Nghệ thuật đường phố, niềm tự hào của người Pháp

Trên cây cầu bắc qua kênh Saint-Denis, tượng một đứa trẻ với gương mặt đầy hạnh phúc, đứng chênh vênh trên lan can thả chú chim bồ câu bay lên. Dọc con kênh dài 6km này là một con đường thoáng đãng, nổi tiếng với tên gọi Street Art Avenue (tạm dịch là Đại lộ Nghệ thuật Đường phố), nơi du khách có thể vừa đi dạo, vừa chiêm ngưỡng những tác phẩm bích họa khổng lồ. Gương mặt một thiếu nữ với cành nguyệt quế trên đầu, một cô bé láu lỉnh trong bộ da xù xì gai nhọn của nhím, và cả những hình ảnh hoặc chữ viết kiểu graffiti nguệch ngoạc, uốn éo trên các bức tường, đó chỉ là một vài trong số hơn 40 bức tranh khổng lồ được vẽ trên những mảng tường lớn ngoài trời trên con đường dọc kênh Saint-Denis, đoạn từ Sân vận động Stade de France đến La Villette. Bức thì mang phong cách hội họa truyền thống vừa nhẹ nhàng vừa mềm mại, bức lại thể hiện nét mới mẻ, táo bạo, bức mô tả chân thực hình cảnh cuộc sống, bức lại nhuốm màu hài hước, ấn tượng có, trìu tượng cũng nhiều, các tác phẩm tạo nên một bản hòa tấu của nghệ thuật sắc màu và sắp đặt, thể hiện sự đa dạng của cuộc sống và nhân sinh quan của các nghệ sĩ bản địa và quốc tế, đưa công chúng đi hết từ ngạc nhiên này đến thú vị khác.

Chia sẻ với phóng viên TTXVN, bà Marina Gaget, Giám đốc chiến lược văn hóa, di sản và du lịch thành phố, cho biết ra đời năm 2016, Street Art Avenue được mở rộng hằng năm và đến nay đã có gần 40 tác phẩm được thể hiện trên hơn 2.000m2 tường. Tuyến đường đi bộ dọc con kênh được chia thành hai phần, một khu dành cho nghệ thuật đô thị là nơi thi thố tài năng của nhiều họa sĩ địa phương và quốc tế, khu còn lại dành cho nghệ thuật đương đại tập trung vào những thành tựu trong việc kết hợp nghệ thuật và sinh thái trong mối quan hệ với thế giới sinh động. Bà Marina Gaget nhấn mạnh: "Với những đề tài khác nhau, phong cách khác nhau, sự phối màu khác nhau, và được thực hiện bởi các nghệ sĩ đến từ nhiều nước khác nhau, Street Art Avenue được coi là con đường nghệ thuật đô thị độc đáo ở châu Âu, mang lại niềm tự hào không chỉ của người dân Saint-Denis mà cả vùng Paris".

Nói về công việc của các họa sĩ, anh Meuh, một chuyên gia vẽ tranh Graffiti, cũng là hướng dẫn viên cho các du khách tham quan khu vực này, chia sẻ : "Vẽ chữ là một nghệ thuật khó không kém vẽ tranh và rất cần sự tập trung. Họa sĩ thường phải vẽ trên giấy trước khi vẽ lên tường. Công việc tuy không dễ dàng, nhưng mang lại cho các nghệ sĩ một cảm giác tự do trong sáng tạo, cho phép họ có thể chơi đùa thoải mái với màu sắc, diễn đạt một cách khoáng đạt những ý tưởng cá nhân và để lại dấu ấn khó phai trong thành phố nơi chúng tôi sinh ra. Công việc này cũng cho phép chúng tôi gặp gỡ rất nhiều nghệ sĩ lớn. Chúng tôi đã tổ chức nhiều cuộc thi xem ai vẽ đẹp hơn, nhưng trên tất cả là cảm giác được tự do sáng tạo rất tuyệt vời".

Không chỉ thành công về mặt nghệ thuật, Street Art Avenue còn là một điểm sáng về phát triển kinh tế - xã hội. Theo bà Leyla Temel, Phó Thị trưởng thành phố Saint-Denis, trước kia con kênh này chỉ dùng để chuyên chở hàng hóa, vật liệu chất thải từ Paris ra ngoại ô. Dọc hai bên bờ là những bụi lau cỏ rậm rạp, nơi trú ngụ của các thành phần phức tạp trong xã hội. Với mong muốn thay đổi môi trường hai bên bờ kênh, mở ra một không gian dành cho người dân địa phương và khách du lịch có thể vừa đi dạo vừa ngắm cảnh, chính quyền thành phố đã tôn tạo lại không gian, mời các nghệ sĩ đến phát huy sự sáng tạo để cho ra tác phẩm nghệ thuật lớn, nhỏ.

Bà Leyla Temel cho biết thêm: "Từ hai năm nay, chúng tôi giao cho một cơ quan quản lý nghệ thuật khai thác mọi lợi thế của tuyến đường, vừa là khuyến khích các bạn trẻ ở địa phương thể hiện tài năng, đồng thời tạo sân chơi nghệ thuật cho các nghệ sĩ nổi tiếng trên thế giới. Một mũi tên trúng hai đích : tuyến đường giờ đây không chỉ là điểm đến yêu thích của người dân địa phương và khách du lịch, mà còn góp phần cải thiện bộ mặt đô thị của Saint-Denis, giúp loại bỏ các tụ điểm tệ nạn xã hội". 

Gắn bó với nơi này từ 20 năm nay, ông Neri Savorina Andrea, một người dân địa phương công nhận sự thay đổi rõ rệt của khu phố từ khi có Street Art Avenue. Ông nhận xét : "Tôi sống ở đây 20 năm nay nên tôi chứng kiến toàn bộ sự thay đổi của khu phố này, đặc biệt là dọc con kênh Saint-Denis trước kia vốn bị lãng quên, từng là nơi hoang tàn và chốn ẩn náu của mọi tệ nạn. Nhưng giờ đây với sự quan tâm của chính quyền thành phố, cùng với sự ủng hộ của người dân địa phương, mọi thứ đã thay đổi. Việc đưa các hoạt động nghệ thuật rất đa dạng và phong phú vào tuyến đường dọc kênh này góp phần tạo nên sự phát triển tích cực của thành phố".

Còn bà Montlouis-Félicité, một khách du lịch người Martinique thì tỏ ra thích thú với ý tưởng xây dựng khu phố bích họa độc đáo này : "Nó cho phép nghệ sĩ diễn đạt thế giới quan của họ về cuộc sống hằng ngày đồng thời vẫn khẳng định được sự hiện diện của chính mình với góc nhìn khoáng đạt, tích cực về những gì xảy ra trong cuộc sống". Chỉ vào các hình vẽ graffiti và cả những bức tranh lớn trên tường bà cho rằng các tác phẩm rất đa dạng, đại diện cho nhiều nền văn hóa, nhiều trường phái, tư tưởng và đặc biệt có cả những hình ảnh liên quan đến Thế vận hội mùa Hè (Olympic) năm nay của Paris. Bà bày tỏ: "Rất tuyệt vời khi đi dạo dọc con phố để ngắm những hình vẽ graffiti và các bức họa lớn như thế này, từ  Saint-Denis đến La Vilette rồi vào Paris. Nó mang lại cho người ta một tâm trạng tốt đẹp".

Hội họa đường phố là một loại hình nghệ thuật đang ngày càng thịnh hành và phát triển ở nhiều nước trên thế giới. Việt Nam cũng có những làng bích họa nổi tiếng. Nét văn hóa này không chỉ mang đến cho các nghệ sĩ cơ hội sáng tạo nghệ thuật, mà còn mang lại nét đẹp văn minh cho các khu phố. Một mô hình rất đáng được khuyến khích và phát triển ở mọi nơi, từ thành thị đến nông thôn.