Màn hình TV tại ga Seoul ở thủ đô hiển thị bản tin thời sự trực tiếp sau thỏa thuận giữa Hàn Quốc và Mỹ về thuế quan của Mỹ vào ngày 31/7/2025. Ảnh: Yonhap
Theo hãng thông tấn Yonhap, thỏa thuận được công bố ngày 31/7 bao gồm cam kết đầu tư trị giá 350 tỷ USD từ phía Hàn Quốc vào nền kinh tế Mỹ. Đổi lại, Washington sẽ giảm mức thuế nhập khẩu từ con số đề xuất ban đầu là 25% xuống còn 15%. Trái ngược với một số dự đoán trước đó, các vấn đề liên quan đến liên minh quân sự không được đưa vào như điều kiện ràng buộc trong thỏa thuận lần này.
Dự kiến trong vài tuần tới, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung sẽ có cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên với Tổng thống Trump. Hội nghị này được kỳ vọng sẽ thảo luận một loạt vấn đề chiến lược, trong đó có việc gia tăng chi tiêu quốc phòng, xác định lại vai trò của lực lượng binh sĩ Mỹ đồn trú tại Hàn Quốc, cũng như tiến trình chuyển giao quyền chỉ huy tác chiến thời chiến (OPCON) cho Seoul.
Một khái niệm đang nổi lên trong các cuộc thảo luận gần đây là “hiện đại hóa liên minh” – một thuật ngữ được Washington sử dụng ngày càng nhiều, với hàm ý kêu gọi các đồng minh tăng cường chia sẻ trách nhiệm quốc phòng. Điều này làm dấy lên câu hỏi liệu Mỹ có đang hướng tới việc mở rộng vai trò của 25.800 binh sĩ Mỹ tại Hàn Quốc vượt ra ngoài phạm vi Bán đảo Triều Tiên – một định hướng được gọi là “tính linh hoạt chiến lược”.
Chủ đề này cũng đã được đề cập trong cuộc điện đàm đầu tiên giữa Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Ahn Gyu-back và người đồng cấp Mỹ Pete Hegseth diễn ra cùng ngày. Theo thông báo từ Bộ Quốc phòng Hàn Quốc, hai bên đã nhất trí tiếp tục tham vấn nhằm thúc đẩy quá trình “hiện đại hóa liên minh Hàn – Mỹ” theo hướng đôi bên cùng có lợi. Đây là lần đầu tiên thuật ngữ này được chính thức sử dụng trong đối thoại quốc phòng song phương.
Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc xác nhận vấn đề hiện đại hóa liên minh cũng sẽ được thảo luận trong cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Hàn Quốc Cho Hyun và Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, dự kiến tổ chức vào chiều 31/7 (theo giờ Mỹ).
Các sản phẩm thép chờ xuất khẩu tại cảng ở Pyeongtaek, phía nam thủ đô Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Yonhap/TTXVN
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hàn Quốc, ông Lee Jae-woong, cho biết: “Seoul và Washington đều nhận thức được sự cần thiết của việc hiện đại hóa và tăng cường mối quan hệ đồng minh. Hai bên đang tiến hành tham vấn chặt chẽ để hiện thực hóa mục tiêu này”.
Một trọng tâm khác được chú ý là cách Hàn Quốc sẽ phản ứng trước khả năng Mỹ đưa ra yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng – động thái từng được Washington áp dụng với các đồng minh châu Âu trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trong cuộc điện đàm với ông Ahn, Bộ trưởng Hegseth nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì một liên minh chiến lược bền vững, đồng thời khẳng định tư thế quốc phòng chung cần đủ sức răn đe trước các mối đe dọa đang nổi lên. Tuyên bố này cũng được Lầu Năm Góc xác nhận.
Trong cuộc phỏng vấn với Yonhap vào đầu tháng, bà Mignon Houston, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, cho biết Chính quyền Tổng thống Trump kỳ vọng Hàn Quốc sẽ “nỗ lực hết mức” để tăng cường năng lực quốc phòng. Bà cũng nhấn mạnh mong muốn của Washington là các đồng minh phải cam kết sâu sắc và hỗ trợ tối đa cho năng lực tự vệ của chính họ.
“Chúng tôi cũng mong muốn các đồng minh có sự cam kết và hỗ trợ tối đa cho năng lực quốc phòng quốc gia của họ”, bà nói thêm.
Lầu Năm Góc đã kêu gọi các đồng minh tại châu Á phân bổ ít nhất 5% GDP cho quốc phòng – tương đương mức mục tiêu mà NATO đang hướng tới. Hiện tại, ngân sách quốc phòng của Hàn Quốc trong năm nay vào khoảng 61,2 nghìn tỷ won (tương đương 44,2 tỷ USD), tương ứng với 2,32% GDP.
Chưa rõ liệu Washington có yêu cầu Seoul đàm phán lại thỏa thuận chia sẻ chi phí quốc phòng – vốn được ký kết dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden – để duy trì hoạt động của lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc hay không.
Ngoại trưởng Hàn Quôc Cho Hyun tại Sân bay quốc tế Gimpo, phía tây Seoul, ngày 29/7. Ảnh: Yonhap
Bên cạnh đó, tiến trình chuyển giao quyền chỉ huy tác chiến thời chiến (OPCON) cho Hàn Quốc – một chủ đề được đàm phán trong nhiều năm qua – cũng được kỳ vọng sẽ được đưa lên bàn nghị sự tại hội nghị thượng đỉnh sắp tới.
Theo thỏa thuận hiện tại, việc chuyển giao OPCON sẽ diễn ra dựa trên các điều kiện cụ thể, trong đó Hàn Quốc phải chứng minh được năng lực chỉ huy lực lượng hỗn hợp Hàn – Mỹ, có khả năng tấn công và phòng thủ hiệu quả, và đảm bảo môi trường an ninh khu vực cho phép.
Mặc dù hai nước đã thống nhất về kế hoạch chuyển giao từ năm 2015, tiến trình này bị trì hoãn do lo ngại về mối đe dọa hạt nhân và tên lửa ngày càng gia tăng từ Triều Tiên. Điều này khiến hai bên quyết định điều chỉnh lộ trình, chuyển sang mô hình chuyển giao dựa trên điều kiện từ năm 2014.
Một số ý kiến lo ngại tiến triển trong việc chuyển giao OPCON có thể dẫn tới giảm bớt hiện diện quân sự của Mỹ tại Hàn Quốc – điều có thể làm suy yếu năng lực răn đe của Seoul đối với Bình Nhưỡng.
Đầu tháng này, trong phiên điều trần xác nhận bổ nhiệm, Bộ trưởng Ahn từng tuyên bố mục tiêu của chính quyền Tổng thống Lee là giành lại quyền chỉ huy tác chiến trong nhiệm kỳ 5 năm hiện tại. Tuy nhiên, văn phòng Tổng thống Lee sau đó đã lên tiếng làm rõ đây chỉ là quan điểm cá nhân của ông Ahn, chứ không phải lập trường chính thức của chính quyền Tổng thống Lee.