Theo báo Hồng Công “Bưu điện Hoa Nam buổi sáng” ngày 25/2, trong bối
cảnh tình hình hỗn loạn ở Libi tiếp tục ảnh hưởng nặng nề đến các lợi
ích kinh doanh của Trung Quốc tại quốc gia Bắc Phi này, thiệt hại đang
tăng lên và có lẽ đây sẽ là bài học cay đắng nhất cho chiến lược đầu tư
hướng ngoại rầm rộ của Bắc Kinh, đặc biệt ở lục địa đen giàu tài nguyên.
Suốt một thập kỷ qua, đầu tư ra nước ngoài là lời kêu gọi của chính
quyền trung ương Trung Quốc với mục đích nhằm để các công ty, tập đoàn
quốc nội mở rộng, khai phá được những cơ hội trên thị trường quốc tế,
nhất là ở những nơi giàu tài nguyên tự nhiên để đáp ứng nhu cầu của một
nền kinh tế tăng trưởng chóng mặt.
Tuy nhiên, các nhà phân tích đầu
tư và quản lý rủi ro nhận xét rằng tình hình rối ren chính trị tại Libi
đang buộc Bắc Kinh phải có cái nhìn chặt chẽ hơn vào mặt tối của chiến
lược đầu tư không giới hạn, không ràng buộc của Trung Quốc tại châu Phi.
Năm 2009, Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn nhất của châu Phi
với tổng đầu tư trực tiếp hơn 9 tỷ USD và dự kiến sẽ tăng vọt tới 70%
vào năm 2015. Thương mại và đầu tư tại Libi của Trung Quốc khá khiêm
tốn, nhưng đang mở rộng nhanh chóng kể từ khi Liên hợp quốc dỡ bỏ các
cấm vận với quốc gia Bắc Phi này trong năm 2003. Năm ngoái, thương mại
hai chiều đạt 6,6 tỷ USD.
Zheng Wei, trưởng khoa bảo hiểm và quản lý
rủi ro của trường Kinh tế thuộc Đại học Bắc Kinh, nhận xét: “Trung Quốc
cần học cách lưu ý đến những rủi ro chính trị toàn cầu. Đây là một bài
học quan trọng mà chính phủ cần rút ra. Vụ Libi chính là một lời cảnh
báo”.
Liu Xinli, một giáo sư về quản lý rủi ro khác của Đại học
Bắc Kinh, cho biết trường hợp Libi sẽ được bà đưa vào hội thảo như một
ví dụ điển hình cho những nguy cơ mà các công ty Trung Quốc giàu tham
vọng phải đối mặt khi đầu tư ra nước ngoài.
Bộ Thương mại Trung
Quốc cho biết tính đến giữa tuần này, đã có 26 địa điểm xây dựng và cơ
sở kinh doanh Trung Quốc tại Libi bị “tấn công và cướp bóc”. Theo bộ
trên, Trung Quốc đang chịu thiệt hại kinh tế trực tiếp rất lớn ở Libi,
nhưng không đưa ra ước tính giá trị cụ thể.
Tập đoàn Xây dựng đường
sắt Trung Quốc (CRCC) sau khi nhiều tài sản bị cướp bóc đã ngừng mọi dự
án ở Libi. CRCC đầu tư tới 5,2 tỷ USD vào quốc gia Bắc Phi này với những
dự án quan trọng như tuyến đường sắt Tuynidi-Ai Cập. Giám đốc CRCC, Yu
Xingxi thừa nhận nếu bất ổn chính trị dai dẳng, tập đoàn sẽ chịu rủi ro
kinh tế lớn.
Tập đoàn Dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNPC), nhà sản xuất
dầu lớn nhất nước này, đang phải gấp rút sơ tán công nhân. Libi, nhà sản
xuất dầu lớn thứ ba và sản xuất khí đốt lớn thứ tư châu Phi, có khoảng
36.000 người Trung Quốc đang làm việc tại 50 dự án lớn, chủ yếu trong
các lĩnh vực dầu mỏ, đường sắt và viễn thông.
Cui Shoujun, Giám đốc
Trung tâm Nghiên cứu năng lượng quốc tế thuộc Đại học Nhân dân (Trung
Quốc) đánh giá nhiều dự án năng lượng của Trung Quốc tại châu Phi dựa
trên những quan hệ song phương với các chính quyền độc tài hơn là các
hợp đồng kinh doanh thuần túy: “Dạng quan hệ này rất dễ bị nguy hiểm bởi
những biến động chính trị ở các nước đó”.
Giáo sư Zheng Wei cũng
bình luận: “Đây là một nguy cơ có thể lấy đi mọi lợi ích tiềm năng, đánh
sập nhanh chóng tất cả những gì bạn đã xây dựng trong nhiều năm bởi một
quy định mới của chính quyền hay đơn giản là một thay đổi chế độ”.
Giáo sư trên cho rằng đáng lo ngại là đến giờ, không nhiều người Trung
Quốc quan tâm hay sẵn sàng đối mặt với vấn đề. Trung Quốc đã cho châu
Phi vay nhiều tỷ USD với ít điều kiện ràng buộc. Bắc Kinh đang theo đuổi
việc thu thập tài nguyên tự nhiên ở lục địa này, xây dựng đường sá, cầu
cống, nhà máy điện, khoan giếng dầu, đặt cáp viễn thông… mà rất nhiều
dự án ở các quốc gia đầy nguy cơ bất ổn như Dimbabuê, Ănggôla, Xuđăng.
Theo Zheng Wei,
Chính phủ Trung Quốc không nên chỉ khuyến khích các
doanh nghiệp đầu tư hướng ngoại mà còn cần yêu cầu họ có những nhận
thức, kỹ năng quản lý rủi ro tốt hơn.
TTXVN