Hiệu quả các mô hình
Dự án hỗ trợ liên kết sản xuất quế theo hình thức chuỗi giá trị được thực hiện tại 13 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi huyện Trà Bồng.
Mục tiêu của dự án nhằm mở rộng diện tích cây quế, dần hình thành vùng nguyên liệu tập trung, hình thành chuỗi giá trị phát triển cây quế. Đồng thời hỗ trợ tư vấn lập dự án; giống, vật tư, tập huấn chuyển giao ứng dụng khoa học kỹ thuật mới, quảng bá xúc tiến thương mại cho sản phẩm, thiết lập mã truy xuất nguồn gốc và bao tiêu sản phẩm.
Bà Nguyễn Thị Liên, Công ty TNHH hương quế Trà Bồng, huyện Trà Bồng cho biết, mỗi năm Công ty liên kết thu mua với người dân 300 tấn quế, trong đó công ty chú trọng hướng về vùng quế Trà Bồng.
Trước đây, đồng bào sống dựa vào cây quế, bà con lột quế bán như một mặt hàng tự phát chỉ để mua thực phẩm. Nay, sản phẩm cây quế đã được nâng cao giá trị hơn sự liên kết chặt chẽ hơn trong khâu trồng và thu mua. Người dân sản xuất cây quế được doanh nghiệp bao tiêu thu mua sản xuất thành các sản phẩm hàng hóa tại địa phương. Nhiều vùng quế chất lượng như Trà Thủy, Trà Thọ, doanh nghiệp đã đến trực tiếp liên hệ thu mua với người dân, hoặc tổ chức các đại lý tại vùng quế để thu mua giúp bà con. Cây quế chất lượng cao đang được công ty chế biến thành 50 sản phẩm, trong đó có 9 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP như bột quế, túi thơm, nhang quế, nước lau sàn...
Huyện Trà Bồng đã phát triển được 20ha gừng gió.
Dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ gừng gió (hay còn gọi là gừng sẻ) là 1 trong 8 dự án được hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị tại huyện miền núi Trà Bồng.
Năm 2020, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Sơn Trà, xã Sơn Trà thực hiện mô hình “Trồng cây gừng gió xen canh một số loại cây lương thực và cây công nghiệp ngắn ngày” trên diện tích hơn 1ha. 7 hộ đồng bào dân tộc thiêu số tham gia mô hình này được hỗ trợ giống, hướng dẫn kỹ thuật canh tác, xen canh cây gừng gió. Đến nay, Hợp tác xã đã liên kết với người dân phát triển được 6ha gừng gió.
Từ hiệu quả bước đầu của mô hình trồng cây gừng gió, huyện Trà Bồng đã xây dựng phương án phát triển, bảo tồn loại dược liệu này tại 6 xã phía Tây của huyện là Sơn Trà, Hương Trà, Trà Phong, Trà Xinh, Trà Thanh và Trà Tây được khoanh vùng trồng gừng gió trên diện tích 20ha.
Ngoài sản phẩm gừng tươi, gừng gió Trà Bồng được sản xuất thành bột gừng, trà gừng, mứt gừng, cốm gừng… gừng tươi Trà Bồng đã được công nhận là sản phẩm OCOP cấp tỉnh. Địa danh “Trà Bồng” đã được tỉnh Quảng Ngãi chấp thuận để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu “Gừng gió Trà Bồng”.
Huyện ủy Trà Bồng cũng đã ban hành Nghị quyết thông qua kế hoạch phát triển cây dược liệu năm 2021-2025 định hướng đến 2030.
Mục tiêu đến năm 2030 sẽ khoanh vùng rừng tự nhiên, rừng phòng hộ 200 ha để phát triển các cây dược liệu quý, trong đó duy trì và phát triển 30 ha cây gừng gió.
Hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị
Thực hiện Quyết định của Bộ Y tế về Kế hoạch “Đầu tư, hỗ trợ phát triển vùng trồng dược liệu quý” giai đoạn 2021-2025 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giai đoạn 1 (2021-2025), Viện Dược liệu - Bộ Y tế đã phối hợp với huyện Trà Bồng khảo sát, chọn địa điểm trồng, phát triển 15 loại cây dược liệu quý như: bách bộ, đảng sâm Việt Nam, đương quy Nhật Bản, gừng sẻ (gừng gió), lá khôi, lan kim tuyến, quế, sa nhân tím, sâm cau, sâm Việt Nam, thảo quả, thiên niên kiện, thổ phục linh và trầm hương.
Mục tiêu đến năm 2025, huyện Trà Bồng sẽ trồng hơn 2.300 ha được liệu tại các xã Sơn Trà, Trà Phong, Trà Bùi, Trà Tây, Trà Thanh, Hương Trà; trong đó, có 180 ha cây dược liệu dưới tán rừng, 30 ha trồng áp dụng công nghệ cao. Đồng thời, hình thành 2 Khu vực bảo quản, sơ chế, chế biến và chiết suất đạt tiêu chuẩn GMP và GSP từ quế và các dược liệu khác ở Trà Bồng.
Phát triển cây dược liệu ở Trà Bồng có sự liên kết đồng hành của nhà nước, doanh nghiệp sẽ góp phần tạo việc làm và thu nhập ổn định cho tối thiểu 1.500 lao động trên địa bàn huyện, trong đó tối thiểu trên 50% lao động là người dân tộc thiểu số.
Sản phẩm nhang quế tại Công ty TNHH hương quế Trà Bồng.
Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành Kế hoạch về thực hiện hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị của Tiểu dự án 2 thuộc dự án 3 (Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị) Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi Quảng Ngãi, giai đoạn 2021-2015 và hàng năm.
Theo đó, 58 dự án tại các huyện miền núi Minh Long, Ba Tơ, Sơn Tây, Sơn Hà, Trà Bồng được hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị như: Dự án liên kết gắn với sản xuất trong trồng và tiêu thụ cây dược liệu; sản xuất chế biến gắn với tiêu thụ sản phẩm tre lấy măng; sản xuất, chế biến gắn với tiêu thụ heo ky theo chuỗi giá trị; trồng sả chanh kết hợp chăn nuôi gia súc; sản xuất và tiêu thụ sản phẩm quế; sản xuất chế biến tiêu thụ cây gừng gió…
Tỉnh kết nối để các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ sản xuất kinh doanh ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tham gia hội chợ, hội nghị kết nối cung cầu, tiêu thụ hàng hóa tại các tỉnh; tổ chức trưng bày, giới thiệu hơn sản phẩm khởi nghiệp, sản phẩm địa phương; tập huấn phát triển sản phẩm lên sàn thương mại điện tử và livestream bán hàng trực tuyến cho đoàn viên thanh niên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn các huyện miền núi.
Mục tiêu của Quảng Ngãi là tạo điều kiện cho người dân tiếp cận các chính sách, nguồn lực, thị trường, tạo việc làm tăng thu nhập, cải thiện đời sống góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo, hạn chế tái nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tiến đến thực hiện đạt được các mục tiêu của Chương trình. Đồng thời, giải quyết sinh kế cho khoảng 8.000 hộ thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo và các hộ khác tham gia vào các hoạt động phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị và phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế cộng đồng...