Đến Tú Lệ vào những ngày này, từ rất xa, du khách đã cảm nhận được hương thơm đặc trưng của lúa nếp. Thung lũng bao phủ bởi sắc vàng của lúa chín, đây đó thấp thoáng bóng các thiếu nữ Thái gặt lúa trên cánh đồng vàng rực rỡ. Dọc hai bên đường quốc lộ từ xã Tú Lệ đi Mù Cang Chải, rất nhiều “lò cốm” mọc lên. Khách qua đường có thể ghé thăm, tận mắt chứng kiến quy trình bà con làm ra những hạt cốm xanh mướt, dẻo thơm, đậm đà hương thơm của nếp Tú Lệ.
Giữa thu là “mùa vàng” của cánh đồng lúa Tú Lệ. |
Bàn tay khéo léo sàng sảy của người phụ nữ Văn Chấn (Yên Bái) giúp các mẻ cốm được sạch, đẹp hơn. |
Gia đình anh Lò Văn Hóa, chị Vì Thị Tiên (bản Nà Lóng, xã Tú Lệ) năm nào cũng làm cốm bán. Anh Hóa cho biết, sáng nào anh cũng dậy từ sớm, lên ruộng chọn những bông thóc ngon nhất, mang về tuốt, đãi sạch bùn đất, để ráo nước rồi cho vào rang sao cho thóc chín đều. Thóc rang xong đem rải ra cho đỡ nóng, sau đó chà xát cho bóc tách bớt vỏ, rồi đưa vào cối giã, đến khi nào hạt cốm dẹt mỏng, dẻo và dậy mùi hương thơm, sẽ được đem ra sàng, sẩy sạch sẽ.
Mỗi gói cốm trao tới du khách đều đậm hương núi rừng. |
Anh Hóa cho biết, trung bình một ngày, gia đình anh giã khoảng 15 - 20 kg thóc. Cứ 2 kg thóc sẽ được 1 kg cốm, giá bán là 100.000 đồng/kg. “Nếu làm đều đặn, một tháng gia đình cũng lãi được khoảng 6 -7 triệu đồng. Một mùa cốm thường kéo dài trong vòng 2 tháng, chúng tôi lãi được hơn chục triệu đồng”, anh Hóa nói.
Giã cốm, công đoạn cuối cùng để cho ra những hạt cốm Tú Lệ thơm ngon. |
Theo ông Lò Văn Oa, Trưởng bản Nà Loóng, xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn, bản Nà Loóng, hiện số nhà làm cốm đã chiếm 2/3 trong tổng số hơn 170 hộ gia đình trong bản. Càng ngày, cốm Tú Lệ càng được du khách yêu thích, tìm mua, người ít một cân, người nhiều hàng yến về để làm quà cho bạn bè… Chính vì vậy, số lượng hộ làm cốm ở Tú Lệ tăng lên nhiều. Nếu như trước đây, du khách chỉ thấy khoảng 5-7 nhà làm cốm bên đường, thì hiện nay, đã có tới vài chục nhà treo biển làm cốm. Cốm Tú Lệ đã trở thành một đặc sản của huyện miền núi Văn Chấn, trở thành niềm tự hào của những người dân Tú Lệ nói riêng, người dân Yên Bái nói chung.