Phó Thủ tướng Ireland Micheal Martin đã tiết lộ kế hoạch tham vấn về chính sách quốc phòng và an ninh của nước này. Ảnh: DW
Theo báo Deutsche Welle (Đức) ngày 15/4, tính đến nay Ireland đã hỗ trợ quân sự phi sát thương cho Ukraine hơn 120 triệu euro kể từ khi xung đột giữa Ukraine với Nga nổ ra. Các nhà chức trách Ireland cũng đã giao nhiệm vụ cho 30 thành viên của lực lượng vũ trang nước này triển khai khóa huấn luyện chuyên biệt cho các binh sĩ Ukraine trong một sứ mệnh đầu tiên thuộc loại này của EU.
Nhưng sự ủng hộ dành cho Kiev trên hiện đang làm dấy lên cuộc tranh luận ở Dublin, trong bối cảnh cuộc xung đột Nga - Ukraine đang khiến một số nước châu Âu có chính sách trung lập lâu đời phải suy nghĩ lại quan điểm của họ.
Các nhà lãnh đạo của Ireland nhấn mạnh rằng sự trung lập về quân sự không có nghĩa là họ trung lập về "chính trị hay đạo đức", nhất là trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine đang diễn ra. "Vị trí địa lý của Ireland nói chung giúp chúng tôi không phải đối mặt với những tình huống khó xử về an ninh như những nước ở gần Nga hơn phải đối mặt", Brigid Laffan, Giáo sư danh dự tại Viện Đại học châu Âu, nói.
Theo Giáo sư Laffan, quốc gia này nằm giữa các đồng minh: về phía Tây qua Đại Tây Dương có Canada và Mỹ và về phía Bắc và phía Đông, có Anh và EU. Điều này có nghĩa là "về mặt tâm lý, Ireland không cảm thấy bị đe dọa".
Ireland chính thức trung lập trong Chiến tranh thế giới thứ hai và quốc gia này đã tránh xa các cuộc xung đột ở nước ngoài kể từ đó, mặc dù quân đội của họ đã tham gia vào các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Trong bài phát biểu trước các nghị sĩ Ireland ở Dublin hôm 13/4, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ca ngợi Ireland vì đã xây dựng "uy tín quốc tế với tư cách là lực lượng gìn giữ hòa bình".
Nhưng Liên đoàn Trung lập Ireland, một nhóm vận động được thành lập sau cuộc xung đột Nga-Ukraine, lập luận rằng năng lực ngoại giao của nước này với tư cách là một nhà kiến tạo hòa bình đang bị tổn hại, như giải thích của nghị sĩ Paul Murphy, một thành viên sáng lập nhóm, là "bởi vì tính trung lập đang bị tấn công".
Cụ thể, nghị sĩ Murphy và các thành viên khác trong nhóm trên đã phản đối động thái của Chính phủ Ireland cho phép lực lượng vũ trang Ireland tham gia sứ mệnh huấn luyện quân sự của EU cho Ukraine, cũng như việc các quan chức Ireland tham gia các cuộc họp của "Nhóm Liên lạc Quốc phòng về Ukraine" do Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd thành lập, cho rằng những hành động này làm suy yếu tính trung lập của Ireland.
Nghị sĩ Murphy nói: “Chúng tôi nghĩ Ireland nên lên tiếng để kêu gọi ngừng bắn vì hòa bình ở Ukraine trong giai đoạn này", nhấn mạnh sự ủng hộ của công chúng đối với tính trung lập vẫn mạnh mẽ và điều này đã được chứng minh trong cuộc thăm dò ý kiến của Thời báo Ireland và Ipsos từ tháng 4/2022, trong đó 2/3 số người được hỏi ủng hộ chính sách hiện tại của họ.
Nhưng nghị sĩ độc lập và cựu quân nhân Cathal Berry cho rằng tính trung lập đã được sử dụng như một cái cớ cho chính sách quốc phòng "ngây thơ" của Ireland. "Chúng tôi thậm chí không nhận ra mình dễ bị tổn thương. Tôi không nghĩ chúng tôi trung lập, chúng tôi chỉ không có sự phòng bị", ông Berry nói.
Ireland có mức chi tiêu quốc phòng thấp nhất so với các thành viên EU khác vào năm 2021, chỉ ở mức 0,2% GDP, so với mức trung bình toàn khối là 1,3%. Ông Berry nói: “Ireland không có nghĩa vụ gửi quân đến bất kỳ quốc gia nào khác để can thiệp. Nhưng các quốc gia khác cũng không có nghĩa vụ hỗ trợ Ireland, nếu chúng tôi bị đe dọa".
Với những tranh cãi trên, việc xem xét về tính trung lập của Ireland đang được thúc đẩy. Trong tháng này, Phó Thủ tướng Ireland Micheal Martin đã tiết lộ kế hoạch tổ chức "Diễn đàn tham vấn về chính sách an ninh quốc tế" vào tháng 6 tới. "Chúng tôi cần có một cuộc thảo luận nghiêm túc và trung thực về các lựa chọn chính sách an ninh quốc tế hiện có", Phó Thủ tướng Ireland Martin cho biết.
Nhận định về vấn đề trên, Giáo sư Brigid Laffan cho rằng sự thay đổi đang diễn ra, lưu ý những điều sắp tới có khả năng là "một bước tiến chứ không phải là quay đầu lại". "Chúng tôi sẽ không bao giờ có một lực lượng quân sự lớn, tôi không nghĩ chúng tôi sẽ gia nhập NATO. Nhưng tôi dự đoán chúng tôi sẽ bổ sung các khái niệm về an ninh của mình", vị Giáo sư trên kết luận.