Chất lượng rừng suy giảm nghiêm trọng

Mất rừng do chuyển đổi mục đích

Trong những năm qua các tỉnh Tây Nguyên đã đầu tư phát triển lâm nghiệp đồng bộ từ quản lý, bảo vệ đến phát triển, sử dụng hợp lý tài nguyên rừng.

Tuy nhiên, trong khi thực hiện chủ trương, chính sách và phát triển vùng vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế nảy sinh, bao gồm cả những bất cập trong việc quản lý, bảo vệ rừng, phát triển ngành lâm nghiệp. Theo báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), nguồn tài nguyên rừng Tây Nguyên đang bị suy thoái nghiêm trọng cả về số lượng lẫn chất lượng, đa dạng sinh học rừng cũng bị suy giảm.

Tỷ lệ rừng gỗ loại giàu chỉ còn 10,4%, loại trung bình là 22,7%, còn lại gần 67% thuộc loại rừng nghèo kiệt, các loại gỗ quý có giá trị cao còn rất hiếm, chỉ có ở các vùng xa xôi, hiểm trở, các loại thảo dược quý hiếm cũng bị khai thác cạn kiệt, số lượng động vật rừng giảm mạnh… làm cho môi trường sinh thái rừng Tây Nguyên trở nên đơn điệu, nghèo nàn. Khai thác, chặt phá rừng trái phép vẫn tiếp diễn trong nhiều năm và có xu hướng ngày càng phức tạp hơn. Cháy rừng, đốt rừng do các hoạt động cá nhân thường xuyên xảy ra.


Cũng theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, việc mất rừng còn do chuyển đổi đất rừng sang đất sản xuất, chuyển đổi rừng nghèo sang trồng cao su với hơn 72.000 ha, chuyển hơn 8.000 ha đất rừng để xây dựng khoảng 50 công trình thủy điện; đồng thời, làm cho hàng ngàn héc ta rừng bị ngập trong lòng hồ, hàng chục ngàn héc ta rừng bị triệt phá… Công tác quản lý, khôi phục rừng cũng còn nhiều bất cập. Cụ thể, 55 công ty lâm nghiệp chuyển đổi từ đơn vị sự nghiệp nhưng vẫn hoạt động dựa vào ngân sách nhà nước, với nguồn nhân lực mỏng, năng lực và trách nhiệm có hạn, cơ chế quản lý bất cập… dẫn đến hoạt động kinh doanh kém hiệu quả, buông lỏng quản lý rừng để mặc cho “lâm tặc” phá rừng, nhiều diện tích rừng trở nên vô chủ.

Bên cạnh đó, các tỉnh Tây Nguyên đã hình thành hàng loạt cơ sở chế biến gỗ không theo quy hoạch (hiện có 2.062 cơ sở); không gắn với vùng nguyên liệu dẫn đến tình trạng tiêu thụ gỗ bất hợp pháp, làm gia tăng tình trạng khai thác gỗ trái phép, thậm chí, tạo thành đường dây khai thác, tiêu thụ gỗ trái phép có hệ thống. Cơ chế giao đất rừng sản xuất còn nhiều bất cập, thiếu minh bạch, chủ rừng không có phương án sản xuất phù hợp dưới tán rừng, thiếu vốn sản xuất. Tình trạng tăng dân số cơ học, chủ yếu dân di cư đến ngoài kế hoạch… cũng là những nguyên nhân dẫn đến đến tình trạng diện tích rừng ở Tây Nguyên ngày càng thu hẹp…

“Đóng cửa” rừng tự nhiên

Khôi phục và phát triển rừng bền vững vùng Tây Nguyên là nhiệm vụ thiết thực, cấp bách, góp phần quan trọng ứng phó, thích nghi với biến đổi khí hậu không chỉ cho vùng Tây Nguyên mà còn cho cả vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và cả nước.

Ngày 20/6, tại thành phố Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã trực tiếp chủ trì hội nghị quy mô lớn với nội dung bàn về các giải pháp khôi phục rừng bền vững vùng Tây Nguyên nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2016 - 2020. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, Chính phủ tuyên bố đóng cửa rừng tự nhiên, không chuyển trên 2,253 triệu ha rừng tự nhiên còn lại sang mục đích khác kể cả các dự án được phê duyệt, trừ các dự án liên quan đến quốc phòng, an ninh.

Không có chủ trương chuyển rừng nghèo kiệt sang trồng các loại cây công nghiệp. Bên cạnh việc tiến hành sắp xếp lại các nông, lâm trường để đảm bảo rừng, đất rừng có chủ, Thủ tướng Chính phủ cũng ra lệnh ngừng cấp phép các công trình thủy điện liên quan đến chính sách rừng, đất rừng, dừng hoạt động đối với các chủ dự án không chấp hành việc trồng rừng thay thế hoặc không chi trả chi phí bồi thường đất rừng, rừng…

Thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Bộ NN&PTNT sớm phối hợp với các tỉnh Tây Nguyên hoàn thành việc rà soát, lập quy hoạch bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng khu vực Tây Nguyên vào năm 2017. Thực hiện điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng theo hướng bảo vệ chặt chẽ rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng tự nhiên là rừng sản xuất, xem xét chuyển diện tích đất chưa có rừng quy hoạch phát triển rừng phòng hộ ở những khu vực thực sự không xung yếu hiện có sang rừng sản xuất để có quỹ đất giao cho đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ gắn với trách nhiệm khôi phục, phát triển rừng của chính quyền cơ sở.

Các tỉnh Tây Nguyên cũng rà soát, đánh giá cụ thể bố trí cây trồng nông nghiệp đề xuất cơ cấu cây trồng hợp lý. Chủ tịch UBND các tỉnh Tây Nguyên chỉ đạo, tổ chức thực hiện quyết liệt các biện pháp quản lý bảo vệ rừng. Cụ thể: Kiểm kê rừng, giao trách nhiệm quản lý nhà nước về rừng đến Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp xã và chủ rừng. Huy động các lực lượng đấu tranh, ngăn chặn tình trạng phá rừng lấy gỗ, lâm sản và đất sản xuất trái pháp luật, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng, chống người thi hành công vụ. Rà soát, đánh giá kết quả thực hiện các dự án chuyển đổi rừng, mục đích sử dụng rừng, đất lâm nghiệp từ năm 2006 đến nay.

Kiên quyết thu hồi diện tích rừng, đất lâm nghiệp thuộc các dự án vi phạm pháp luật, xử lý dứt điểm, thu hồi 282.896 ha đất lâm nghiệp tranh chấp lấn chiếm để trồng lại rừng. Ngay tại Đắk Lắk, UBND tỉnh triển khai nhiều giải pháp tích cực để thu hồi gần 51.000 ha đất rừng bị lấn chiếm trái phép để trồng lại rừng. Hiện nay, các tỉnh Tây Nguyên cũng kiên quyết xử lý nghiêm, đúng pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân lợi dụng chủ trương cải tạo, chuyển đổi rừng nghèo kiệt để trục lợi, đồng thời, giám sát, giải quyết kịp thời tình trạng di dân đến ngoài kế hoạch ngay trước khi người dân phá rừng lấy đất sản xuất…

Quản lý chặt chẽ, kiểm tra thường xuyên đột xuất các cơ sở chế biến gỗ, xử lý nghiêm, đúng pháp luật, kiên quyết đình chỉ hoạt động các cơ sở chế biến gỗ vi phạm các quy định của Nhà nước. Tổ chức sắp xếp, đổi mới các công ty lâm nghệp theo đúng phương án tổng thể đã được Chính phủ phê duyệt