Việt Nam đứng thứ 4 khu vực châu Á - Thái Bình Dương về tỷ lệ kháng thuốc

Theo Tiến sỹ, bác sỹ Nguyễn Văn Vĩnh Châu, vấn đề kháng kháng sinh đang là thách thức rất lớn cho loài người và cần phải có hành động kịp thời để làm chậm quá trình kháng kháng sinh trên toàn cầu. Tổ chức Y tế thế giới ước tính và cảnh báo đến năm 2050, tình trạng kháng thuốc có thể là nguyên nhân gây tử vong cho 10 triệu người trên toàn cầu mỗi năm. Còn tại Việt Nam, tỷ lệ kháng kháng sinh chiếm khoảng 40%, đứng thứ 4 về tỷ lệ kháng thuốc ở các nước tại châu Á - Thái Bình Dương.

Lý giải về tình trạng kháng thuốc tại Việt Nam, Tiến sỹ Nguyễn Văn Vĩnh Châu cho rằng, việc mua bán, sử dụng thuốc không có hóa đơn diễn ra phổ biến là nguyên nhân chính. Nghiên cứu cho thấy có khoảng 88% người dân sử dụng thuốc không kê đơn. Điều này dẫn đến việc sử dụng thuốc kháng sinh không cần thiết, lâu ngày gây “lờn” thuốc.  Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng bác sỹ kê đơn thuốc không hợp lý; vi khuẩn kháng thuốc lây truyền từ người này sang người khác trong các cơ sở khám chữa bệnh; vi khuẩn kháng thuốc cũng lây truyền từ vật nuôi qua người do sử dụng thuốc kháng sinh tùy tiện…

Đồng tình với quan điểm này, dược sỹ Huỳnh Phương Thảo, Trưởng Khoa Dược, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, hiện nay ở Việt Nam có khoảng 50% thuốc sử dụng cho người là kháng sinh nhưng phần lớn được bán tại nhà thuốc. Việc buôn bán kháng sinh tùy tiện tại các nhà thuốc, bác sỹ phòng mạch tư kê kháng sinh bừa bãi đã trở thành tình trạng nhức nhối chưa thể kiểm soát nhiều năm qua. Thậm chí, ngay cả trong các cơ sở y tế vẫn có khoảng 1/3 bệnh nhân nội trú dùng kháng sinh thiếu chỉ định hợp lý. Nghiên cứu tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, tỷ lệ kháng thuốc đang ở mức từ 30-40% và đã xuất hiện một vài trường hợp kháng cả Colistin - kháng sinh thế hệ mới nhất hiện nay.

Ngoài ra, một trong những nguyên nhân gây nên kháng thuốc trên người nhưng ít được nhiều người chú ý, đó là tình trạng sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi. Phó Giáo sư, Tiến sỹ Ngô Thị Hoa, Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (Oucru) tại Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, ban đầu kháng sinh được khuyến khích sử dụng trong chăn nuôi nhằm nâng cao năng suất, phòng bệnh, giúp tăng sản lượng thực phẩm. Tuy nhiên, về sau này, tồn dư kháng sinh trong chăn nuôi cũng chính là 1 trong 10 nguyên nhân gây nên tình trạng kháng thuốc ở con người. Con người phơi nhiễm kháng kháng sinh trong nông nghiệp từ 3 con đường, đó là tiếp xúc trực tiếp với vật nuôi sử dụng kháng sinh; chất thải vật nuôi sử dụng kháng sinh thải ra môi trường và từ con đường sử dụng thực phẩm từ vật nuôi được sử dụng kháng sinh như ăn thịt, trứng, sữa…

Trong khi số lượng chủng virus kháng thuốc ngày càng phát triển thì việc tìm ra kháng sinh mới lại đang có chiều hướng ngược lại. Nếu như năm 1980 có 19 kháng sinh mới được tìm ra thì năm 2010 chỉ tìm ra được thêm 6 kháng sinh mới. Đáng chú ý, các kháng sinh mới ra đời sau này đa số đều nâng cấp từ kháng sinh đã được tìm ra trước đó. Nếu như trước đây vòng đời kháng sinh thường kéo dài nhiều thập niên thì nay vòng đời đã bị rút ngắn. Cứ một kháng sinh mới ra đời sẽ bị kháng thuốc sau khoảng 5 năm.

Các chuyên gia cảnh báo, trong tương lai con người có thể đối mặt với khả năng không có thuốc để điều trị hiệu quả các bệnh truyền nhiễm nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời. Do đó, cần phải có giải pháp cấp bách làm chậm lại quá trình kháng thuốc hiện nay để giúp nhân loại tránh khỏi nguy cơ quay lại thời kỳ chưa có kháng sinh.