Hà Nội sau 5 năm tăng tốc: Những chỉ số đang định hình một Thủ đô thịnh vượng

Sau 5 năm phát triển với nhiều nỗ lực vượt khó, Hà Nội bước vào giai đoạn mới cùng những chỉ số biết nói, phản ánh sức bật kinh tế – xã hội tương xứng vai trò đầu tàu của quốc gia. Trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, các đô thị lớn đang cạnh tranh quyết liệt bằng năng lực sáng tạo và chất lượng sống, Hà Nội lựa chọn con đường phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, kinh tế số và nâng cao chất lượng con người.

Nhìn lại chặng đường 5 năm qua, những thành tựu nổi bật của Thủ đô không chỉ đo bằng hàng loạt con số ấn tượng mà còn thể hiện một tư duy điều hành mới: hướng tới một thành phố văn minh, hiện đại, nhân văn, có khả năng cạnh tranh trong chuỗi đô thị toàn cầu.

Hà Nội 5 năm nhìn lại: Tăng trưởng trong bối cảnh “kép” thách thức

Giai đoạn 2021–2025 có lẽ là một trong những thời kỳ đặc biệt nhất của Hà Nội kể từ sau đổi mới. Thành phố phải đồng thời vượt qua ảnh hưởng sâu rộng của đại dịch Covid-19, sức ép lạm phát toàn cầu, biến động thị trường tài chính – bất động sản và yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang kinh tế số. Trên nền bối cảnh phức tạp như vậy, Hà Nội vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng cao hơn bình quân cả nước, giữ vững vai trò đầu tàu của Vùng Thủ đô và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. GRDP năm 2025 ước đạt trên 1,4 triệu tỷ đồng; GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 180–190 triệu đồng; thu ngân sách liên tục vượt dự toán; kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng ổn định; khu vực dịch vụ hồi phục mạnh mẽ nhờ du lịch bùng nổ.

Điều đáng nói là cấu trúc tăng trưởng không chỉ dựa vào mở rộng sản xuất truyền thống, mà dần chuyển sang dựa trên năng suất – khoa học công nghệ – đổi mới sáng tạo. Tỷ trọng kinh tế số trong GRDP đã vượt mốc 20%, đặt nền tảng cho mục tiêu 40% vào năm 2030. Cùng với đó, Hà Nội cũng nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về thu hút đầu tư công nghệ cao, phát triển đô thị thông minh, an sinh xã hội và xây dựng môi trường sống bền vững. Những con số ấy cho thấy bức tranh phát triển Hà Nội 5 năm qua không chỉ là sự gia tăng về lượng, mà còn là sự thay đổi về chất.

Trong 5 năm, Hà Nội đồng loạt triển khai các dự án hạ tầng chiến lược, thể hiện tầm nhìn dài hạn phát triển đô thị. Dự án Vành đai 4 – Vùng Thủ đô, với tổng mức đầu tư hơn 85.000 tỷ đồng, đã tạo nên một không gian phát triển hoàn toàn mới, mở rộng biên độ thu hút đầu tư, giãn dân và tái cơ cấu kinh tế. Hàng loạt tuyến đường như vành đai 2.5, đường Trần Hữu Dực kéo dài, Quốc lộ 6 cải tạo, các trục hướng tâm – xuyên tâm đều được hoàn thiện từng phần, tạo thuận lợi cho cả logistic, bất động sản lẫn công nghiệp dịch vụ.

Bên cạnh hạ tầng giao thông, Hà Nội đặc biệt đầu tư quyết liệt cho hạ tầng công nghệ. Khu công nghệ cao Hoà Lạc, sau nhiều năm trầm lắng, đã bước vào giai đoạn “trỗi dậy”, thu hút các tập đoàn điện tử, công nghệ, vi mạch, trung tâm R&D, đưa công nghệ cao thành trụ cột mới của tăng trưởng GRDP. Tốc độ phát triển hạ tầng số, mạng IoT đô thị, trung tâm dữ liệu (Data Center), hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cũng đặt nền móng để Hà Nội tiến vào nhóm đô thị công nghệ hàng đầu khu vực ASEAN. Như vậy, hạ tầng trong 5 năm qua không chỉ là “nền móng” mà trở thành “động lực” của tăng trưởng, tạo tiền đề quan trọng cho các mục tiêu giai đoạn 2026–2030.

Chuyển đổi số – “chìa khóa” nâng tỷ trọng kinh tế số lên 40% GRDP

Nếu phải chọn một “điểm xoay trục” quan trọng nhất trong phát triển Hà Nội 5 năm qua, thì đó là chuyển đổi số. Thành phố đã triển khai đồng bộ Chính quyền điện tử, đô thị thông minh, dữ liệu mở, thanh toán số, kinh tế số và xã hội số. Hai thay đổi quan trọng nhất gồm: Mở rộng nền tảng số cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận mô hình kinh doanh trực tuyến, phân tích dữ liệu, tự động hóa; Xây dựng kho dữ liệu lớn (Big Data) của Thủ đô, giúp đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến, quản trị đô thị, giao thông thông minh, y tế từ xa, giáo dục số. Tỷ trọng kinh tế số đạt trên 20% GRDP năm 2025 chứng minh chuyển đổi số không còn là khẩu hiệu, mà là động lực thực sự.

Mục tiêu 40% GRDP từ kinh tế số giai đoạn 2026–2030 vì thế hoàn toàn khả thi, nhất là với các trụ cột: Sản xuất thông minh, thương mại điện tử, công nghiệp nội dung số, AI – bán dẫn, dịch vụ tài chính số, đô thị số và kinh tế nền tảng (platform economy). Khi kinh tế số ngày càng lan tỏa, các ngành dịch vụ truyền thống như du lịch, logistics, y tế, giáo dục… đều được nâng tầm, tạo nên hệ sinh thái phát triển đồng đều và bền vững.

Nếu GRDP, kinh tế số hay đầu tư là thước đo “năng lực phát triển”, thì HDI và HPI lại là thước đo “đẳng cấp đô thị” và “chất lượng sống”. 5 năm qua, Hà Nội liên tục cải thiện các chỉ số về giáo dục, y tế, việc làm và thu nhập. Hệ thống trường chuẩn quốc gia tăng nhanh; giáo dục Thủ đô tiếp tục đứng đầu cả nước với nhiều thành tích quốc tế; y tế cùng lúc mở rộng cơ sở vật chất và chuyển đổi số trong quản lý bệnh viện, hẹn khám chữa bệnh và lưu trữ hồ sơ sức khỏe.

Về an sinh xã hội, Hà Nội đang là địa phương có tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế gần như tuyệt đối; tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh; môi trường sống ngày càng được cải thiện với hàng loạt dự án cây xanh, không gian công cộng, phố đi bộ, công viên mới. Những nỗ lực ấy giúp Hà Nội đặt mục tiêu HDI đạt khoảng 0,88 vào năm 2030 – tương đương các đô thị phát triển hàng đầu châu Á. Song song với đó, chỉ số hạnh phúc (HPI) – một chỉ số tổng hợp đo mức độ hài lòng của người dân, chất lượng môi trường, bình đẳng, sức khỏe tinh thần và xã hội – phấn đấu đạt 9/10, thể hiện mục tiêu xây dựng một Thủ đô đáng sống, văn minh, nhân văn.

Văn hóa không chỉ là yếu tố tinh thần mà còn là động lực cho phát triển kinh tế. Trong 5 năm qua, Hà Nội đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, du lịch, sáng tạo nghệ thuật và xây dựng “thành phố sáng tạo” theo mạng lưới UNESCO. Số lượng sự kiện nghệ thuật chất lượng cao tăng mạnh; các không gian sáng tạo được mở rộng tại Hoàn Kiếm, Tây Hồ, Long Biên… Hà Nội đã vượt mốc 30 triệu lượt khách du lịch năm 2024, đóng góp hàng chục nghìn tỷ đồng cho GRDP.

Cùng với đó, thành phố chú trọng xây dựng văn hóa công vụ, văn hóa giao thông, văn hóa doanh nghiệp và văn hóa trong cộng đồng dân cư. Những cải thiện trong ứng xử công cộng, trật tự đô thị, an toàn giao thông, chăm sóc nhóm yếu thế… góp phần hình thành hình ảnh một Thủ đô văn minh, văn hiến – hiện đại – sáng tạo. Đây là nền tảng quan trọng giúp Hà Nội tiếp tục phát triển bền vững, tăng uy tín quốc tế và thu hút nhà đầu tư.

Những “con số biết nói” và ý nghĩa đối với giai đoạn 2026–2030

Nhìn vào giai đoạn tiếp theo, Hà Nội đặt mục tiêu đầy tham vọng: GRDP đầu người trên 12.000 USD; kinh tế số chiếm 40% GRDP; HDI đạt 0,88; HPI 9/10; trở thành trung tâm kinh tế – công nghệ – giáo dục – văn hóa hàng đầu khu vực Đông Nam Á. Những mục tiêu này không tách rời giai đoạn 5 năm vừa qua. Ngược lại, chính những con số đã đạt được là cơ sở để Hà Nội tự tin bước tiếp.

GRDP đầu người trên 12.000 USD cho thấy Hà Nội đặt mục tiêu bước vào nhóm đô thị có thu nhập cao trung bình, tương đương Bangkok giai đoạn 2010–2015. Muốn đạt được, thành phố cần đẩy mạnh sản xuất công nghệ cao, dịch vụ chất lượng cao và thu hút đầu tư chiến lược.

Kinh tế số 40% GRDP phản ánh tầm nhìn chuyển đổi số toàn diện, đưa khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực chủ đạo. Hà Nội sẽ phải phát triển mạnh AI, điện toán biên, trung tâm dữ liệu, bán dẫn và thương mại điện tử xuyên biên giới.

HDI 0,88 và HPI 9/10 thể hiện tầm nhìn “lấy con người làm trung tâm”, đặt chất lượng sống ngang với tốc độ tăng trưởng. Điều này giúp Hà Nội khác biệt so với nhiều thành phố đang phát triển chỉ chú trọng bề rộng kinh tế mà chưa chú trọng chiều sâu xã hội.

Chỉ số cạnh tranh đô thị, năng lực đổi mới sáng tạo, chất lượng quản trị đô thị dự kiến tiếp tục được cải thiện, giúp Hà Nội bước vào nhóm đô thị năng động nhất khu vực.

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, Hà Nội cũng đối diện không ít thách thức. Thứ nhất, tốc độ đô thị hóa nhanh tạo áp lực lên giao thông, môi trường, quy hoạch và hạ tầng xã hội. Thứ hai, nguồn nhân lực chất lượng cao trong công nghệ, đổi mới sáng tạo chưa đáp ứng đủ nhu cầu bùng nổ của các ngành mới. Thứ ba, kinh tế số đòi hỏi khả năng quản trị dữ liệu, an ninh mạng, pháp lý và logistics số mạnh mẽ hơn. Thứ tư, việc đảm bảo cân bằng giữa phát triển kinh tế và chất lượng sống – đặc biệt là không khí, nước, không gian xanh, chăm sóc sức khỏe tinh thần – cần được quan tâm đúng mức.

Ngoài ra, cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, nhiều đô thị trong khu vực đang đẩy mạnh thu hút nhân tài, nhà đầu tư công nghệ cao và các mô hình kinh tế mới. Để đạt mục tiêu 2026–2030, Hà Nội bắt buộc phải đổi mới mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn và táo bạo hơn.

Hướng đi chiến lược cho 2026–2030

Từ bài học 5 năm qua và mục tiêu mới, Hà Nội xác định 4 nhóm định hướng chiến lược:  Phát triển kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo, với trọng tâm là AI – bán dẫn – công nghệ sinh học – công nghiệp sáng tạo – dịch vụ tài chính – đô thị thông minh; Xây dựng Thành phố thông minh – Thành phố số, phát triển dữ liệu lớn, chính quyền số, dịch vụ công trực tuyến, bản đồ số hạ tầng và giao thông;  Phát triển Hà Nội thành đô thị đáng sống, chú trọng môi trường sinh thái, không gian công cộng, giao thông xanh, nhà ở xã hội, giáo dục – y tế chất lượng cao; Phát triển văn hóa – con người Hà Nội, khai thác giá trị của di sản, công nghiệp văn hóa, du lịch sáng tạo, xây dựng “thành phố đọc”, “thành phố lễ hội”, “thành phố di sản”.

Khi các định hướng này được triển khai đồng bộ, mục tiêu 40% kinh tế số, GRDP đầu người trên 12.000 USD, HDI 0,88 và HPI 9/10 hoàn toàn nằm trong tầm tay.

5 năm qua, Hà Nội đã chứng minh một điều: tăng trưởng không chỉ nằm ở tốc độ mà ở chất lượng và mô hình phát triển. Những con số biết nói – từ GRDP, kinh tế số đến giáo dục, y tế, hạ tầng – đã phác họa hình ảnh một Thủ đô năng động, đổi mới, có tư duy chiến lược rõ ràng.

Giai đoạn 2026–2030 sẽ là thời điểm Hà Nội “bứt phá” để tiệm cận các đô thị hàng đầu châu Á. Khi kinh tế số trở thành trụ cột, khi chất lượng con người trở thành thước đo và khi văn hóa – sáng tạo trở thành bản sắc, Hà Nội không chỉ là trung tâm của Việt Nam mà còn là một điểm đến của khu vực và quốc tế. Một Thủ đô thịnh vượng – nhân văn – sáng tạo đang hình thành. Những con số biết nói của 5 năm qua đã khẳng định điều đó.