Phát triển du lịch Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn

Những giá trị nổi bật

Công viên địa chất Lạng Sơn được thành lập vào năm 2021; trải dài trên diện tích hơn 4.842 km2, dân số khoảng 627.500 người (tương đương khoảng 58% diện tích và 78% dân số toàn tỉnh). Công viên địa chất Lạng Sơn được Hội đồng Công viên địa chất công nhận là Công viên địa chất toàn cầu vào tháng 9/2024 và được UNESCO chính thức công nhận danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO vào tháng 4/2025, trở thành Công viên địa chất toàn cầu thứ 4 tại Việt Nam sau Cao nguyên đá Đồng Văn, Non nước Cao Bằng và Công viên địa chất Đắk Nông.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, vùng Công viên địa chất Lạng Sơn chủ yếu được hình thành khoảng 500 triệu năm trước đến nay, được phân chia thành 24 hệ tầng địa chất trong đó có 15 hệ tầng lần đầu tiên được xác lập tại tỉnh Lạng Sơn. Công viên địa chất Lạng Sơn được tạo thành từ 3 đới cấu trúc chính là: Khối đá vôi Bắc Sơn phân bố đều khắp tại các địa phương trong vùng Công viên địa chất. Trong vùng Công viên địa chất còn những vùng bồn địa được hình thành trong quá trình dịch trượt bằng dọc theo đới đứt gãy sâu Cao Bằng-Tiên Yên và tích tụ trầm tích như trũng Na Dương...

Công viên địa chất Lạng Sơn mang trong mình dòng chảy tiến hóa của lịch sử phát triển địa chất đầy đủ, liên tục và xuyên suốt với hàng loạt hóa thạch và phong phú phân vị địa chất có nguồn gốc, độ tuổi khác nhau, thể hiện trên các tầng đá lục nguyên, đá núi lửa, đá cacbonat và đá biến chất được tìm thấy ở đây; trong đó có nhiều giống loài cổ sinh vật lần đầu tiên được tìm thấy tại Lạng Sơn như: Địa điểm Ký ức biển từ kỷ Cambri khoảng 500 triệu năm tại xã Vũ Lễ; phong phú hóa thạch kỷ Devon khoảng 420 triệu năm tại điểm sự sống cổ dưới đại dương xã Bằng Mạc.

Tiêu biểu nhất là phức hệ hóa thạch phát hiện tại trũng Na Dương. Đây được xác định là kết quả của quá trình hoạt động trượt bằng kéo tách ủa đới đứt gãy Cao Bằng - Tiên Yên, được hình thành cách ngày nay khoảng 40 triệu năm. Tại đây, quá trình khai thác than đã phát hiện phức hệ hóa thạch động thực vật khổng lồ rất phong phú và đa dạng: tê giác, thú than, linh trưởng, cá sấu, rùa, kỳ đà, các loài cá, nhuyễn thể trai ốc và dày đặc hóa thạch thực vật... tiêu biểu cho sự sống trong môi trường hệ sinh thái sông hồ - đầm lầy - rừng nhiệt đới vùng Đông Nam Á. Trong số các điểm di sản địa chất vùng Công viên địa chất Lạng Sơn, địa điểm này được cho là có giá trị khoa học tầm cỡ toàn cầu.

Trong vùng Công viên địa chất ở Lạng Sơn, quá trình karst hóa đã làm bào mòn, thẩm thấu, chia cắt tạo nên các dòng chảy, các hố sụt ngầm trong khối đá tạo nên các hang động. Hệ thống hang động đồ sộ có mật độ dày đặc trong khối núi đá vôi Bắc Sơn, khảo sát bước đầu đã xác định được khoảng 170 hang động được bảo tồn tốt, có giá trị khai thác du lịch.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tân Văn, chuyên gia cao cấp về Công viên địa chất cho biết, khảo sát thực tế cho thấy, vùng Công viên địa chất Lạng Sơn có quá trình tiến hóa lâu dài. Trong hang Thẩm Khuyên - Thẩm Hai và nhiều hang động khác trong khối đá vôi Bắc Sơn đã phát hiện hóa thạch của người đứng thẳng có niên đại khoảng 500.000 năm trước, cho thấy khu vực này đã là một trong những cái nôi sớm nhất của con người cổ đại ở Việt Nam.

Sự sống phát triển liên tục sau đó, trở thành nơi ra đời của các nền văn hóa khảo cổ Bắc Sơn và Mai Pha nổi tiếng trong khảo cổ học Việt Nam. Hệ thống hang động khảo cổ này có tầm quan trọng quốc tế, thể hiện mối liên hệ mật thiết giữa quá trình kiến tạo địa chất, điều kiện môi trường thiên nhiên và đời sống con người đã có từ rất lâu trong vùng Công viên địa chất Lạng Sơn...

 Tiềm năng phát triển du lịch

Với những giá trị nổi bật, riêng có, tỉnh Lạng Sơn đã hình thành 4 tuyến du lịch với 38 điểm tham quan Công viên địa chất với chủ đề "Dòng chảy sự sống nơi miền đất thiêng"; trong đó, tuyến 1 sẽ khám phá thế giới Thượng ngàn; tuyến 2 là hành trình về miền thiên giới; tuyến 3 tìm hiểu về cuộc sống dân dã nơi trần thế; tuyến 4 là những trải nghiệm với đường đến thuỷ cung.

Hiện Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn phối hợp với các đối tác và địa phương trong tỉnh đang xây dựng, hình thành các “con đường mòn địa chất” nhằm cụ thể hóa các tiêu chí của UNESCO về bảo tồn, giáo dục và phát triển bền vững mà tỉnh Lạng Sơn đã cam kết; đồng thời tạo điểm nhấn để phát triển du lịch, thu hút du khách.

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn Nguyễn Đặng Ân khẳng định, sự kết hợp hài hòa giữa lịch sử tự nhiên, đa dạng văn hóa và truyền thống tâm linh khiến Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn trở thành một điểm đến độc đáo để tìm hiểu, khám phá.

Ông Phạm Văn Mạnh, Giám đốc Công ty cổ phần Việt Nam Expeditions thông tin, đơn vị đã khảo sát nhiều điểm du lịch trong vùng Công viên địa chất Lạng Sơn và nhận thấy nơi đây có nhiều tiềm năng phát triển du lịch trải nghiệm, du lịch mạo hiểm thu hút du khách trong nước và quốc tế. Gần đây, công ty đã đưa nhiều đoàn khách về trải nghiệm du lịch Công viên địa chất Lạng Sơn.

Để phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, thời gian tới, cùng với việc khai thác các tiềm năng, lợi thế liên kết phát triển du lịch, tỉnh Lạng Sơn tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp để bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn; hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, khai thác hợp lý các giá trị địa chất, cảnh quan, văn hóa phục vụ phát triển du lịch bền vững../.