Ảnh minh họa
Vì sao gọi là bầu cử giữa nhiệm kỳ
Các nhà lập quốc tại Mỹ, xuất phát từ mong muốn xây dựng một hệ thống chính trị cân bằng và bền vững, đã đưa vào Hiến pháp hình thức bầu cử khác với hầu hết các quốc gia trên thế giới. Trong khi tổng thống Mỹ, đóng vai trò nguyên thủ quốc gia và cũng là người đứng đầu chính phủ, được bầu qua lá phiếu đại cử tri, thì quốc hội, thống đốc các tiểu bang và chính quyền địa phương lại được bầu qua hình thức phổ thông đầu phiếu.
Hiến pháp Mỹ qui định nhiệm kỳ tổng thống kéo dài 4 năm, Hạ nghị sĩ nhiệm kỳ 2 năm, Thượng nghị sĩ nhiệm kỳ 6 năm. Do đó cứ 2 năm, vào giữa nhiệm kỳ của tổng thống, cử tri trên khắp nước Mỹ sẽ bầu lại toàn bộ 435 ghế tại Hạ viện và 1/3 trên tổng số 100 ghế tại Thượng viện. Tất nhiên, trên tất cả các lá phiếu đều không có tên tổng thống.
Các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tại Mỹ thường được tổ chức vào ngày thứ ba sau ngày thứ 2 đầu tiên trong tháng 11 của năm bầu cử. Năm nay, cuộc bầu cử giữa nhiệm sẽ diễn ra vào ngày 6/11. Tính tới ngày 5/11, khoảng 40% cử tri Mỹ đã đi bầu trong các cuộc bỏ phiếu sớm.
Cuộc đua tại lưỡng viện Quốc hội
Bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018 được xem là cuộc trưng cầu dân ý đối với uy tín của Tổng thống Donald Trump. Toàn bộ 435 hạ nghị sĩ, 5 đại diện không cần qua bầu cử, 35 thượng nghị sĩ, 36 thống đốc bang, 3 trưởng đặc khu hành chính, cơ quan lập pháp ở 87 hạt, 6 cơ quan lập pháp trực thuộc và hơn 6.000 chức vụ của chính phủ, bang và địa phương sẽ được bầu lại trong ngày 6/11.
Tại Thượng viện khóa 115, “Những chú voi” (biệt danh của đảng Cộng hòa) đang giữ đa số với 51 ghế, đảng Dân chủ giữ 49 ghế (tính cả 2 Thượng nghị sĩ độc lập nhưng tham gia Hội nghị toàn quốc của đảng Dân chủ). Cuộc bầu cử năm nay có 35 Thượng nghị sĩ phải bầu lại, trong số đó 24 ghế đang do đảng Dân chủ giữ, 2 ghế thuộc về Thượng nghị sĩ độc lập thân Dân chủ và 9 ghế trong tay đảng Cộng hòa. Như vậy, để giành lại quyền kiểm soát Thượng viện, phe Dân chủ phải bảo toàn số ghế hiện có và giành thêm được 2 ghế mới. Nhiệm vụ của đảng Cộng hòa có phần ít áp lực hơn, khi họ chỉ cần đánh bại đảng Dân chủ tại 6 bang dao động. Theo kết quả thăm dò của trang mạng Five Thirty Eight, tỷ lệ đảng Cộng hòa tiếp tục kiểm soát Thượng viện sau cuộc bầu cử năm 2018 lên tới 68,5%.
Tại Hạ viện khóa 115, đảng Cộng hòa hiện giữ 235 ghế, phe Dân chủ giữ 193 ghế, ngoài ra còn có 6 ghế trống. Để chiếm đa số tại Hạ viện, mỗi đảng cần có được 218 ghế. Phe Cộng hòa đang tìm cách bảo vệ thế đa số tại cơ quan lập pháp này, trong khi phe Dân chủ đặt nhiều hy vọng hơn vào cuộc đua tại Hạ viện. “Những chú lừa” (biệt danh của đảng Dân chủ) sẽ cố gắng giành thêm ít nhất là 23 ghế nữa để nắm quyền kiểm soát Hạ viện. Kết quả các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đảng Dân chủ đang có lợi thế, nhiều khả năng sẽ đánh bại đảng Cộng hòa tại Hạ viện. Tuy nhiên, theo nhận định của hãng tin Reuters, một số cuộc đua vẫn rất sít sao và cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm nay thật sự khó lường.
Cuộc đua bầu thống đốc tại các bang
Hiện nay, trong tổng số 50 bang của Mỹ, đảng Dân chủ có 16 thống đốc bang, đảng Cộng hòa có 33 người và 1 thống đốc không theo đảng phái nào. Trong 36 thống đốc bang phải bầu lại năm nay, có 18 ứng cử viên của đảng Cộng hòa có thể chiến thắng, đảng Dân chủ là 11. Trong số 26 thống đốc bang là người của đảng Cộng hòa phải bầu lại lần này, đã có 3 người đã chuyển sang đảng Dân chủ, 6 người tình hình không rõ ràng. Theo kết quả thăm dò của trang mạng Real Clear Politics, cuộc đua vào chức thống đốc tại các bang vốn ủng hộ đảng Cộng hòa như Florida, Michigan, Ohio và Nevada hiện cũng chưa rõ ràng. Trong bối cảnh đó, giới phân tích nhận định đảng Dân chủ đang chiếm ưu thế đôi chút so với đảng Cộng hòa và “Những chú lừa” có thể nắm giữ nhiều ghế thống đốc bang hơn sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 6/11 tới.
Chủ đề thu hút cử tri trong cuộc bầu cử giữa kỳ 2018
Theo hầu hết các cuộc thăm dò dư luận trước ngày bầu cử, người dân Mỹ quan tâm tới vấn đề đối nội nhiều hơn là đối ngoại. Ba chủ đề nổi cộm được phần lớn cử tri Mỹ quan tâm trong mùa bầu cử giữa kỳ năm 2018 là chăm sóc sức khỏe, kinh tế và nhập cư. Đây được coi là những yếu tố sẽ quyết định tới kết quả của cuộc bầu cử năm nay.
Nhập cư và chính sách nhập cư, giống như cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, được cử tri Cộng hòa đặc biệt lưu tâm, nhiều khả năng sẽ trở thành “lá bài quyết định” trong các cuộc đua. Trong khi đó, cử tri của đảng Dân chủ lại quan tâm nhiều hơn tới chính sách chăm sóc sức khỏe, trong bối cảnh nỗ lực của Chính quyền Tổng thống Trump loại bỏ Chương trình chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (Obamacare) thời cựu Tổng thống Barack Obama đang vấp phải rào cản tại Quốc hội Mỹ.