Năm 2011, 2012 tỉnh Phú Thọ được UNESCO công nhận “Hát Xoan Phú Thọ” là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại và “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là vinh dự lớn không chỉ của người dân Phú Thọ mà còn cả của cộng đồng người Việt trong và ngoài nước. Vì thế, tỉnh Phú Thọ đã và đang tiếp tục nỗ lực bảo tồn và phát huy những giá trị các loại di sản văn hóa này. Tỉnh triển khai đồng bộ công tác về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vùng đất Tổ thông qua công tác nghiên cứu, sưu tầm, hệ thống hóa các tư liệu để đánh giá giá trị của từng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp bảo tồn, khai thác giá trị phù hợp và đạt hiệu quả thiết thực, phục vụ công tác giáo dục truyền thống, quảng bá phát triển du lịch và góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, đưa văn hóa trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, đặc biệt là di sản văn hóa phi vật thể là tài nguyên phong phú và trở thành sản phẩm du lịch lợi thế vùng đất Tổ.
Ông Phạm Bá Khiêm, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ cho biết: Việc UNESCO vinh danh “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” là khẳng định vững chắc rằng dân tộc này có cội có nguồn, có gốc rễ. Chúng ta là thế hệ con cháu phải có trách nhiệm bảo tồn và phát huy di sản đó.
Biểu diễn hát Xoan. Ảnh: TTXVN |
“Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ” là điểm quy tụ tâm linh của người Việt, hướng người Việt về nguồn gốc chung để tạo nên sự đoàn kết, gắn bó dân tộc . Trước hết, tuyên truyền để nhân dân có ý thức về cội nguồn dân tộc, tự hào là con Lạc, cháu Hồng. Khi có ý thức tự hào, tự tôn dân tộc, chúng ta sẽ có trách nhiệm với việc tham gia thực hành Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương. Đó sẽ trở thành điểm tựa để gắn kết tinh thần đoàn kết của dân tộc, để vượt qua mọi khó khăn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ông Khiêm cho biết thêm: Tỉnh Phú Thọ cũng đang triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm về bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại “Hát Xoan Phú Thọ” theo từng giai đoạn cụ thể. Trong đó, năm 2014 tỉnh tập trung truyền dạy và thực hành hát Xoan thông qua tổ chức đào tạo lớp nghệ nhân kế cận, đặc biệt là nghệ nhân trẻ, truyền dạy cho lớp trẻ trong cộng đồng các phường Xoan gốc và cán bộ văn hóa xã, phường, hạt nhân văn nghệ các câu lạc bộ dân ca trên địa bàn tỉnh. Đây là nội dung quan trọng, quyết định tính bền vững cho sự bảo tồn lâu dài của di sản hát Xoan; đồng thời, phát huy vai trò của các nghệ nhân cao tuổi đào tạo các nghệ nhân trẻ để đến năm 2015, có thể trở thành lớp nghệ nhân kế cận các lớp nghệ nhân cao tuổi hiện nay làm nhiệm vụ truyền dạy cho các thế hệ sau này. Đặc biệt, hiện hát Xoan Phú Thọ đã được ngành giáo dục đưa đến tận trường học theo chương trình giáo dục của tỉnh.
Biểu diễn đánh trống đồng tại lễ hội Đền Hùng năm 2014. Ảnh: TTXVN |
Giai đoạn từ 2015 đến 2020, ngành văn hóa thể thao và du lịch tỉnh xây dựng Đề án điều tra hiện trạng tại các phường Xoan gốc và các địa phương có hát Xoan lan tỏa; thực trạng công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hát Xoan; tổng hợp, phân tích, xử lý thông tin, số liệu thu thập từ công tác điều tra, kiểm kê. Đồng thời, triển khai thực hiện đề án theo các biện pháp bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể được xác định theo Công ước UNESCO và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, phát triển văn hóa, du lịch của tỉnh…
Theo thống kê của ngành văn hóa thể thao và du lịch tỉnh Phú Thọ, hiện Phú Thọ có 1.372 di tích, các địa điểm liên quan đến di tích và 260 lễ hội các loại. Nhiều lễ hội đã trở thành biểu tượng văn hóa tâm linh, độc đáo như: Lễ hội Đền Hùng, Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ, hội Trò Trám Tứ Xã, hội Phết Hiền quan, hội rước voi Đào Xá... Bên cạnh đó, Phú Thọ còn có các loại hình di sản văn hóa phi vật thể nổi tiếng khác như: Xoan, Ghẹo, Trống quân, Ví ống, Trình nghề, Đâm đuống, múa Tùng dí, múa Mỡi, múa Chuông... của đồng bào các dân tộc trong tỉnh...
Tạ Văn Toàn