Máy bay chiến đấu F-16 của không quân Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Giới chức quân sự Mỹ mô tả vụ việc là một sự leo thang đáng kể trong cuộc xung đột đang diễn ra, một cuộc xung đột đặt Houthi chống lại các đồng minh của Israel trong bối cảnh cuộc chiến rộng lớn hơn ở Gaza.
Cuộc tấn công, diễn ra trên vùng biển quốc tế, báo hiệu một giai đoạn mới trong chiến dịch của Houthi, làm dấy lên những câu hỏi mới về sự ổn định của một hành lang hàng hải quan trọng và nguy cơ lan rộng ra khu vực.
Theo các báo cáo chi tiết, tên lửa đã không bắn trúng mục tiêu dự định. Chiếc F-16, trụ cột của lực lượng không quân Mỹ, đang tuần tra trên bầu trời Biển Đỏ khi Houthi tung ra loạt tên lửa đất đối không. Đáng chú ý, máy bay đang hoạt động bên ngoài vùng lãnh thổ Yemen hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của Houthi, một thực tế cho thấy phạm vi hoạt động và tham vọng ngày càng mở rộng của nhóm này.
Các nguồn tin quân sự cho biết máy bay không bị hư hại, mặc dù vụ việc đã gây chấn động Lầu Năm Góc và nhiều nơi khác khi các nhà phân tích vội vã đánh giá tác động của động thái chưa từng có này.
Houthi thay đổi chiến thuật
Các quan chức quân sự Mỹ đã nhanh chóng nhấn mạnh tính mới lạ của cuộc tấn công, xác nhận rằng đây là lần đầu tiên Houthi nhắm tên lửa đất đối không vào một chiếc F-16 của Mỹ.
Cho đến nay, hành động gây hấn của nhóm này phần lớn chỉ giới hạn ở các mục tiêu hàng hải, tàu thương mại và tàu hải quân đi qua Biển Đỏ và Vịnh Aden, thường là để thể hiện tình đoàn kết với người Palestine bị lôi kéo vào cuộc xung đột Gaza.
Houthi nổi tiếng với việc triển khai thiết bị bay không người lái và tên lửa đạn đạo chống lại các tuyến đường vận chuyển, làm gián đoạn thương mại toàn cầu và gây ra phản ứng hải quân đa quốc gia do Mỹ dẫn đầu. Nhưng cuộc tấn công mới nhất này chống lại một khí tài quân sự ở độ cao lớn cho thấy một sự thay đổi trong chiến thuật, một chiến thuật có thể làm căng thẳng khả năng phòng thủ của Mỹ và đồng minh theo những cách mới và khó lường.
Quyết định leo thang của Houthi diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trên khắp Trung Đông. Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến Israel-Hamas vào tháng 10/2023, nhóm này đã tự coi mình là người ủng hộ mạnh mẽ cho chính nghĩa Palestine, coi các cuộc tấn công của mình là một thách thức trực tiếp đối với Israel và các đối tác của Israel.
Trong năm qua, kho vũ khí của lực lượng này được củng cố bởi công nghệ và chuyên môn được cho là của Iran, ngày càng trở nên tinh vi, cho phép thực hiện các cuộc tấn công đã đánh chìm tàu, phá hủy cơ sở hạ tầng và buộc các công ty vận chuyển phải định tuyến lại quanh Sừng châu Phi với chi phí đáng kinh ngạc.
Tuy nhiên, việc nhắm mục tiêu vào một máy bay chiến đấu có người lái của Mỹ đánh dấu một sự khởi đầu táo bạo, một sự khởi đầu mà các nhà phân tích quân sự cho rằng có thể phản ánh cả khả năng mới và nỗ lực có tính toán để kích động phản ứng mạnh mẽ hơn từ Washington.
Mỹ đối mặt thách thức chưa từng có
Một vụ phóng tên lửa của Houthi. Ảnh: THX/TTXVN
Các quan chức Lầu Năm Góc vẫn chưa tiết lộ toàn bộ phạm vi phản ứng của họ, mặc dù vụ việc đã làm dấy lên cuộc tranh luận về cách tốt nhất để chống lại mối đe dọa của Houthi.
Kể từ tháng 1/2024, Mỹ và Vương quốc Anh đã định kỳ tiến hành các cuộc không kích vào các địa điểm do Houthi nắm giữ ở Yemen, tấn công các bệ phóng tên lửa, cơ sở thiết bị bay không người lái và trung tâm chỉ huy nhằm làm suy yếu sức mạnh hoạt động của nhóm này.
Tuy nhiên, những nỗ lực này đã mang lại kết quả trái chiều. Houthi đã chứng tỏ khả năng phục hồi, thường trả đũa bằng các đợt tấn công dữ dội hơn và thề sẽ tiếp tục cho đến khi Israel dừng cuộc tấn công ở Gaza.
Vụ tấn công vào F-16, cùng với một vụ phóng tên lửa riêng biệt nhắm vào thiết bị bay không người lái MQ-9 Reaper của Mỹ cùng ngày, chỉ làm tăng thêm lo ngại rằng Houthi không nản lòng và có lẽ còn được khuyến khích, bởi chiến dịch của phương Tây.
Biển Đỏ, một mắt xích quan trọng của thương mại toàn cầu, nơi khoảng 15% lưu lượng vận chuyển của thế giới chảy qua, hiện đang là trung tâm của cuộc đối đầu leo thang này. Trong nhiều tháng, liên minh do Mỹ dẫn đầu đã tìm cách bảo vệ tuyến đường thủy, triển khai tàu khu trục và máy bay chiến đấu để đánh chặn các tên lửa của Houthi trước khi chúng đến được mục tiêu. Nhiệm vụ của liên minh ngày càng trở nên khó khăn hơn khi phiến quân mở rộng trọng tâm từ biển lên trời, thách thức lợi thế công nghệ của lực lượng Mỹ.
Các chuyên gia quốc phòng chỉ ra rằng mặc dù tên lửa của Houthi đã bắn trượt mục tiêu lần này, nhưng chính nỗ lực này đã cho thấy những điểm yếu trong một khu vực vốn đã căng thẳng bởi các cuộc xung đột chồng chéo, từ Gaza đến Liban và Vịnh Ba Tư.
Bất ổn kéo dài
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo vẫn chưa chắc chắn. Chính quyền Tổng thống Trump, hiện đang cân nhắc với hành động khiêu khích mới nhất này, phải đối mặt với một phép tính tế nhị. Một số người trong giới quân sự ủng hộ một cuộc biểu dương lực lượng quyết đoán, có lẽ là các cuộc tấn công mạnh mẽ hơn hoặc thậm chí các hoạt động rộng lớn hơn, để tái khẳng định khả năng răn đe.
Những người khác cảnh báo không nên hành động quá mức, cảnh báo rằng một phản ứng mạnh tay có thể làm đổ vỡ lệnh ngừng bắn mong manh giữa Houthi và Saudi Arabia, khơi mào lại cuộc nội chiến ở Yemen và lôi kéo Iran vào sâu hơn cuộc chiến.
Hiện tại, Lầu Năm Góc đã hạn chế các tuyên bố công khai của mình để thừa nhận tầm quan trọng của vụ tấn công, khiến các nhà quan sát phải suy đoán về hình thức trả đũa sắp tới.
Về phần mình, Houthi hầu như không cung cấp thông tin chi tiết nào về tư duy chiến lược của họ. Giới lãnh đạo của họ, bí mật, vẫn duy trì tư thế thách thức, với những người phát ngôn đưa ra những cam kết trên truyền hình để tiếp tục cuộc chiến.
Khả năng thực hiện một hoạt động như vậy của nhóm này, nhắm mục tiêu vào một máy bay phản lực đang di chuyển nhanh, cho thấy mức độ phối hợp và hỏa lực có thể đã khiến các cơ quan tình báo bất ngờ.
Vụ tấn công là lời nhắc nhở rõ ràng về các cuộc khủng hoảng liên kết với nhau ở Trung Đông. Điều bắt đầu như một cuộc nổi dậy cục bộ ở Yemen đã biến thành một điểm nóng xuyên quốc gia, nơi các trận chiến ủy nhiệm và lợi ích của các siêu cường va chạm với sự phức tạp chóng mặt.
Đối với Mỹ, nguy cơ rất rõ ràng: việc không thích ứng với các chiến thuật đang phát triển của Houthi có nguy cơ khiến họ mất quyền kiểm soát một tuyến đường huyết mạch của thương mại toàn cầu.