Những khó khăn kinh tế, cạnh tranh gay gắt từ đối thủ nội địa và căng thẳng địa chính trị đã khiến các tập đoàn phương Tây phải điều chỉnh chiến lược, chuyển sản xuất sang các nước khác và cắt giảm đầu tư tại Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Theo tờ Wall Street Journal ngày 11/9, trong những năm gần đây, khi tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc chậm lại và môi trường kinh doanh trở nên khó khăn hơn, các công ty phương Tây đã bắt đầu giảm bớt đầu tư vào quốc gia này. Điều này đánh dấu một sự thay đổi đáng kể so với một hoặc hai thập kỷ trước, khi Trung Quốc được xem là điểm đến hấp dẫn với tiềm năng từ lực lượng lao động giá rẻ và thị trường tiêu dùng khổng lồ. Giờ đây, các tập đoàn lớn như Apple, Starbucks, và McDonald's đang dần mất thị phần vào tay các đối thủ trong nước, phản ánh xu hướng rút lui của các công ty phương Tây khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Các quyết định đầu tư bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố
Trong những năm gần đây, các công ty nước ngoài đã phải đối mặt với nhiều thách thức tại Trung Quốc, bao gồm suy thoái kinh tế kéo dài, cạnh tranh gia tăng từ các doanh nghiệp nội địa, căng thẳng địa chính trị, và sự nổi lên của các điểm đến sản xuất thay thế ở châu Á. Các nhà phân tích nhận định rằng biên lợi nhuận ở Trung Quốc hiện nay không còn hấp dẫn hơn so với các thị trường khác, khiến nhiều công ty phải cân nhắc lại chiến lược đầu tư.
Các thương hiệu lớn như Apple đã chuyển một phần hoạt động sản xuất sang Ấn Độ và Việt Nam để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Chính quyền thành phố Thượng Hải gần đây đã thừa nhận rằng việc các công ty đa quốc gia chuyển dây chuyền sản xuất ra ngoài là một trong những thách thức kinh tế cấp bách nhất của họ. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế mà còn tạo ra áp lực lớn lên thị trường lao động địa phương.
Sự dịch chuyển trong chiến lược đầu tư của các công ty phương Tây tại Trung Quốc không chỉ do những khó khăn kinh tế mà còn bởi cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các đối thủ nội địa. Các công ty Trung Quốc không ngừng cải thiện chất lượng sản phẩm và công nghệ, tạo ra sức ép lớn lên các công ty nước ngoài vốn đã có chỗ đứng lâu năm tại thị trường này.
Trong lĩnh vực ô tô, các nhà sản xuất Trung Quốc hiện nắm giữ gần 60% thị trường xe du lịch, phần lớn nhờ vào sự gia tăng nhanh chóng của xe điện và xe hybrid. Những thay đổi này đã khiến các công ty nước ngoài như Honda phải thu hẹp quy mô hoạt động tại Trung Quốc, trong khi doanh số bán xe giảm mạnh. Honda đã phải ngừng sản xuất tại 3 nhà máy và cắt giảm nhân sự thông qua các chương trình nghỉ việc tự nguyện.
Sự suy giảm đầu tư nước ngoài không chỉ giới hạn trong ngành công nghiệp ô tô. Tháng trước, Walmart đã bán cổ phần của mình tại một trong những nền tảng thương mại điện tử lớn của Trung Quốc với giá 3,6 tỷ USD, trong khi IBM đóng cửa các viện nghiên cứu, ảnh hưởng đến hơn 1.000 việc làm. Những động thái này cho thấy các công ty phương Tây đang ngày càng thận trọng hơn với các khoản đầu tư tại Trung Quốc.
Những nỗ lực giữ chân các nhà đầu tư nước ngoài
Trước sự thoái lui của các công ty nước ngoài, chính quyền Trung Quốc đã tìm cách giữ chân các nhà đầu tư bằng cách hứa hẹn sẽ giải quyết các rào cản về tài chính và thủ tục hành chính. Vào giữa tháng 8 năm nay, Bộ Thương mại Trung Quốc đã tổ chức một cuộc họp với các công ty nước ngoài có đầu tư lớn tại quốc gia này, bao gồm các đại diện của nhà sản xuất đồ chơi Đan Mạch Lego và công ty dược phẩm Moderna. Tuy nhiên, hiệu quả của những nỗ lực này vẫn còn phải chờ thời gian để kiểm chứng.
Theo một cuộc khảo sát của Phòng Thương mại EU, chỉ có 15% các công ty cho biết Trung Quốc là điểm đến đầu tư hàng đầu của họ, giảm so với mức 20% trong nhiều năm trước. Một cuộc thăm dò khác do Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải thực hiện cũng cho thấy khoảng 20% trong số 306 công ty được khảo sát cho biết họ sẽ cắt giảm đầu tư vào Trung Quốc trong năm nay, và nhiều công ty đang chuyển hướng đầu tư sang các quốc gia như Ấn Độ và Việt Nam.
Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, Trung Quốc vẫn là một thị trường quá lớn để các công ty đa quốc gia có thể bỏ qua. Trong lĩnh vực ô tô, Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất thế giới về doanh số bán hàng, và các công ty có sản phẩm phù hợp vẫn tiếp tục duy trì sự hiện diện tại đây. Walmart, dù đã rút khỏi một số mảng kinh doanh, vẫn đang mở rộng số lượng cửa hàng Sam's Club tại Trung Quốc.
Allan Gabor, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải, nhận định rằng nếu nhu cầu tiêu dùng nội địa tăng lên, Trung Quốc có thể một lần nữa trở thành ưu tiên đầu tư hàng đầu của các công ty đa quốc gia.
Nhìn chung, sự rút lui của các công ty phương Tây khỏi Trung Quốc phản ánh những thay đổi lớn trong môi trường kinh doanh quốc tế. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn giữ một vai trò quan trọng trong chiến lược toàn cầu của nhiều tập đoàn, và sự thay đổi này có thể chỉ là tạm thời nếu các yếu tố kinh tế nội tại được cải thiện.