Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung phát biểu tại một sự kiện ở Seoul. Ảnh: Yonhap/TTXVN
Đây không chỉ là dịp để Seoul củng cố quan hệ với hai đồng minh then chốt, mà còn là bước đi chiến lược trong bối cảnh cục diện Đông Bắc Á và cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng phức tạp. Giới quan sát cho rằng, kết quả của hai chuyến thăm liên tiếp sẽ góp phần định hình vai trò và vị thế của Hàn Quốc trong bàn cờ địa chính trị khu vực cũng như toàn cầu.
Chuyến công du được đánh giá là phép thử quan trọng đầu tiên trong chính sách đối ngoại của chính quyền mới. Khác với người tiền nhiệm Yoon Suk Yeol vốn coi liên minh ba bên Hàn - Mỹ - Nhật là trụ cột, ông Lee Jae Myung đang tìm kiếm cách tiếp cận cân bằng hơn: vừa củng cố quan hệ đồng minh, vừa bảo vệ quyền tự chủ chiến lược và giảm căng thẳng với các đối tác chủ chốt khác. Tổng thống Lee Jae Myung lên nắm quyền đầu tháng 6 trong bối cảnh chính trị nội bộ chia rẽ và kinh tế tăng trưởng dự báo dưới 1%. Do vậy, ngoại giao thực dụng trở thành công cụ nhằm ổn định trong nước và khôi phục niềm tin quốc tế. Nhật Bản và Mỹ - hai đồng minh then chốt - là điểm đến đầu tiên trong hành trình đối ngoại của ông.
Hàn - Nhật: Hợp tác thực dụng
Quan hệ Hàn - Nhật vốn nhạy cảm do lịch sử và tranh chấp chủ quyền, song vẫn có nhiều lợi ích chiến lược. Chính phủ của Tổng thống Lee Jae Myung lựa chọn cách tiếp cận “thực dụng”, nhấn mạnh hợp tác kinh tế - công nghệ, đồng thời xử lý mềm dẻo các vấn đề lịch sử.
Cuộc gặp giữa ông và Thủ tướng Shigeru Ishiba được dự báo tập trung vào “hợp tác hướng tới tương lai” trong an ninh và kinh tế. Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc cho biết, trong bối cảnh tái cấu trúc thương mại toàn cầu và bất ổn địa chính trị gia tăng, hai nước cần phối hợp chặt chẽ. Chính phủ Hàn Quốc khẳng định duy trì cách tiếp cận “hai hướng”: tôn trọng cam kết của chính phủ tiền nhiệm, tách biệt tranh chấp lịch sử với hợp tác chiến lược.
Trong an ninh, hai bên tiếp tục chia sẻ cảnh báo sớm và phòng thủ tên lửa trước đe dọa từ Triều Tiên. Viện Nghiên cứu Sejong nhận định hợp tác này là cần thiết, nhưng tính bền vững phụ thuộc vào khả năng giảm căng thẳng lịch sử và xây dựng lòng tin công chúng.
Trong kinh tế - xã hội, hợp tác công nghệ, năng lượng sạch, giao lưu nhân dân và du lịch được coi là lĩnh vực ít nhạy cảm nhưng mang lại hiệu quả cao. Đây là hướng đi giúp hai nước duy trì hợp tác thực chất mà không gây phản ứng dư luận mạnh.
Hàn - Mỹ: Liên minh chiến lược định hướng tương lai
Ngày 25/8, Tổng thống Lee Jae Myung sẽ có cuộc gặp đầu tiên với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Chuyến thăm diễn ra ngay sau khi hai bên đạt thỏa thuận thương mại sơ bộ, giảm thuế quan đối ứng từ 25% xuống 15% cho hàng xuất khẩu Hàn Quốc, đổi lại Seoul cam kết đầu tư 350 tỷ USD và mua 100 tỷ USD năng lượng từ Mỹ. Bước tiến này cho thấy liên minh Hàn - Mỹ vẫn là trụ cột trong chính sách của Tổng thống Lee Jae Myung, hướng tới “liên minh chiến lược toàn diện định hướng tương lai”. Hai nước tiếp tục phối hợp trong an ninh khu vực, nhất là chia sẻ thông tin tình báo và phòng thủ tên lửa. Seoul và Washington cũng thúc đẩy nhóm tham vấn hạt nhân nhằm răn đe trước các hành động của Triều Tiên.
Tuy nhiên, sự phụ thuộc này cũng tiềm ẩn rủi ro. Giáo sư Kim Joon Hyung, cựu Viện trưởng Học viện Ngoại giao Hàn Quốc, nhận định liên minh Mỹ - Hàn ở thế bất cân xứng: Seoul cần Washington để bảo đảm an ninh, nhưng Mỹ coi Hàn Quốc là mắt xích kiềm chế Trung Quốc khiến Seoul mất dần dư địa thực thi chính sách cân bằng.
Trong kinh tế - công nghệ, hợp tác Hàn - Mỹ được mở rộng sang chuỗi cung ứng bán dẫn, pin xe điện, trí tuệ nhân tạo, đóng tàu và năng lượng sạch. Song nhiều vấn đề còn bỏ ngỏ. Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) và chính sách trợ cấp của Mỹ tiếp tục gây sức ép đối với doanh nghiệp Hàn. Vì vậy, chuyến đi này mang sứ mệnh then chốt: bảo vệ lợi ích công nghiệp trong nước, đồng thời tránh đối đầu thương mại với Mỹ.
Chính sách đối ngoại của Tổng thống Lee Jae Myung được định hình bởi nhu cầu thực dụng: duy trì liên minh ba bên nhưng ưu tiên lợi ích kinh tế - an ninh trực tiếp, đồng thời tránh đối đầu không cần thiết với Trung Quốc. Giáo sư Cha Du-hyeon (Viện Asan) nhấn mạnh thách thức là biến liên minh thành đòn bẩy bảo vệ lợi ích quốc gia, thay vì gánh nặng ràng buộc. Giới phân tích cho rằng ông Lee Jae Myung khó đảo ngược cấu trúc an ninh đã định hình, nhưng có thể điều chỉnh ưu tiên, nhất là trong kinh tế và công nghệ. Bài toán lớn của Seoul là cân bằng an ninh, kinh tế và chính trị giữa Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc trong khi đối phó với bất ổn khu vực.
Tam giác an ninh Hàn - Mỹ - Nhật, vốn được củng cố mạnh dưới thời ông Yoon Suk Yeol, dự kiến vẫn tiếp tục duy trì. Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Lee Jae Myung, cách tiếp cận có thể bớt màu sắc ý thức hệ, tập trung vào lợi ích thiết thực như chia sẻ tình báo và tập trận chung, song thận trọng hơn với các sáng kiến an ninh mở rộng do Washington dẫn dắt nhằm cạnh tranh với Trung Quốc. Theo Viện Nghiên cứu Asan, thách thức với Seoul là giữ được linh hoạt mà không làm suy giảm niềm tin từ Washington và Tokyo.
Những thách thức không nhỏ đang chờ đợi: bất đồng thương mại với Mỹ liên quan các đạo luật IRA và CHIPS; vấn đề chia sẻ chi phí quân sự và bố trí tài sản chiến lược; căng thẳng lịch sử với Nhật Bản; phản ứng của Trung Quốc cũng như tình hình khó dự báo trên Bán đảo Triều Tiên.
Trong bối cảnh đó, thành công của chuyến công du tới Nhật Bản và Mỹ lần này sẽ không chỉ củng cố vị thế quốc tế của Hàn Quốc, đồng thời thúc đẩy mục tiêu “đa tầng hóa” ngoại giao trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn ngày càng gay gắt. Tuy chưa thể giải quyết ngay những thách thức an ninh lâu dài, chuyến đi cho thấy Hàn Quốc đang chủ động hơn trong việc mở rộng không gian chiến lược, vừa gia tăng hợp tác với các đồng minh truyền thống, vừa tìm kiếm đối thoại và cân bằng với các đối tác khác và giữ vững quyền tự chủ quốc gia trong một trật tự khu vực và toàn cầu nhiều biến động.