Hà Nội sau ngày giải phóng, chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, manh mún, tiêu điều, lạc hậu; ngành công nghiệp Hà Nội còn nhỏ bé, chỉ có một số xí nghiệp sửa chữa, phục vụ công cộng… Tay nghề lao động hồi ấy hầu như không có, chỉ đơn thuần là lao động thủ công, được đào tạo theo kiểu “truyền miệng”, cha truyền con nối. Sau 60 năm phát triển, Hà Nội ngày nay đã trở thành một trong những địa phương đi đầu trong cả nước về đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao.
Sinh viên trường Cao đẳng nghề công nghệ cao Hà Nội thực hành trên các thiết bị tại Trung tâm ươm tạo và Chuyển giao công nghệ. Ảnh: Anh Tuấn - TTXVN |
* Đa dạng các loại hình đào tạo Quá trình xây dựng, phát triển Thủ đô, công tác đào tạo nghề cho lao động là một trong những nội dung được thành phố đặc biệt quan tâm, nâng tầm thành chiến lược đào tạo nghề cho lao động đến năm 2020, trong đó, nhấn mạnh yêu cầu phát triển mạng lưới cơ sở dạy nghề có cơ cấu đồng bộ, phân bố hợp lý về địa bàn và ngành nghề; đồng thời, thực hiện chính sách khuyến khích, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài, nhất là các doanh nghiệp, hợp tác xã, các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ tham gia thành lập cơ sở dạy nghề tư thục.
Nhằm thực hiện chương trình, thành phố Hà Nội cũng đã cụ thể hóa trong từng giai đoạn thực hiện với mức đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cùng hàng loạt các giải pháp đồng bộ kèm theo, tạo thành nguồn tổng lực nâng cao số lượng lao động được đào tạo nghề, tạo việc làm ổn định.
Trong đó, giải pháp được chú trọng đặc biệt là khuyến khích đa dạng các thành phần kinh tế cùng tham gia công tác đào tạo nghề, nhất là các cơ sở đào tạo nghề tư nhân được đầu tư phát triển mạnh, nhằm mở rộng mạng lưới đào tạo nghề ra khắp các địa bàn trong thành phố.
Theo thống kê, đến nay, toàn thành phố có gần 300 cơ sở dạy nghề, trong đó cơ sở tư nhân chiếm khoảng 70%. Tại các quận, huyện, đã xây dựng được 20 trường trung cấp nghề công lập, 11 trung tâm dạy nghề… Bên cạnh việc đầu tư cho các cơ sở dạy nghề mua sắm trang thiết bị phục vụ cho công tác dạy nghề, thành phố còn cấp kinh phí xây dựng các bộ giáo trình sơ cấp nghề, trung cấp nghề và cao đẳng nghề để các đơn vị thống nhất triển khai áp dụng, đảm bảo chất lượng đào tạo nghề.
Song song với việc phát triển cơ sở vật chất, Sở Lao động thương binh và xã hội Hà Nội (đơn vị được giao nhiệm vụ đầu mối thực hiện công tác đào tạo nghề) cũng chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn cho các giáo viên dạy nghề và cán bộ quản lý dạy nghề, tập trung vào những nghề mới, những nghề đang được xã hội có nhu cầu sử dụng…
* Đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm Có một thực tế tồn tại lâu nay ở Hà Nội là người dân Thủ đô có tâm lý chung chỉ thích đi học đại học, không thích học nghề nên rất khó tuyển sinh học nghề. Bên cạnh đó, nhiều lao động còn cho rằng đi học nghề không có chế độ, ảnh hưởng đến thu nhập nên không muốn đi học nghề.
Nhằm thu hút người dân tham gia các lớp đào tạo nghề, ngoài việc hỗ trợ học phí, các huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội còn chú trọng lựa chọn ngành nghề đào tạo với phương châm “Dạy nghề dân cần, giúp dân sống được bằng nghề”, thực hiện tỷ lệ người dân sau khi học nghề có việc làm đạt tối thiểu 70% trở lên. Một số nghề có tỷ lệ lao động nông thôn sau đào tạo có việc làm đạt cao (gần 100%) như: Nghề may công nghiệp tại huyện Ba Vì, huyện Đan Phượng, thị xã Sơn Tây; nghề điêu khắc tại huyện Chương Mỹ; nghề mây tre đan tại huyện Từ Liêm…
Bên cạnh việc đào tạo ngành nghề theo đặc thù từng địa phương, Hà Nội còn triển khai hiệu quả 2 mô hình dạy nghề điểm là may công nghiệp và nghề trồng nấm. 13 huyện (gồm: Ba Vì, Chương Mỹ, Mỹ Đức, Phúc Thọ, Đan Phượng, Quốc Oai, Thạch Thất, Thường Tín, Phú Xuyên, Hoài Đức, Ứng Hòa, Sóc Sơn và thị xã Sơn Tây) đã tổ chức dạy nghề may công nghiệp cho người lao động với tỷ lệ lao động có việc làm sau khi học nghề cao (đạt 86%), thậm chí có huyện đạt tỷ lệ 100% (như Ba Vì, Mỹ Đức, thị xã Sơn Tây) với mức thu nhập đạt từ 2-3 triệu đồng/tháng.
Cùng với các huyện, Sở Lao động Thương binh và Xã hội Hà Nội cũng trực tiếp ký hợp đồng đặt hàng dạy nghề may công nghiệp cho trên 1.000 lao động để cung cấp nhân lực cho Tổng công ty cổ phần dệt may Hà Nội, Công ty TNHH may xuất khẩu Vitgartment, Công ty TNHH thời trang Star và đi xuất khẩu lao động…
Với mô hình dạy nghề trồng nấm, Sở Lao động thương binh và xã hội Hà Nội đã chủ động phối hợp với Trung tâm Công nghệ sinh học thực vật, Viện di truyền cây công nông nghiệp tổ chức dạy nghề cho hàng trăm lao động. Theo đánh giá, hiện mô hình này đã được ứng dụng đem lại hiệu quả cao.
Người lao động sau khi học nghề có kiến thức đã tự sản xuất được nấm trên cơ sở tận dụng rơm rạ sau thu hoạch, vừa bảo vệ được môi trường, vừa tăng thêm thu nhập. Trung bình 3 tạ rơm có thể thu lãi từ 1 – 2 triệu đồng, thậm chí có hộ gia đình ở xã Đốc Tín (huyện Mỹ Đức) sau 5 tháng đã thu lãi 100 triệu đồng.
* Cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao Với mục tiêu nâng cao hiệu quả đào tạo nghề, định kỳ hàng năm Sở Lao động thương binh và xã hội Hà Nội tổ chức kỳ thi tay nghề thành phố, nhằm tôn vinh, động viên lực lượng lao động trẻ, các em học sinh, sinh viên có kỹ năng nghề của Thủ đô và thúc đẩy phong trào thi đua học tập, rèn luyện kỹ năng nghề trong các cơ sở dạy nghề.
Với số lượng đơn vị và thí sinh tham gia dự thi tăng theo từng năm, kỳ thi là dịp để cơ quan chuyên môn rút ra những bài học kinh nghiệm, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo lao động kỹ thuật có tay nghề giỏi, góp phần phát triển đội ngũ lao động trẻ có tay nghề cao đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa Thủ đô.
Năm 2014, Hà Nội tổ chức kỳ thi tay nghề thành phố có 42 đơn vị tham gia, với 243 thí sinh dự thi ở 15 nghề. Kết quả, đã có 13 thí sinh đạt giải Nhất, 17 thí sinh đạt giải Nhì, 24 thí sinh đạt giải Ba.
Tại Hội thi tay nghề quốc gia năm 2014, đoàn Hà Nội có 33/34 thí sinh đạt giải, gồm: 18 giải Nhất, 4 giải Nhì, 7 giải Ba và 4 giải Khuyến khích.
Trong kỳ thi tay nghề ASEAN lần thứ X năm 2014 sắp tổ chức tại Hà Nội vào tháng 10 này, thành phố Hà Nội cũng đóng góp một gương mặt là em Nguyễn Đắc Huy (Trường Cao đẳng nghề công nghệ cao Hà Nội) dự thi nghề “ Quản trị hệ thống mạng công nghệ thông tin ”. Huy là thí sinh đã đoạt giải nhất kỳ thi quốc gia năm 2014 về cùng nghề dự thi này.
Nhằm khai thác hiệu quả hoạt động tại các cơ sở đào tạo nghề, mới đây, Sở Lao động thương binh và xã hội Hà Nội đã tổ chức nhiều đoàn công tác đến làm việc tại các trường đào tạo nghề trên địa bàn thành phố.
Sau chuyến công tác, Giám đốc Sở Lao động Thương binh và Xã hội Hà Nội Khuất Văn Thành đã đưa ra một số tồn tại, hạn chế chung của các cơ sở dạy nghề, điển hình như: Công tác tuyển sinh đầu vào còn hạn chế, số học sinh đào tạo tại trường ít, chưa khai thác hết cơ sở vật chất hiện có...
Ông Khuất Văn Thành yêu cầu các trường cần đổi mới công tác tuyển sinh, tăng cường tuyên truyền, quảng cáo giới thiệu về nhà trường để thu hút học sinh vào học. Ngoài ra, các trường cũng cần phối kết hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp thực hiện ký hợp đồng đào tạo để khi ra trường người lao động có việc làm; gắn kết với các khu công nghiệp để xác định nhu cầu đào tạo cho phù hợp.
Các trường cần phối hợp chặt chẽ với các trung tâm giáo dục thường xuyên để khai thác nguồn tuyển sinh từ học sinh học cấp 2; khảo sát thị trường lao động trong phạm vi từng khu vực để xem xét xu thế ngành nghề đào tạo; đồng thời, cần chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, thực hiện cơ chế thu hút giáo viên giỏi về trường…
Kim Anh