phố Seoul, nói.
Người dân đi ăn tại một nhà hàng ở Hong Kong bất chấp sự bùng phát của virus SARS-CoV-2. Ảnh: SCMP
Bên cạnh phản ứng nhanh chóng của chính quyền, các nhà phân tích cho rằng trụ cột làm nên thành công trong vấn đề kiểm soát dịch bệnh của cả Hong Kong và Hàn Quốc là nhận thức của người dân.
“Mặc dù tỷ lệ nhiễm bệnh đã giảm phần lớn do nỗ lực của chính quyền, nhưng không thể bỏ qua vai trò của người dân trong sự thành công ấy. Trong khi chính phủ đã vô cùng bất ngờ trước tỷ lệ tử vong cao đột biến, người dân của chúng ta đã rất hợp tác trong thời điểm quan trọng nhất của đại dịch”, bà Chae Su-mi, Giám đốc Nghiên cứu tại Viện Y tế và Xã hội Hàn Quốc, cho biết. Bà Chae đã đưa ra ví dụ về việc người Hàn Quốc và Trung Quốc đã có ý thức đeo khẩu trang và thực hiện các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh khác, trước khi nhận được hướng dẫn chính thức được ban hành bởi chính phủ của họ.
Trái lại, người dân ở các quốc gia phương Tây, khu vực đang chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19, như Italy và Mỹ, đã chờ đợi cho đến khi chính phủ của họ kêu gọi thực hiện hành động đó. Điều này gây ra hậu quả tồi tệ bởi các chính phủ này nắm bắt tình hình nguy hiểm của dịch bệnh một cách chậm trễ.
“Tôi nghĩ rằng các quốc gia phương Tây tin rằng virus là một thứ gì đó bị giới hạn ở phía bên kia bán cầu, điều đó khiến họ trở nên chủ quan. Các quốc gia như Mỹ đã không áp dụng giãn cách xã hội, không phòng ngừa, cho đến khi tình hình trở nên quá nghiêm trọng”, bà Chae nói.
Ở Italy, một chiến dịch tại thành phố Milan có tên gọi “Milan, đừng dừng lại”, đã khuyến khích các quán bar tiếp tục mở cửa. Ngay cả khi chính phủ nước này đã yêu cầu người dân nên hạn chế kiểu chào truyền thống, như ôm hôn trong thời điểm hiện tại, nhiều người Italy đã phớt lờ lời khuyên. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục tuyên bố rằng đất nước của ông “không được xây dựng để đóng cửa”.
“Mặc dù có yêu cầu cách ly của nhà nước, người dân tại khu dân cư mà tôi đang ở vẫn tổ chức tiệc linh đình”, Kim Jin-sol, một sinh viên Hàn Quốc đang học tại Italy cho biết.
Người dân tuân thủ đeo khẩu trang ở Hong Kong (Trung Quốc). Ảnh: SCMP
Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet Public Health, các nhà nghiên cứu từ Đại học Hong Kong đã phát hiện ra rằng cùng với giãn cách xã hội và các biện pháp khác, phản ứng kịp thời của người dân Hong Kong, như việc chú ý đeo khẩu trang và tránh tụ tập nơi đông người, đã giúp ngăn chặn virus lây lan hiệu quả.
“Các chính phủ khác có thể học hỏi thành công của chính quyền Hong Kong. Nếu các biện pháp được duy trì và người dân tích cực hợp tác với chính phủ, tác động của dịch COVID-19 sẽ giảm đáng kể”, chuyên gia nghiên cứu, Benjamin Cowling, Giáo sư dịch tễ học và thống kê sinh học tại Khoa y tế công cộng, Đại học Hong Kong, nói.
Người Hàn Quốc cũng vậy, họ đã thể hiện sự sẵn sàng hợp tác hơn so với người dân phương Tây trong cuộc chiến chống lại virus SARS-CoV-2, ngay cả khi điều đó có nghĩa là tạm thời hy sinh các quyền tự do cá nhân, như quyền riêng tư.
Một cuộc khảo sát của Trường Đại học Y tế Công cộng Seoul cho thấy 78,5% số người được hỏi nói rằng họ chấp nhận hy sinh quyền riêng tư của mình để giúp ngăn chặn dịch bệnh quốc gia. Điều này trái ngược hoàn toàn với thái độ của người dân ở phương Tây, nơi chính quyền Mỹ từ chối tiết lộ tên của những người đã tham dự bữa tiệc tại nhà một giám đốc ở bang Connecticut.
Người Hàn Quốc vẫn đến các trung tâm mua sắm trong giai đoạn bùng phát dịch bệnh. Ảnh: EPA
Ngoài ra, tại khu vực châu Á, người dân Hong Kong và người Hàn Quốc vẫn được coi là những sinh viên kiểu mẫu vì luôn chủ động trong mọi tình huống, như việc đeo khẩu trang.
“Hàn Quốc đã không cần phải đưa ra lệnh bắt buộc người dân thực hiện các biện pháp phòng dịch như một số quốc gia châu Á khác để giảm số ca nhiễm bệnh”, bà Chae nói và cho biết tại nhiều khu vực châu Á khác, các chính phủ đã phải đưa ra biện pháp cứng rắn hơn nhiều để đảm bảo công dân hợp tác.
“Khi bắt đầu phong toả, nhiều người vẫn không tuân theo yêu cầu ở nhà. Tuy nhiên, hiện tại mọi người đang tuân theo lệnh của chính phủ vì những quy định rất nghiêm ngặt, như phạt tiền đối với những người đến công viên hoặc vào các khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao”, anh Naomi Pang, một sinh viên 19 tuổi ở Malaysia, cho biết.
Tại Singapore, Joshua Yoo, 19 tuổi, cho biết hầu hết mọi người đều đã tuân theo các hướng dẫn phòng dịch của nhà nước vì họ nhận thức rõ thành phố đang thực thi pháp luật nghiêm ngặt.
“Hầu hết mọi người đều tuân theo quy định, họ sẽ bị phạt tối đa 700 USD nếu không tuân thủ quy định phòng dịch mà chính phủ ban hành”, Keith, một sinh viên quốc tế tại Singapore, cho biết.
Các cử tri Hàn Quốc đứng xếp hàng, giữ khoảng cách xã hội, bên ngoài một khu vực bỏ phiếu ở Seoul. Ảnh: Xinhua
Bên cạnh ý thức của người dân, một số nhà phân tích cũng chỉ ra rằng cơ sở hạ tầng tiên tiến ở cả Hong Kong và Hàn Quốc cũng là lý do giúp họ kiểm soát thành công dịch bệnh. Việc xét nghiệm và điều trị tiên tiến của Hàn Quốc đã được hỗ trợ bởi hệ thống chăm sóc sức khỏe đẳng cấp thế giới.
Tuy nhiên, ngay cả khi đạt được những thành công trong bước đầu kiểm soát dịch bệnh, các chuyên gia nhấn mạnh cả Hong Kong và Hàn Quốc phải cảnh giác cao độ nếu không muốn virus SARS-CoV-2 quay lại tấn công.
Giáo sư David Hui Shu-cheong, một chuyên gia về hô hấp tại Đại học Trung Quốc ở Hong Kong cho biết các biện pháp bao gồm đeo khẩu trang trên phương tiện giao thông công cộng và ở những nơi đông người, cần phải được thực hiện cho đến giữa năm sau, trước khi tìm ra vắc-xin phòng bệnh.
Học giả Nho giáo Yoo Bok-Yeob đeo găng tay nilong để bỏ phiếu trong cuộc bầu cử gần đây ở Hàn Quốc. Ảnh: AFP
Bà Jung Eun-kyeong, Giám đốc Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh quốc Hàn Quốc cảnh báo “có khả năng COVID-19 có thể quay trở lại trong những tháng tới, tấn công chúng ta với một làn sóng nhiễm virus mới trong mùa Đông”. Chuyên gia Jung lưu ý dịch COVID-19 khá thất thường và không khí lạnh thường tạo môi trường thuận lợi cho virus phát triển, trong khi mọi người dành nhiều thời gian hơn ở trong nhà vào mùa Đông. Trong trường hợp xấu nhất, các nước có thể phải chứng kiến một đợt bùng phát dịch COVID-19 mới.
Nếu quá tự tin mà không tiếp tục cảnh giác, cả Hong Kong và Hàn Quốc sẽ phải đối mặt với sự xuất hiện của một mối đe dọa lớn hơn nhiều. Trong những ngày lễ Phục sinh cuối tuần trước, nhiều đám đông lớn tập trung tại các công viên công cộng ở nhiều nơi, đã làm dấy lên lo ngại rằng "mọi người đang rút chân khỏi chân phanh quá sớm" và tạo cơ hội cho virus lây lan.