Hình ảnh cố Thiếu tướng Qasem Soleimani - chỉ huy đơn vị Quds thuộc IRGC và phó tư lệnh Lực lượng Huy động Nhân dân Iraq Abu Mahdi al-Muhandis. Ảnh: AFP
Chỉ một ngày trước khi quyền Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ tuyên bố quyết định giảm quân số tại Afghanistan và Iraq xuống chỉ còn 2.500 người đến 15/1/2021, Tư lệnh đơn vị không gian vũ trụ của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) – Chuẩn tướng Amir Ali Hajizadeh - ngày 16/11 đã chỉ trích Mỹ trong các cuộc họp giữa quan chức quân đội cấp cao của Iran và Iraq tại Tehran.
Ông Hajizadeh nói: “Mỹ luôn tìm kiếm các giếng dầu của Iraq, chia rẽ Iraq cũng như các quan chức nước này”.
Tờ Newsweek (Mỹ) cho biết Tổng thống Trump từng thừa nhận muốn duy trì kiểm soát nguồn tài nguyên tại Trung Đông nhưng ông cũng cam kết chấm dứt những cuộc can thiệp quân sự tốn kém và kéo dài của Mỹ ở một số quốc gia.
Cả Mỹ và Iran đều tham gia cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Iraq. Tuy nhiên, việc đánh bại IS và Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân đã khiến quan hệ Washington-Tehran căng thẳng. Mỹ tiếp tục đổ thêm dầu vào lửa trong mối quan hệ với Iran qua việc không kích sát hại chỉ huy đơn vị Quds thuộc IRGC, Thiếu tướng Qasem Soleimani và phó tư lệnh Lực lượng Huy động Nhân dân Iraq Abu Mahdi al-Muhandis ngày 3/1 tại sân bay quốc tế Baghdad. Kèm theo đó là các lệnh trừng phạt Mỹ áp đặt lên Iran.
Bộ trưởng Quốc phòng Iran Amir Hatami gặp người đồng cấp Iraq tại Tehran. Ảnh: Tehrantimes
Chuẩn tướng Hajizadeh nhận định rằng người dân Iran và Iraq “sẽ không bao giờ quên” cái chết của ông Soleimani và ông Abu Mahdi al-Muhandis, đồng thời cam kết sẽ trả thù. Baghdad vẫn duy trì hợp tác chặt chẽ với Washington nhưng vào ngày 16/11, lãnh đạo quốc phòng của Iraq cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác với Iran.
Bộ trưởng Quốc phòng Iraq Juma Anad Saadoun ngày 14/11 cam đoan tương tự với người đồng cấp Iran Amir Hatami. Ngày 15/11, Tổng tham mưu trưởng Iran Mohammad Hossein Baqeri nói rằng Baghdad cùng Tehran đã phác thảo thỏa thuận đẩy mạnh nỗ lực hợp tác quốc phòng. Thiếu Tướng Mohammad Hossein Baqeri tiết lộ các nội dung bao gồm cung cấp thiết bị và vũ khí cho lực lượng Iraq.
Bộ trưởng Saadoun ngày 15/11 cũng gặp gỡ Chủ tịch Hội đồng An ninh Tối cao Quốc gia Iran Ali Shamkhani. Hai quan chức này đã thảo luận về củng cố an ninh tại biên giới. Phía Iran nhấn mạnh hợp tác quốc phòng giữa hai quốc gia “đảm bảo ổn định, an ninh khu vực”.
Tư lệnh Hải quân IRGC - Chuẩn Đô đốc Ali Reza Tangsiri - cùng ngày đã đối thoại với người đồng cấp Iraq Ahmed Jassim al-Ma'arij về hải giới tại Vịnh Ba Tư. Ngoài ra, chỉ huy đơn vị Nhảy dù Lục quân Iran là Tướng Yousef Qorbani cũng thảo luận với người đồng cấp Iraq Samir Zaki Hussein về phối hợp triển khai trực thăng.
Đến ngày 17/11, chỉ huy Không quân Iran Aziz Nasirzadeh cùng người đồng cấp Iraq Shahab Jahid Ali al-Shakarachi bàn luận về hợp tác trên không chống lại các nhóm phiến quân và hợp tác phát triển lực lượng không quân.
Chiến hạm Iran trong cuộc tập trận tại Vịnh Ba Tư. Ảnh: AFP
Tờ The New York Times vào ngày 16/11 trích dẫn nguồn tin giấu tên cho biết Tổng thống Trump từng tham khảo ý kiến cố vấn tại Nhà Trắng về khả năng đánh bom cơ sở hạt nhân Natanz của Iran hồi đầu tháng 11. Nhà Trắng chưa phản hồi về thông tin này.
Cựu Tổng thống Barack Obama từng rút binh sĩ Mỹ khỏi Iraq trong năm 2011 ở thời điểm khá bình yên. Tuy nhiên, ông tiếp tục điều binh sĩ quay lại Iraq vào năm 2014 sau khi IS trỗi dậy và xâm chiếm nhiều khu vực tại quốc gia này.
Mối quan hệ Iran-Iraq đã trải qua nhiều thăng trầm. Cố lãnh đạo Iraq Saddam Hussein chỉ đạo xâm lược Iran vào ngày 22/9/1980 do lo ngại cuộc Cách mạng Hồi giáo xảy ra tại quốc gia láng giềng năm 1979. Cuộc chiến tranh kết thúc vào tháng 7/1988 với trên nửa triệu người thiệt mạng sau 8 năm.
Nhưng sau đó, Iran đã thiết lập quan hệ với chính quyền Baghdad hình thành sau khi Mỹ đưa quân đến Iraq.