Sau 'quả bom' 200 tỷ USD, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ ra sao?

Trả đũa qua lại

Theo CNN, động thái áp thuế qua lại mới nhất có nghĩa là tổng số giá trị hàng hóa bị hai nước đánh thuế sẽ lên tới 360 tỷ USD. Các nhà phân tích cho rằng cuộc chiến có thể sẽ tồi tệ hơn, cho dù Trung Quốc chỉ trả đũa một phần.

Ông Louis Kuijs, phụ trách kinh tế châu Á tại công ty nghiên cứu Oxford Economics, cho rằng các mức thuế mới mà Mỹ và Trung Quốc công bố trong tuần này đánh dấu một bước leo thang lớn trong cuộc chiến thương mại sẽ tác động tới tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Chính phủ Trung Quốc ngày 18/9 cho biết sẽ áp đặt thuế với số hàng hóa Mỹ trị giá 60 tỷ USD sau khi Mỹ thông báo sẽ áp biểu thuế mới 10% đối với lượng hàng hóa trị giá 200 tỷ USD của Trung Quốc.

Mức thuế Mỹ áp đặt bắt đầu với con số 10%, sau đó sẽ tăng lên 25% vào đầu năm 2019. Mức thuế mới có hiệu lực từ ngày 24/9 và sẽ áp dụng với hơn 5.000 sản phẩm Trung Quốc, từ mỳ chính, găng tay chơi bóng chày cho tới thiết bị định tuyến mạng và phụ tùng máy móc công nghiệp. Động thái mới nhất của Mỹ có nghĩa là gần một nửa sản phẩm hàng năm mà Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ sẽ phải gánh mức thuế mới.

Mức thuế mới của Trung Quốc sẽ là 5% hoặc 10% phụ thuộc vào sản phẩm và cũng được áp dụng cùng ngày 24/9. Hơn 5.000 sản phẩm Mỹ sẽ bị ảnh hưởng, như thịt, hạt, đồ uống có cồn, hóa chất, quần áo, máy móc, đồ đạc và phụ tùng ô tô.

Phát biểu về mức thuế mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 19/9 nói: “Chúng ta đang làm một việc rất tốt liên quan tới Trung Quốc. Trung Quốc đã lợi dụng Mỹ từ lâu và điều đó sẽ không xảy ra nữa”.

Trung Quốc sẽ làm gì tiếp theo?

Trung Quốc đã ăn miếng trả miếng với Mỹ khi đã áp thuế lên hàng hóa Mỹ trị giá 50 tỷ USD trong năm nay. Tuy nhiên, trên thực tế Trung Quốc ngày càng không có nhiều lựa chọn để phản đòn lại Mỹ.

Nhà Trắng ngày 17/9 cảnh báo nếu Trung Quốc trả đũa sẽ đáp trả bằng cách áp thuế cao hơn với hàng hóa nhập khẩu trị giá 267 tỷ USD. Điều đó sẽ có nghĩa là Washington sẽ áp thuế với tất cả hàng hóa Trung Quốc xuất sang Mỹ hàng năm. Tổng giá trị hàng hóa Trung Quốc xuất sang Mỹ khoảng 506 tỷ USD năm 2017.

Trong khi đó, mục tiêu của Trung Quốc nhỏ hơn. Nước này chỉ nhập khẩu lượng hàng hóa Mỹ trị giá 130 tỷ USD năm 2017.

Mức thuế trả đũa mà Trung Quốc mới thông báo cho thấy số lượng hàng hóa mà nước này có thể áp mức thuế mới đang giảm dần. Thuế suất từ 5 đến 10% thấp hơn mức 5-20% mà Trung Quốc đã đe dọa áp dụng đầu tháng 8. Mức đó cho phép Trung Quốc có lựa chọn tăng thuế vào cuối năm khi Mỹ tăng mức thuế từ 10 lên 25%.

Ông Mark Williams, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại công ty nghiên cứu Capital Economics, nhận định: “Trung Quốc đã không thể áp đặt tương đương trong vòng thuế quan này, vì thế câu hỏi quan trọng là Trung Quốc có thể thực hiện những bước đi nào khác”.

Các nhà phân tích cho rằng sau khi Trung Quốc không còn mặt hàng nào của Mỹ để đánh thuế nữa, nước này có thể nhằm vào các công ty lớn của Mỹ đang làm ăn tại Trung Quốc, như Apple và Boeing. Trung Quốc từng có động thái tương tự với các công ty Hàn Quốc khi bất đồng với nước này về hệ thống phòng thủ tên lửa Mỹ THAAD được triển khai năm 2017.

Theo khảo sát gần đây của hai phòng thương mại Mỹ tại Trung Quốc, một số công ty Mỹ hoạt động ở đây đã gặp những trở ngại ngày càng lớn, ví dụ như bị trì hoãn lúc làm thủ tục hải quan, bị giới chức kiểm tra nhiều hơn. Tuy nhiên, hiện chưa rõ các lãnh đạo Trung Quốc có theo đuổi cách tiếp cận khuyến khích người tiêu dùng tẩy chay các thương hiệu Mỹ hay làm gián đoạn chuỗi cung hay không.

Làn sóng thuế quan gia tăng đã khiến nhiều công ty quốc tế nhắc đến chuyện đưa hoạt động kinh doanh ra khỏi Trung Quốc để tránh thuế. Các nhà phân tích nhận định nếu khiến các công ty Mỹ rời đi, Trung Quốc sẽ gặp rủi ro vì trở nên ít hấp dẫn các công ty nước ngoài, đồng thời làm giảm đầu tư và công ăn việc làm cho nền kinh tế.

Ông Timothy Stratford, đối tác quản lý tại công ty luật Covington&Burling ở Bắc Kinh, nhận định: “Họ không muốn khiến các công ty Mỹ tìm nơi đầu tư khác. Về phần Trung Quốc, đó là một quyết định chính sách rất khó khăn để tìm cách xử lý vấn đề này. Họ sẽ tìm cách thể hiện rằng họ sẽ chống lại Mỹ và không bị động, nhưng tôi cho rằng họ không muốn bị coi là nhân tố leo thang”.

Bấp bênh đàm phán thương mại

Trước khi thông báo vòng thuế quan mới nhất, Trung Quốc và Mỹ đã chuẩn bị đàm phán vòng mới trong tháng này. Hiện chưa rõ đàm phán có diễn ra nữa hay không.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 18/9 cho biết loạt thuế mới nhất của Tổng thống Trump đã mang lại bất ổn cho các cuộc đàm phán đã lên kế hoạch từ trước, nhưng không nói đến việc Trung Quốc sẽ rút khỏi đàm phán. Ông Cảnh Sảng nói: “Phía Trung Quốc liên tục nhấn mạnh rằng con đường đúng đắn duy nhất để giải quyết tranh chấp thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ là thông qua đối thoại, tham vấn và đối thoại trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. Nhưng những gì mà phía Mỹ đã làm không thể hiện chân thành hay thiện chí”.

Về phần mình, trước khi ông Trump thông báo kích hoạt “quả bom” 200 tỷ USD, Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Larry Kudlow cho biết Mỹ sẵn sàng tiếp tục đối thoại với Trung Quốc. Trước đó, một số vòng đàm phán giữa hai bên đã không thể đạt đột phá. Các nhà phân tích hoài nghi về khả năng Trung Quốc sẵn lòng thực hiện đầy đủ hành động để thỏa mãn Mỹ ở một số vấn đề quan trọng.

Hoặc có thể mục đích chính của thuế quan không phải là khiến Trung Quốc ngồi vào bàn đàm phán, như nhận định của ông Arthur Kroeber, nhà phân tích cấp cao tại công ty nghiên cứu Gavekal. 

Theo chuyên gia này, mục đích có thể là buộc các công ty đa quốc gia của Mỹ rút đầu tư ở Trung Quốc. Khi đó, sự phụ thuộc lẫn nhau của hai nền kinh tế đối đầu sẽ giảm. Ông Kroeber nhấn mạnh: “Ngoài mục đích này, không đề nghị nào của Trung Quốc có thể khiến Mỹ dỡ bỏ mức thuế mới”.