Với đa số phiếu áp đảo, 139 phiếu thuận, 41 phiếu trắng và chỉ có 9 phiếu chống, ngày 29/11 (giờ Mỹ), Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ) đã thông qua nghị quyết nâng cấp quy chế cho Palestine (Palextin) từ “thực thể quan sát viên” lên “nhà nước quan sát phi thành viên”.
Người Palestine ăn mừng ngay trong đêm 29/11 tại thành phố Hebron, Bờ Tây. Ảnh: AFP/ TTXVN |
Cuộc bỏ phiếu này được coi là thắng lợi ngoại giao lớn nhất của Palestine trước nhà nước kình địch Israel (Ixraen): Sau hơn 60 năm kể từ khi Nhà nước Israel được thành lập, Đại hội đồng LHQ đã công nhận Palestine là một nhà nước có quy chế quan sát viên.
Ngay sau khi kết quả bỏ phiếu được công bố, đại diện nhiều nước tại LHQ đã chúc mừng Tổng thống Palestine, Mahmoud Abbas.
Tại Palestine, trong đó có Bờ Tây và Dải Gaza, hàng nghìn người dân đã đổ ra đường ăn mừng sự kiện lịch sử này. Tại thành phố Bethlehem (Bờ Tây), người dân đã bắn pháo hoa và rung chuông nhà thờ để chào mừng chiến thắng.
Nhiều quốc gia cũng đồng loạt lên tiếng hoan nghênh kết quả bỏ phiếu. Tổng thống Pháp Francois Hollande khẳng định “cuộc bỏ phiếu phù hợp với cam kết của Pháp về ủng hộ sự công nhận quốc tế đối với nhà nước Palestine”. Ông cũng kêu gọi Palestine và Israel nối lại thương lượng một cách vô điều kiện và càng sớm càng tốt.
Đại sứ Trung Quốc tại LHQ Lý Bảo Đông cho rằng, cuộc bỏ phiếu đã “thể hiện đầy đủ sự ủng hộ rộng rãi của cộng đồng quốc tế đối với sự nghiệp của nhân dân Palestine nhằm khôi phục quyền quốc gia hợp pháp của mình”.
Tuy nhiên, bất chấp sự đồng thuận của cộng đồng quốc tế, Mỹ và Israel vẫn lên tiếng chỉ trích kết quả bỏ phiếu tại ĐHĐ LHQ. Đại sứ Mỹ tại LHQ, bà Susan Rice cho rằng nghị quyết của LHQ là “không thích hợp và phản tác dụng, ngăn cản con đường đi tới hòa bình”.
Thuận lợi và thách thức
Kể từ năm 1974, Palestine đã được hưởng quy chế “thực thể quan sát viên”, cho phép họ được tham gia vào các cuộc tranh luận chung của ĐHĐ, quyền “đồng bảo trợ các dự thảo nghị quyết và quyết định về các vấn đề Trung Đông và Palestine”, nhưng không có quyền bỏ phiếu.
Quy chế “nhà nước quan sát phi thành viên” mà ĐHĐ LHQ vừa thông qua được dành cho một đất nước Palestine tồn tại từ trước cuộc Chiến tranh Sáu ngày năm 1967 với Israel, bao gồm khu Bờ Tây, Dải Gaza và đông Jerusalem.
Với việc được nâng quy chế lên “nhà nước quan sát phi thành viên”, quyền lợi của Palestine không khác nhiều so với vị thế “thực thể quan sát viên” trước đây.
Nhưng một điểm khác nhau quan trọng là, giống như Vatican (Nhà nước quan sát phi thành viên duy nhất còn lại), họ có thể trực tiếp lưu hành những tài liệu chính thức về những cuộc họp có liên quan đến các nước thành viên hoặc các bên khác. Quy chế mới cũng cho phép Palestine trở thành thành viên đầy đủ của các cơ quan của LHQ như: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) và Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục LHQ (UNESCO).
Tuy nhiên, trên tư cách mới được công nhận, Palestine không được quyền đề xuất bất kỳ dự thảo nghị quyết nào lên ĐHĐ. Họ sẽ phải nhờ một quốc gia thành viên hoặc một nhóm các quốc gia tại ĐHĐ vốn có sự đồng cảm với họ đề xuất một dự thảo nghị quyết.
Palestine cũng sẽ phải đương đầu với một loạt thách thức để có thể tận dụng quyết định lịch sử này. Sau thắng lợi ngoại giao ngày 29/11, Palestine sẽ được hưởng quy chế giống như Vatican hiện nay, nhưng trên thực tế, họ hầu như không có thêm quyền lực mới nào. Tương lai phần lớn sẽ phụ thuộc vào việc Palestine có thể trở thành thành viên của các cơ quan, tổ chức nào trong hệ thống LHQ và ai sẽ ủng hộ những nỗ lực của họ.
Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) chỉ chấp nhận giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia được công nhận là thành viên đầy đủ của LHQ. Trước đây, các nước chưa phải là thành viên của LHQ là Thụy Sỹ và Nauru cũng từng chấp nhận quyền tài phán của ICJ, song đó là trong trường hợp các bên tranh chấp có thiện chí chấp nhận phán quyết của tòa án. Điều này gần như chắc chắn là không thể xảy ra đối với cuộc xung đột Palestine - Israel.
Palestine có thể chuẩn bị hồ sơ xin gia nhập Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) tại La Hay (Hà Lan) theo Hiệp ước Roma nhằm theo đuổi nỗ lực yêu cầu điều tra tội ác của Israel trong cuộc xung đột năm 2008-2009 ở Dải Gaza. Hồ sơ này sẽ được chuyển tới văn phòng của Tổng Thư ký LHQ - người có thẩm quyền ký phê chuẩn.
Trong trường hợp đó, văn phòng của Tổng Thư ký LHQ sẽ xin ý kiến của ICC về việc liệu Palestine có được coi là một "quốc gia" hay không và kết quả cuộc bỏ phiếu tại ĐHĐ hôm 29/11 vừa qua sẽ tạo lợi thế cho Palestine.
Sau thắng lợi ngoại giao vừa qua, Palestine sẽ phải nỗ lực theo đuổi mục tiêu cuối cùng là trở thành thành viên đầy đủ của LHQ, cho phép họ được hưởng toàn bộ quyền lợi như bất cứ nước thành viên nào khác, trong đó có quyền bảo trợ và bỏ phiếu các nghị quyết của ĐHĐ cũng như quyền ứng cử vào các vị trí quan trọng của LHQ. Quy chế này đòi hỏi phải được 9/15 nước Hội đồng Bảo an thông qua trước khi giành được đa số tương đối trong cuộc bỏ phiếu tại ĐHĐ.
Thu Hằng