Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt như hiện nay, cùng với việc khuyến khích các nông hộ, doanh nghiệp ở các tỉnh Tây Nguyên giảm diện tích cà phê xuống chỉ còn 447.000 ha theo như quy hoạch mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã công bố, Viện Khoa học Kỹ thuật nông, lâm nghiệp Tây Nguyên cũng hướng dẫn các nông hộ trồng cây che bóng, chắn gió, thực hiện tốt các giải pháp kỹ thuật tưới nước tiết kiệm cho cây cà phê. Viện Khoa học Kỹ thuật nông, lâm nghiệp Tây Nguyên cũng kiến nghị các địa phương vùng trồng cà phê chính trong vùng quy hoạch ở các tỉnh Tây Nguyên cũng tiếp tục đầu tư xây dựng thêm các công trình thủy lợi để chủ động nguồn nước phục vụ thâm canh cây cà phê.
Cà phê của một nông hộ tại xã Cuôr Đăng, huyện Cư M’gar (Đắk Lắk) quả nhỏ, thưa do ảnh hưởng nắng hạn kéo dài từ đầu mùa.Ảnh: Dương Giang - TTXVN |
Tỉnh Đắk Nông đang tích cực triển khai các giải pháp phòng, chống khô hạn cho cây trồng nhằm giảm tới mức thấp nhất thiệt hại do hạn hán gây ra trong mùa khô năm nay.
Ông Trương Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị và các địa phương tập trung chống hạn ở nơi khả thi, không tràn lan và diện tích phải nằm trong vùng quy hoạch. Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đắk Nông cùng các đơn vị phải tích cực tuyên truyền để người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, công bố quy hoạch cây trồng trên địa bàn tỉnh. Ở những nơi đang trồng lúa, các cây ngắn ngày khác không đảm bảo nguồn nước thì chuyển sang trồng cây dài ngày, chuyển sang trồng rừng ở những vùng trồng cây công nghiệp dài ngày kém năng suất. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhanh chóng tham mưu cho UBND tỉnh để kiến nghị Trung ương đầu tư thêm các hồ chứa nước ở các huyện phía Bắc của tỉnh.
Tỉnh Đắk Lắk đã lập dự án và có kế hoạch đầu tư 15.310 tỷ đồng để phát triển thủy lợi trong vùng sản xuất cà phê bền vững. Theo đó, tỉnh Đắk Lắk có kế hoạch đầu tư sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới 192 công trình thủy lợi nhằm nâng diện tích cà phê được tưới chủ động từ các công trình thủy lợi tăng lên 74.247 ha vào năm 2020. |
Hồ Đắk Ken tại xã Đắk Lao có dung tích khoảng 1,5 triệu m3, phục vụ nưới tưới cho hơn 300 ha cà phê, nhưng từ trước Tết Nguyên đán Bính Thân đã cạn khô. Dưới lòng hồ có hàng chục máy bơm điện, vòi hút nằm ngổn ngang chờ hoạt động. Một vài người dân vẫn cố sức đào vét tạo mương mót những giọt nước cuối cùng để cứu cà phê. Hàng trăm héc-ta cây trồng của hộ nông dân ở xã Đắk Lao cũng đang “khát nước”. Nhiều hộ phải bỏ tiền triệu để mua nước tưới từ các giếng khoan, miễn sao cứu được vườn cây. Tình trạng thiếu nước tưới cho cây trồng cũng đang diễn ra gay gắt ở các xã khác như Đắk R’La, Đắk Gằn, Đắk Đ’Rót.
Đến nay, có 135/159 hồ chứa do Công ty Khai thác Công trình thủy lợi Đắk Nông quản lý xuống dưới mực nước dâng bình thường; trong đó, hàng chục hồ đã cạn trơ đáy hoặc nằm dưới mực nước chết. Dự báo đến giữa tháng 4, nếu trời tiếp tục nắng nóng kéo dài sẽ có thêm gần 60 hồ đập cạn nước và diện tích cây trồng bị hạn hán tăng lên trên 8.000 ha, gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp của địa phương.
Hiện Công ty Khai thác Công trình thủy lợi Đắk Nông phối hợp với các địa phương lập kế hoạch cấp nước trong toàn vụ đông xuân 2015 - 2016 trên cơ sở lịch thời vụ của địa phương và thực hiện cấp nước hợp lý theo kế hoạch gieo trồng từng khu tưới.
Công ty đầu tư hơn 4 tỷ đồng đắp đập dâng, đập tạm ngăn nước trên các suối phục vụ sản xuất; duy trì bảo dưỡng công trình, thiết bị vận hành, nạo vét hệ thống kênh nương, cửa vào cống đầu mối, sửa chữa các công trình; thực hiện bơm chuyển nước từ Hồ Tây sang các hồ Đắk Ken và Đắk Loou thuộc huyện Đắk Mil để chống hạn cho gần 430 ha cây trồng. Công ty cũng xây dựng phương án chống hạn đối với các hồ chứa có nguồn nước bổ sung cho 21 hồ có nhận định sẽ xảy ra tình trạng thiếu nước trong 1 tháng tới…
Hiện trên địa bàn tỉnh đã có hơn 800 ha các loại cây trồng (chủ yếu là các loại cây công nghiệp dài ngày như cà phê, tiêu, ca cao…) của tỉnh bị ảnh hưởng bởi hạn hán. Diện tích chịu ảnh hưởng tập trung nhiều ở các huyện phía bắc của tỉnh như Đắk Mil, Krông Nô, Cư Jút. Đến ngày 16/2, có 135/159 hồ chứa do Công ty Khai thác Công trình thủy lợi Đắk Nông quản lý xuống dưới mực nước dâng bình thường; trong đó, 5 hồ đã cạn trơ đáy, 1 hồ dưới mực nước chết, 8 hồ dưới mực nước dâng bình thường từ 2 đến 4m.
Ngoài những giải pháp trước mắt, tỉnh Đắk Nông cũng thực hiện các giải pháp lâu dài để đối phó với tình hình hạn hán. Theo ông Trương Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông, những năm gần đây do biến đổi khí hậu nên tình hình hạn hán ở Tây Nguyên ngày càng khốc liệt. Vì vậy, tỉnh Đắk Nông đã chỉ đạo các ngành chức năng và các địa phương xây dựng “bản đồ hạn hán”, xác định những khu vực thường hạn để có kế hoạch sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý. Đồng thời, tỉnh cũng quy hoạch lại 3 loại rừng; trong đó, tăng diện tích rừng phòng hộ, đặc dụng; bảo vệ tốt vốn rừng nhằm tăng độ che phủ rừng để giữ nguồn nước mặt và nước ngầm. Tỉnh cũng kiến nghị Trung ương đầu tư thêm các hồ chứa nước ở các huyện phía Bắc của tỉnh…
Hiện nay, Đắk Nông có gần 180.000 ha cây công nghiệp dài ngày nằm trong vùng quy hoạch. Vụ đông xuân 2016, tỉnh gieo trồng gần 10.000 ha chủ yếu là lúa nước và các cây trồng ngắn ngày khác.