Hiện nay, toàn tỉnh Thái Nguyên có 688 cơ sở giáo dục, trong đó có 6 trường phổ thông dân tộc nội trú (1 trường cấp THPT và 5 trường cấp THCS, phân bố tại 5 huyện của tỉnh, gồm: Đại Từ; Phú Lương; Đồng Hỷ; Võ Nhai; Định Hóa); 11 trường phổ thông dân tộc bán trú (3 trường cấp tiểu học và 08 trường cấp THCS phân bố tại 2 huyện của tỉnh, gồm: Đồng Hỷ, Võ Nhai). Tính đến hết năm học 2023-2024, toàn tỉnh có 347.742 học sinh, trong đó các trường phổ thông dân tộc nội trú có 2.293 học sinh, các trường phổ thông dân tộc bán trú có 2.736 học sinh.
Trong những năm vừa qua, ngành GDĐT tỉnh Thái Nguyên luôn thực hiện tốt công tác giáo dục dân tộc. Ngành GDĐT đã tham mưu đưa vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên lần thứ XX, nhiệm kỳ 2020 - 2025 chỉ tiêu giáo dục 1 trong 15 chỉ tiêu chủ yếu, trong đó tiếp tục duy trì tỷ lệ ít nhất 8% học sinh dân tộc thiểu số được học tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, hoàn thiện cơ sở vật chất các trường nội trú theo hướng hiện đại. Bên cạnh đó, ngành GDĐT cũng đã tham mưu với HĐND, UBND tỉnh ban hành 5 chính sách đặc thù của địa phương để hỗ trợ phát triển giáo dục dân tộc như hỗ trợ tiền ăn cho học sinh, hỗ trợ học phí…
Bên cạnh việc thực hiện đề án Đề án “Bảo đảm cơ sở vật chất cho các trường mầm non, phổ thông công lập trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2021-2025” do Sở GDĐT tham mưu ban hành; Sở GDĐT còn triển khai dự án đầu tư xây dựng mở rộng, nâng quy mô 6 trường phổ thông dân tộc nội trú giai đoạn 2016-2020, với tổng kinh phí 203,889 tỷ đồng.
Hiện tại, 100% các trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú và trường phổ thông có học sinh bán trú được xây dựng kiên cố. Toàn tỉnh có 5/6 trường phổ thông dân tộc nội trú (tỷ lệ 83,33%), 6/11 trường phổ thông dân tộc bán trú (tỷ lệ 54,55%), 28/33 trường phổ thông có học sinh bán trú (tỷ lệ 84,85%) đạt chuẩn quốc gia.
Đến nay, tỷ lệ trẻ mẫu giáo và học sinh dân tộc thiểu số đến lớp đều đạt trên 98%. Cụ thể: Tỷ lệ trẻ nhà trẻ (3 tháng - 3 tuổi) đến lớp đạt 39,04%; tỷ lệ trẻ mẫu giáo (3 - 5 tuổi) đến lớp đạt 98,6%; tỷ lệ trẻ mẫu giáo (5 tuổi) đến lớp đạt 100%; tỷ lệ học sinh tiểu học đến lớp đạt 100%; tỷ lệ học sinh trung học cơ sở đến lớp đạt 99,5%; tỷ lệ học sinh trung học phổ thông đến lớp đạt 98,3%. Tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THCS, THPT đối với các trường phổ thông dân tộc nội trú trong nhiều năm gần đây đều đạt 100%. Chất lượng giáo dục của các trường phổ thông dân tộc nội trú luôn nằm trong tốp đầu toàn tỉnh.
Cô Đinh Thị Phương Hằng, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú THCS Thần Sa, huyện Võ Nhai, Thái Nguyên cho biết: Học sinh đang học tại trường 100% là người dân tộc thiểu số. Trong đó, có 70% học sinh thuộc hộ nghèo và cận nghèo, khoảng 2/3 học sinh đang ở bán trú tại trường.
Các em thuộc đối tượng hưởng chính sách sẽ được hỗ trợ tiền ăn, tiền nhà ở và gạo với mức hỗ trợ như: Hỗ trợ tiền ăn, mỗi học sinh được hỗ trợ mỗi tháng bằng 40% mức lương cơ sở và được hưởng không quá 9 tháng/năm học/học sinh; hỗ trợ gạo, mỗi học sinh được hỗ trợ mỗi tháng 15 kg gạo và được hưởng không quá 9 tháng/năm học/học sinh.
Ngoài ra, trường còn được đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị, bao gồm: Nhà ở, giường nằm, nhà bếp, phòng ăn, nhà tắm, công trình vệ sinh, công trình nước sạch và các thiết bị kèm theo cho học sinh bán trú theo tiêu chuẩn thiết kế trường học hiện hành. Mua sắm bổ sung, sửa chữa dụng cụ thể dục, thể thao, nhạc cụ, máy thu hình, phục vụ sinh hoạt văn hóa, thể dục, thể thao và các vật dụng khác cho học sinh bán trú với mức hỗ trợ 100.000 đồng/học sinh bán trú/năm học; Tủ thuốc dùng chung cho khu bán trú, mua các loại thuốc thông thường với cơ số thuốc đủ đáp ứng yêu cầu phòng bệnh và xử lý những trường hợp cấp cứu đột xuất với mức hỗ trợ 50.000 đồng/học sinh bán trú/năm học.
Trường Phổ thông dân tộc nội trú - Trung học cơ sở Định Hóa (PTDTNT - THCS) Thái Nguyên, có nhiệm vụ là giảng dạy, chăm sóc và nuôi dưỡng học sinh con em đồng bào DTTS trên địa bàn huyện. Thời gian qua, nhà trường đã có nhiều cố gắng trong nâng cao chất lượng dạy và học, qua đó góp phần tạo nguồn nhân lực có chất lượng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương.
Thầy Lưu Văn Nguyên, Phó Hiệu trưởng trường PTDTNT – THCS huyện Huyện Định Hóa chia sẻ: Trên địa bàn huyện có nhiều học sinh là con em các DTTS, điều kiện sống còn khó khăn. Chính vì vậy, nhà trường luôn quan tâm và tạo môi trường học tập, sinh hoạt tập trung cho các em. Đến nay, nhà trường đã trang bị đầy đủ phòng để tổ chức ôn tập, bồi dưỡng, phụ đạo, tổ chức học 2 buổi thuận lợi hơn, đủ các điều kiện để đáp ứng tốt các hoạt động giáo dục, giúp các em đạt được những kết quả cao trong học tập. Ngoài ra, trường cũng thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách cho học sinh để các em được yên tâm học tập, rèn luyện và phát triển bản thân.
Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp trên, bức tranh GD-ĐT ở vùng DTTS trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên tiếp tục được điểm tô những gam màu sáng. Nhiều địa phương đã giải quyết tốt các vấn đề liên quan đến công tác xóa mù chữ, phổ cập giáo dục. Hệ thống cơ sở vật chất, trường lớp, nhất là tại vùng khó khăn trong tỉnh, đã được đầu tư xây dựng khang trang, kiên cố, nhờ đó chất lượng giáo dục và đào tạo từng bước được nâng cao.