Hội thảo lấy ý kiến về định hướng xây dựng Đề án từng bước miễn viện phí do Bộ Y tế tổ chức.
Còn nhiều thách thức
Ngày 1/12, tại hội thảo lấy ý kiến về định hướng xây dựng Đề án từng bước miễn viện phí do Bộ Y tế tổ chức, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho biết: "Chính sách miễn viện phí toàn dân không thể tách rời hệ thống bảo hiểm y tế (BHYT). Để thực hiện miễn viện phí toàn dân, ngân sách Nhà nước và Quỹ BHYT sẽ chi trả cho các dịch vụ y tế cơ bản, thiết yếu, giúp giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân, trước hết là nhóm chính sách xã hội, người yếu thế và người thu nhập thấp. Tuy nhiên, để đảm bảo sự bền vững của hệ thống, người bệnh vẫn sẽ phải chi trả một phần đối với các dịch vụ theo yêu cầu hoặc vượt mức cơ bản. Cách làm này nhằm khuyến khích sử dụng dịch vụ hợp lý, tránh lạm dụng kỹ thuật đắt tiền, duy trì tính công bằng trong thụ hưởng. Bản chất của chính sách miễn viện phí là gắn với bao phủ BHYT toàn dân, trong đó mọi người cùng tham gia để chia sẻ rủi ro, người khỏe hỗ trợ người yếu, người có điều kiện hỗ trợ người nghèo".
Theo Thứ trưởng Vũ Mạnh Hà, nguồn kinh phí để triển khai chính sách miễn viện phí đến từ bốn nguồn chính: Quỹ BHYT, ngân sách Nhà nước, quỹ phòng bệnh và xã hội hóa. Đây là cấu trúc nguồn lực đa dạng giúp giảm áp lực lên quỹ BHYT; đồng thời, tăng khả năng chi trả cho các dịch vụ y tế thiết yếu.
Tuy nhiên, để thực hiện vấn đề trên, trong bối cảnh như hiện nay còn nhiều thách thức. Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Y tế) cho rằng: Trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, phạm vi miễn viện phí là vấn đề rất khó và phức tạp, cần phân tích sâu sắc để đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam. Hệ thống khám, chữa bệnh BHYT hiện nay, người dân vẫn phải tự chi trả khoảng 40% tổng chi phí y tế, đây là mức khá cao.
Theo đó, một số quyền lợi của người bệnh hiện vẫn chưa được BHYT chi trả như: Khám sức khỏe, sàng lọc, điều trị vô sinh, thẩm mỹ, tai nạn nghề nghiệp. Bên cạnh đó, mức đóng BHYT hiện chỉ 4,5%, đây là mức thấp so với nhu cầu chi; chưa kể chất lượng dịch vụ còn chênh lệch giữa các vùng; nhân lực tuyến cơ sở còn thiếu và yếu...
Chia thành từng giai đoạn
Theo Bộ Y tế, miễn viện phí toàn dân cần có giải pháp tài chính như: Tăng mức chi ngân sách, Chương trình mục tiêu Quốc gia về y tế, dân số giai đoạn 2026-2030; tăng mức đóng BHYT theo lộ trình từ năm 2027 - 2030, ngân sách hỗ trợ đóng BHYT cho các đối tượng ưu tiên. Bên cạnh đó, cần xây dựng quỹ phòng bệnh. Đồng thời, đa dạng hóa nguồn tài chính như: BHYT bổ sung, bảo hiểm sức khỏe thương mại, chương trình hỗ trợ bệnh nhân; các nguồn tài chính mới từ thuế đối với các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe... BHYT cũng cần đổi mới phương thức chi trả dịch vụ; nâng cao hiệu quả quản lý quỹ BHYT...
Bên cạnh đó, cần nâng cao năng lực hệ thống y tế; cải thiện chất lượng dịch vụ y tế; tăng cường năng lực cho trạm y tế cấp xã; thu hẹp khoảng cách tiếp cận và chất lượng dịch vụ y tế giữa các vùng miền, các cấp chuyên môn; phát triển y tế tư nhân; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, liên thông dữ liệu y tế; hoàn thiện thể chế...
Theo bà Trần Thị Trang, để chính sách miễn viện phí toàn dân có thể triển khai một cách an toàn, việc thực hiện cần có lộ trình.
Bộ Y tế đề xuất chia thành 2 giai đoạn cụ thể: Giai đoạn 1 (năm 2026–2027), người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất 1 lần/năm. Nhóm cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên được BHYT chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi; tăng tỷ lệ thanh toán của BHYT đối với thuốc, vật tư y tế và dịch vụ kỹ thuật. Bên cạnh đó là tăng mức đóng BHYT từ năm 2027 lên khoảng 5,1% để đáp ứng nhu cầu chi trả ngày càng cao.
Ở giai đoạn 2 (năm 2028–2030), sẽ giảm tỷ lệ chi tiền túi của người dân trong khám chữa bệnh xuống dưới 30%, tiến tới các chuẩn quốc tế về tài chính y tế bền vững; thanh toán một số dịch vụ phòng bệnh từ quỹ BHYT, góp phần giảm chi phí điều trị và gánh nặng bệnh tật. Sẽ thí điểm sàng lọc 2–3 bệnh có hiệu quả chi phí cao, ưu tiên các bệnh không lây nhiễm phổ biến. Đồng thời, tăng mức đóng BHYT lên 5,4% vào năm 2030. Thí điểm BHYT bổ sung, mở rộng lựa chọn gói quyền lợi cho người dân.
Sau năm 2030, sẽ bao phủ BHYT toàn dân; mở rộng sàng lọc 3-5 bệnh có chi phí hiệu quả; miễn viện phí cho toàn dân trong phạm vi gói dịch vụ cơ bản, mở rộng theo lộ trình ; tăng mức đóng BHYT lên 6% từ năm 2032; đồng thời hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở và hệ thống thanh toán BHYT thông minh, đa tầng, đa gói quyền lợi.
Bà Trần Thị Trang cho rằng, việc tăng mức đóng BHYT là điều tất yếu, dù có miễn viện phí hay không, Việt Nam vẫn phải tăng mức đóng BHYT để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân. Mô hình bệnh tật thay đổi, tuổi thọ tăng và tỷ trọng chi cho điều trị sẽ ngày càng lớn, tạo áp lực lên quỹ BHYT.
Theo đó, chính sách miễn viện phí toàn dân không chỉ mở rộng phúc lợi xã hội, mà còn tạo nền tảng cho hệ thống y tế công bằng, bền vững và hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, để thực hiện được miễn viện phí toàn dân cần sự đồng thuận của người dân, sự tham gia đầy đủ của các nhóm dân cư vào BHYT, sự điều chỉnh linh hoạt từ phía cơ quan quản lý và đặc biệt là nguồn lực tài chính ổn định.
"Những bước đi thận trọng và có lộ trình rõ ràng sẽ quyết định thành công của mục tiêu đầy tham vọng nhưng mang giá trị nhân văn sâu sắc này", bà Trần Thị Trang nhấn mạnh.