Tên lửa được phóng trong cuộc tập trận của quân đội Iran. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng thông tấn Reuters, 7 chuyên gia Nga đã đến thăm Iran vào ngày 24/4 và ngày 17/9/2024. Các chuyến thăm diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với Iran, khi nước này đang vướng vào cuộc xung đột với Israel, với việc hai bên tiến hành các cuộc tấn công quân sự chống lại nhau vào tháng 4 và tháng 10.
Cả quan chức Iran và Nga đều không bình luận về thông tin này và cũng không có lời giải thích chính thức nào cho các chuyến đi. Các nhà phân tích cho rằng mặc dù các chuyến thăm rất đáng chú ý, nhưng chúng không có gì đáng ngạc nhiên.
Học hỏi kinh nghiệm từ chiến trường
"Đã có một quá trình học hỏi hai chiều trong cuộc tấn công ăn miếng trả miếng giữa Iran và Israel, điều này cũng cung cấp cho người Nga dữ liệu về phòng không", bà Nicole Grajewski, thành viên của Chương trình chính sách hạt nhân của Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, nói với đài châu Âu tự do (RFE/RL).
Ngoài các hệ thống phòng không do trong nước phát triển, Iran cũng sử dụng các hệ thống phòng thủ tên lửa S-300 của Nga, việc giao hàng đã hoàn tất vào năm 2016.
Vào tháng 4/2024, hình ảnh vệ tinh cho thấy một radar S-300 đã bị hư hại bởi một cuộc tấn công hạn chế nhưng chính xác của Israel, được thực hiện để trả đũa việc Iran tiến hành một cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái và tên lửa đạn đạo vài tuần trước đó.
Việc các hệ thống phòng không do Nga cung cấp không thể đánh chặn các cuộc không kích của Israel là một lý do khác khiến các chuyên gia Nga có thể đã đến thăm Iran, theo ông Farzin Nadimi, thành viên cao cấp của Viện Washington. "Một trong những mục đích chính của các chuyến thăm là cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho Iran để hiểu chính xác điều gì đã xảy ra và cách phòng thủ trước các cuộc tấn công của Israel", ông Nadimi nói.
"Họ đã nghiên cứu dữ liệu và cải thiện hiệu suất của hệ thống phòng không để chống lại các cuộc tấn công trong tương lai, mà như chúng ta đã thấy, không hiệu quả", ông nói thêm.
Vào tháng 10 năm ngoái, Israel đã trả đũa cuộc tấn công trực tiếp lần thứ hai và lớn nhất từ trước đến nay của Iran, nhắm mục tiêu vào các địa điểm quân sự quan trọng và làm suy yếu khả năng phòng không và sản xuất tên lửa của Tehran.
Thoả thuận Mỹ-Nga có thể ảnh hưởng đến quan hệ Tehran-Moskva?
Các chuyến đi đến Iran của các chuyên gia quân sự Nga cho thấy mức độ quan hệ quân sự giữa hai nước, một điều mà Tehran không muốn mất nếu Moskva và Washington đạt được thỏa thuận yêu cầu Nga giảm bớt hợp tác quốc phòng với Iran.
Kể từ khi các quan chức cấp cao của Mỹ và Nga gặp nhau tại Riyadh ngày 18/2 để bình thường hóa quan hệ và chấm dứt xung đột ở Ukraine, đã có những suy đoán rằng Điện Kremlin có thể từ bỏ Iran để có được một thỏa thuận tốt hơn.
Tuy nhiên, bà Grajewski lập luận rằng Iran và Nga không có mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ, vì vậy về mặt tài chính, Tehran sẽ không chịu nhiều thiệt hại. Nhưng tác động có thể được cảm nhận ở những nơi khác.
"Nếu Nga hoàn toàn từ bỏ Iran, Iran chủ yếu sẽ chịu thiệt hại nhiều nhất về việc cải thiện khả năng quân sự thông thường của mình", bà nói. "Người Nga rất quan trọng ở đây cho cả việc sản xuất vũ khí của Nga trong nước và việc chuyển giao vũ khí".
Các nước phương Tây cáo buộc Iran đã cung cấp cho Nga những thiết bị bay không người lái rẻ nhưng hiệu quả cùng với tên lửa đạn đạo đã được sử dụng trong xung đột Ukraine.
Nadimi của Viện Washington lưu ý rằng việc Nga phụ thuộc vào phần cứng của Iran không phải do thiếu công nghệ mà là do thời gian, bởi vì thiết bị bay không người lái của Iran có hiệu quả về chi phí và sản xuất nhanh chóng.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, không có khả năng bất kỳ thỏa thuận nào giữa Điện Kremlin và Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ dẫn đến sự thay đổi lâu dài trong hợp tác quốc phòng giữa Nga và Iran. "Điều quan trọng cần nhớ là mối quan hệ Nga-Iran có nhiều lớp có thể tồn tại ngay cả khi có thỏa thuận Mỹ-Nga", bà Grajewski nói.
Bà nói thêm rằng "các kênh quân sự-quân sự được gắn kết sâu sắc đến mức" việc chuyển giao công nghệ và kiến thức có thể tiếp tục ngay cả khi chỉ một phần của chính phủ Nga vẫn duy trì quan hệ với Iran.
Thông tin về việc các chuyên gia Nga đến Iran diễn ra trong bối cảnh hôm 4/3, đài RT dẫn lời cố vấn chính sách đối ngoại của Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Yury Ushakov cho biết, Washington và Moskva đã quyết định tổ chức các cuộc đàm phán riêng tập trung vào vấn đề Iran trong các cuộc đàm phán cấp cao diễn ra tháng trước tại Riyadh.
Các quan chức cấp cao của Mỹ và Nga đã gặp nhau tại Saudi Arabia vào tháng 2, trong các cuộc đàm phán lớn đầu tiên giữa hai siêu cường kể từ khi xung đột Ukraine leo thang vào năm 2022.
"Chúng tôi đã thảo luận về tình hình xung quanh Iran, đúng vậy. Và chúng tôi đã đồng ý tổ chức các cuộc đàm phán riêng về vấn đề này", ông Ushakov trả lời báo chí ngày 4/3 khi được hỏi về các báo cáo của truyền thông phương Tây về vấn đề này.
Ông cho biết thêm rằng hai bên vẫn chưa thống nhất ngày cụ thể nào cho các cuộc đàm phán như vậy.