5 ứng cử viên hàng đầu trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ

Ngày 23/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Bộ trưởng Quốc phòng nước này James Mattis sẽ rời nhiệm sở vào ngày 1/1/2019, sớm hơn 2 tháng so với kế hoạch của ông Mattis.

Trong bức thư từ chức, Bộ trưởng Mattis cho biết ông rời bỏ chức vụ để Tổng thống Trump có được một người đứng đầu Lầu Năm góc có quan điểm đồng điệu hơn với các chính sách của mình. Tờ “The Atlantic” đánh giá người kế nhiệm ông Mattis ngồi vào chiếc ghế lãnh đạo Lầu Năm Góc sẽ đối mặt với hàng loạt thách thức tương tự, như một vị tổng thống bốc đồng, xung đột với các đồng minh và mối đe dọa ngày càng tăng các địch thủ cả cũ lẫn mới.

Theo Hiến pháp Mỹ, Tổng thống Trump có quyền chỉ định luôn một nhân vật giữ chức Quyền Bộ trưởng Quốc phòng, song người chính thức tiếp quản chức vụ này cần phải được Thượng viện phê chuẩn. Hiện nay, nổi lên 4-5 ứng cử viên tiềm tàng cho vị trí quan trọng này.  

Tướng 4 sao Jack Keane

Tướng 4 sao về hưu Jack Keane là một cựu chiến binh tham gia cuộc Chiến tranh Việt Nam và trước đây từng giữ cương vị Phó Tham mưu trưởng Lục quân. Ông Jack Keane hiện là Chủ tịch Viện nghiên cứu Chiến tranh, một tổ chức tư vấn quốc phòng có trụ sở tại Washington D.C. 

Ngay sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2016, Tổng thống Trump đã đề nghị Tướng Jack Keane “tái xuất” để giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, song ông này từ chối với lý do vợ vừa qua đời. Tuy nhiên, Tướng Keane khi đó đã tiến cử với tân Tổng thống Mỹ hai người: James Mattis và Tướng David Petraeus, cựu Tư lệnh quân Mỹ tại Iraq và Afghanistan.

Về quan điểm, Tướng Jack Keane là người theo phái “diều hâu” và trực tính. Mới đây, ông Keane đã chỉ trích đề xuất của Tổng thống Trump cắt giảm ngân sách quốc phòng xuống còn 700 tỷ USD. Ông cũng gọi quyết định rút quân Mỹ khỏi Syria là “một sai lầm chiến lược lớn sẽ khiến Tổng thống Trump hối tiếc”.  

Kinh nghiệm và tính cách thẳng thắn của vị tướng 75 tuổi này có thể giúp ông dễ dàng được Thượng viện Mỹ phê chuẩn. Tuy nhiên, vấn đề ở chỗ có lẽ Tướng Keane không muốn làm Bộ trưởng Quốc phòng vì ông tin “Tổng thống có thể tìm được một người có khả năng phục sự đất nước”.

Thượng nghị sĩ Tom Cotton

Thượng nghị sĩ Cộng hòa đại diện cho bang Arkansas Tom Cotton là một thành viên của Ủy ban Tình báo và Quân lực Thượng viện. Ông Cotton, năm nay 41 tuổi, là một cựu chiến binh tham gia các cuộc chiến tại Iraq và Afghanistan. Ông Cotton từng nổi lên là một ứng viên tiềm năng thay thế ông Mike Pompeo tại Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) khi ông Pompeo chuyển sang làm ngoại trưởng.

Ông Cotton là một trong những người ủng hộ Tổng thống Trump mạnh mẽ nhất tại Thượng viện, và đặc biệt chia sẻ quan điểm với ông chủ Nhà Trắng rằng Iran là nhân tố nguy hiểm nhất ở Trung Đông. Tuy nhiên, về những vấn đề then chốt khác như tầm quan trọng của các đồng minh với Mỹ hay việc rút quân Mỹ khỏi Syria và Afghanistan, Thượng nghị sĩ Cotton lại tỏ ra khác biệt. Ông và Thượng nghị sĩ Lindsey Graham chính là những người đã gửi bức thư chỉ trích quyết định thoái quân của Tổng thống Trump.

Hiện chưa rõ Thượng nghị sĩ Cotton có muốn rời bỏ một vị trí đầy quyền lực tại Thượng viện để chuyển sang giữ cương vị Bộ trưởng Quốc phòng hay không. Bên cạnh đó, lường trước những rắc rối về pháp lý sẽ đối mặt khi đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện từ ngày 20/1/2019, Tổng thống Trump có thể muốn ông Cotton tiếp tục ở lại Thượng viện.

Thượng nghị sĩ Lindsey Graham

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham chính là người ủng hộ Tổng thống Trump nhiệt thành nhất tại Thượng viện Mỹ. Tuy nhiên, ông Graham cũng là một chính khách “diều hâu” và là người chỉ trích kịch liệt nhất quyết định rút quân khỏi Syria.

Ông Lindsey Graham cũng mâu thuẫn với Chính quyền Tổng thống Trump liên quan tới việc bênh vực Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman trong vụ sát hai nhà báo làm cho tờ Washington Post, ông Jamal Khashoggi. Nếu trở thành Bộ trưởng Quốc phòng, ông Graham xử lý mối quan hệ với Saudi Arabia, một trong những khách hàng mua vũ khí lớn nhất của Mỹ.

Tổng thống Trump có lẽ cũng không dễ dàng thuyết phục Thượng nghị sĩ Lindsey Graham rời bỏ chức vụ đầy quyền lực hiện nay tại Ủy ban Tư pháp Thượng viện để lãnh đạo Lầu Năm Góc.

Tướng David Petraeus

Tướng 4 sao về hưu David Petraeus là Giám đốc CIA thời Tổng thống Barack Obama và từng được cất nhắc vào chiếc ghế Ngoại trưởng Mỹ. David Petraeus là một “danh tướng” của Mỹ, là “kiến trúc sư” của quân đội Mỹ tại Iraq.

Tuy nhiên, nếu được chỉ định, Tướng Petraeus sẽ đối mặt với một quá trình phê chuẩn khó khăn tại Thượng viện. Dù khẳng định tên tuổi trên chính trường, song Tướng Petraeus đã vướng vào bê bối tình ái, nói dối với Cục Điều tra Liên bang (FBI) và phải từ chức Giám đốc CIA hồi năm 2012. Ông sau đó thừa nhận có quan hệ tình ái với người viết tiểu sử của mình là bà Paula Broadwell.

Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên kể từ khi từ chức, Tướng Petraeus nói với CNN rằng ông không trao bất kỳ thông tin an ninh nhạy cảm nào của đất nước cho người tình. Song uy tín của vị Tướng này đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi vụ rùm beng trên.

Thứ trưởng Quốc phòng Patrick Shanahan

Ông Patrick Shanahan, cựu Giám đốc điều hành tập đoàn Boeing, hiện là Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ. Tổng thống Trump ngày 24/12 đã chỉ Thứ trưởng Shanahan làm Quyền Bộ trưởng Quốc phòng từ ngày 1/1/2019.

Đây là một lựa chọn gây tranh cãi. Trong suốt 2 năm ông Shanahan đảm nhiệm vị trí Thứ trưởng quốc phòng, Boeing đã giành được một loạt hợp đồng quân sự béo bở trị giá 20 tỷ USD trên cơ sở thỏa thuận trước đây của công ty với Lầu Năm Góc về các chương trình chế tạo máy bay tiếp nhiên liệu và chiến đấu cơ trên biển.

Hiện vẫn chưa rõ quan điểm chiến lược của ông Patrick Shanahan và ông chủ Nhà Trắng có điểm gì tương đồng nhưng họ hợp nhau ở điểm, đó là dành sự quan tâm to lớn đối với công việc kinh doanh. Trong phiên điều trần trước Thượng viện năm 2017, ông Shanahan nhấn mạnh không phải chiến lược mà chính công nghệ mới là chuyên môn của ông.

Ông Shanahan là con trai của cựu chiến binh từng tham gia chiến tranh Việt Nam Mike Shanahan. Trong một bài viết trên tờ The Hill, có nguồn tin tiết lộ ông Shanahan không thân thiết với Bộ trưởng Mattis song rất được ban lãnh đạo Nhà Trắng quý mến.