CHDCND Triều Tiên ngày 2/4 tuyên bố sẽ khôi phục cơ sở hạt nhân Yongbyon cũ kĩ có công suất 5 megawatt dùng để sản xuất plutoni phục vụ chế tạo bom hạt nhân và nhấn mạnh rằng họ đang tìm kiếm một vũ khí có khả năng răn đe. Một số chuyên gia hạt nhân biết rõ chương trình của Triều Tiên cho rằng, nước này sẽ mất khoảng nửa năm để khôi phục hoạt động của Yongbyon, với điều kiện cơ sở hạt nhân này không bị hỏng hóc đáng kể nào.
Tháp làm mát của cơ sở hạt nhân Yongbyon đã bị phá hủy vào năm 2008. |
Cơ sở hạt nhân Yongbyon đã ngừng hoạt động trong nhiều năm. Tuy nhiên, theo Siegfried Hecker, nhà nghiên cứu hạt nhân làm việc tại Đại học Stanford - được cho là người phương Tây cuối cùng đến thăm Yongbyon, cho biết cơ sở hạt nhân này đã ngưng hoạt động từ tháng 7/2007. Trong bài phỏng vấn hôm 2/4 được phát trên trang mạng trường Đại học Stanford, Hecker nhận định: "Nếu họ tái khởi động cơ sở hạt nhân Yongbyon, mà tôi ước tính sẽ mất ít nhất sáu tháng, thì họ có thể sản xuất được khoảng sáu kilogram plutoni mỗi năm (đủ chế tạo một quả bom hạt nhân)". Ông Hecker cho rằng Triều Tiên sẽ mất khoảng ba đến bốn năm trước khi họ có thể sản xuất được thêm 12 kilogram plutoni, số nhiên liệu đủ để chế tạo thêm hai quả bom nữa.
Các hình ảnh từ vệ tinh của trang mạng chuyên theo dõi và phân tích tình hình Triều Tiên 38North cho thấy, hoạt động xây dựng mới ở khu vực Yongbyon diễn ra từ đầu tháng 2 đến cuối tháng 3 dọc theo đoạn đường tới phía sau của cơ sở hạt nhân này. Hecker cho biết lần cuối cùng ông tới thăm Triều Tiên vào năm 2010. Ông ước tính nước này đã dự trữ khoảng 24 đến 42 kilogram plutoni, đủ chế tạo bốn tới tám quả bom hạt nhân. Nếu vụ thử hạt nhân hồi tháng 2 vừa qua của Bình Nhưỡng cũng sử dụng plutoni - mặc dù chưa được biết rõ - thì kho dự trữ đó có thể đã giảm mất khoảng năm đến sáu kilogram.
Olli Heinonen, từng là thanh sát viên của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), đang nghiên cứu tại Đại học Harvard, phát biểu với hãng tin Reuters rằng ông cũng có những dự đoán tương tự, mặc dù cho rằng rất có khả năng Triều Tiên sẽ đưa lò phản ứng này hoạt động trở lại trong vòng chưa đầy sáu tháng tới.
Cả hai chuyên gia Hecker và Heinonen đều nhận định Triều Tiên gần như có thể tái khởi động cơ sở hạt nhân Yongbyon mà không cần bất cứ sự trợ giúp nào bên ngoài, bất chấp các biện pháp trừng phạt của LHQ và Mỹ cùng những biện pháp khác nhằm hạn chế khả năng nước này mua sắm công nghệ hạt nhân và tên lửa. Một quan chức Mỹ yêu cầu giấu tên cũng bày tỏ đồng tình với Hecker và Heinonen khi nói: "Ý định đưa cơ sở hạt nhân Yongbyon hoạt động trở lại không dễ hủy bỏ".
Tuy nhiên, chuyên gia Mark Fitzpatrick thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Luân Đôn, cho rằng rất có khả năng Yongbyon chưa thể đưa vào hoạt động vì một lý do nào đó. Ông cho rằng nếu Yongbyon được đưa vào hoạt động, thì khoảng thời gian nửa năm để tái khởi động nó là hợp lý.
Triều Tiên cũng đang đối mặt với những thách thức về mặt kỹ thuật. Vào năm 2008, họ đã phá hủy tháp làm mát của cơ sở hạt nhân Yongbyon như một bước tiến tạo lòng tin trong các cuộc đàm phán đa phương nhằm giảm bớt căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.
Chuyên gia Heinonen cho rằng, Triều Tiên phải xây dựng một tháp làm mát mới hoặc xây dựng một hệ thống làm mát dưới lòng đất. David Albright, Giám đốc Viện Khoa học và An ninh Quốc tế có trụ sở tại Oasinhtơn, người đã từng gặp gỡ các nhà khoa học hạt nhân ở Bình Nhưỡng năm 2011, cho rằng không nên đánh giá thấp khả năng hạt nhân của Triều Tiên hay quyết tâm thực hiện lời hứa của họ. Ông nói: "Triều Tiên đã từng nói họ muốn nâng cao chất lượng vũ khí hạt nhân và có thể họ sẽ thực hiện điều đó".
TTK