Mô hình AI DeepSeek của Trung Quốc đã khiến các công ty công nghệ Mỹ chao đảo. Liệu một cuộc chiến công nghệ có xảy ra không? Ảnh: REUTERS/TTXVN
Việc DeepSeek ra mắt thành công một chatbot giá rẻ đã gây chấn động cộng đồng công nghệ thông tin thế giới, làm dấy lên những lời kêu gọi ngày càng tăng về việc cấm các công cụ AI của Trung Quốc tại Mỹ. Tuần này, hai tiểu bang New York và Virginia cho biết họ đã quyết định cấm sử dụng DeepSeek trên các thiết bị của chính phủ. Texas công bố động thái tương tự vào ngày 31/1.
"AI DeepSeek của Trung Quốc gây ra mối đe dọa đối với an ninh và sự an toàn của công dân Khối thịnh vượng chung Virginia", Thống đốc Virginia, Glenn Youngkin cho biết. "Chúng ta phải tiếp tục thực hiện các bước để bảo vệ hoạt động và thông tin của mình khỏi Trung Quốc". Chính quyền bang Virginia yêu cầu các viên chức nhà nước đã tải ứng dụng DeepSeek phải xóa ứng dụng này khỏi các thiết bị của chính phủ trước 12/2.
Một số phương tiện truyền thông đưa tin về khả năng DeepSeek sẽ phải đối mặt với lệnh cấm hoàn toàn của Mỹ - tức là cấm tất cả mọi người dân ở Mỹ truy cập vào nó - tương tự như những gì TikTok đã trải qua vào ngày 19/1.
Ông Trump: DeepSeek là một tài sản, Mỹ sẽ được hưởng lợi
Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump đã chỉ ra rằng ông coi sự xuất hiện của DeepSeek là một tài sản hơn là mối đe dọa an ninh quốc gia đối với Mỹ.
"Trong vài ngày qua, tôi đã đọc về Trung Quốc và một số công ty ở Trung Quốc, đặc biệt là một công ty đưa ra phương pháp AI nhanh hơn và ít tốn kém hơn nhiều, và điều đó thật tốt vì bạn không phải tốn nhiều tiền", ông Trum nói hôm 28/1, đồng thời nhấn mạnh: "Tôi coi đó là một điều tích cực, như một tài sản".
"Hy vọng rằng, việc phát hành DeepSeek AI từ một công ty Trung Quốc sẽ là lời cảnh tỉnh cho các ngành công nghiệp của chúng ta rằng chúng ta cần tập trung cao độ vào việc cạnh tranh để giành chiến thắng vì chúng ta có những nhà khoa học vĩ đại nhất thế giới", Tổng thống Mỹ nói thêm.
"Đó là một công nghệ đang phát triển. Tôi nghĩ chúng ta sẽ được hưởng lợi. Nếu đúng như vậy, thì hiện tại, AI mà chúng ta đang nói đến sẽ rẻ hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu của mọi người. Đó là điều tốt. Tôi coi đó là một bước phát triển rất tốt chứ không phải là một bước phát triển tồi tệ", ông Trump nói với một phóng viên hôm 8/2.
Tổng thống Mỹ Donald Trump có cái nhìn tích cực về sự xuất hiện của DeepSeek. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Tháng 10 năm ngoái, ông Trump, khi đó là ứng cử viên Tổng thống Mỹ, cho biết ông đã không muốn dành quá nhiều thời gian để tìm cách cấm TikTok vào năm 2020, ông muốn Quốc hội quyết định.
Dự luật của các nhà lập pháp Mỹ
Hôm 6/2, nghị sĩ Dân chủ Josh Gottheimer và đồng nghiệp Cộng hòa Darin LaHood đã đưa ra dự thảo “Đạo luật Không có DeepSeek trên Thiết bị của Chính phủ”, quy định cấm toàn bộ các nhân viên liên bang sử dụng DeepSeek trên các thiết bị do chính phủ cấp.
“Đảng Cộng sản Trung Quốc đã nói rõ ràng rằng họ sẽ khai thác bất kỳ công cụ nào có trong tay để phá hoại an ninh quốc gia của chúng ta, phát tán thông tin sai lệch có hại và thu thập dữ liệu về người Mỹ”, nghị sĩ Gottheimer nói. “Bây giờ, chúng ta có bằng chứng vô cùng đáng lo ngại rằng họ đang sử dụng DeepSeek để đánh cắp dữ liệu nhạy cảm của công dân Mỹ”.
Vào ngày 29/1, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Josh Hawley đã đưa ra một dự luật có tên là "Đạo luật Tách biệt năng lực trí tuệ nhân tạo của Mỹ khỏi Trung Quốc năm 2025", kêu gọi cấm nhập khẩu và xuất khẩu AI hoặc công nghệ AI tạo sinh, cũng như sở hữu trí tuệ. Ông cho biết hình phạt tối đa cho hành vi vi phạm là phạt tiền 1 triệu USD hoặc án tù 20 năm.
Tuy nhiên, một số cơ quan truyền thông đã hiểu sai dự luật, nói rằng ông Hawley muốn bất kỳ ai tải xuống DeepSeek phải ngồi tù 20 năm.
Một số nhà bình luận Trung Quốc đã khuyến cáo rằng sinh viên và người lao động Trung Quốc tại Mỹ nên nhận thức được những rủi ro pháp lý tiềm ẩn khi sử dụng DeepSeek tại nước này..
"Chưng cất kiến thức"
Không có gì bí mật với việc DeepSeek sử dụng phương pháp "chưng cất kiến thức"(Knowledge distillation) để đào tạo mô hình AI của mình.
Trong quá trình này, DeepSeek có thể được hiểu như một học sinh liên tục đặt câu hỏi cho một giáo viên hiểu biết, ví dụ như ChatGPT, và sử dụng các câu trả lời để tinh chỉnh logic của nó. Đến một lúc nào đó, DeepSeek sẽ thông minh như ChatGPT. Quá trình này đòi hỏi ít năng lực tính toán hơn nhiều so với những gì OpenAI đã sử dụng để đào tạo ChatGPT.
Khái niệm sử dụng "chưng cất kiến thức" lần đầu tiên được Geoffrey Hinton, một nhà khoa học máy tính và nhà tâm lý học nhận thức người Anh-Canada, còn được biết đến với biệt danh "Cha đẻ của AI", đề xuất trong một bài báo học thuật năm 2015 có tiêu đề "Chưng cất kiến thức trong mạng nơ-ron".
Trong một phép so sánh, ông Hinton cho biết đào tạo AI giống như một con sâu bướm (một mô hình AI gốc) tiêu thụ một lượng lớn lá (dữ liệu) trước khi biến thành nhộng. Tuy nhiên, nó phải trở thành một con bướm (một phiên bản chưng cất) để bay đi và giao phối.
Một số nhà phân tích cho biết ChatGPT 4.0 đã là phiên bản chưng cất của mô hình gốc ChatGPT-4 Turbo. Họ cho biết sự trỗi dậy của DeepSeek có thể thúc đẩy cạnh tranh và buộc OpenAI phải cải thiện và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho người dùng.
Tranh luận về chống độc quyền
Lina Khan, cựu chủ tịch Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ - một cơ quan chống độc quyền, cho biết trong một bài báo đăng trên tờ New York Times hôm 4/2 rằng Mỹ nên tiếp tục thúc đẩy một môi trường công bằng và cạnh tranh để ngành công nghiệp AI phát triển.
"DeepSeek là chú chim hoàng yến trong mỏ than. Nó cảnh báo chúng ta rằng khi không có đủ sự cạnh tranh, ngành công nghiệp công nghệ của chúng ta sẽ dễ bị tổn thương trước các đối thủ Trung Quốc, đe dọa đến quyền lực địa chính trị của Mỹ trong thế kỷ 21", bà Lina Khan nói.
"Trong những tuần và tháng tới, các gã khổng lồ công nghệ Mỹ có thể tiếp tục kêu gọi chính phủ cấp cho họ các biện pháp bảo vệ đặc biệt để đóng cửa thị trường và khóa chặt sự thống trị của họ", bà Khan nói và lưu ý: "Những người thực thi và hoạch định chính sách nên cảnh giác. Cách tốt nhất để Mỹ luôn dẫn đầu trên toàn cầu là thúc đẩy sự cạnh tranh trong nước".