Các đồng minh của Mỹ ở châu Âu đang phải đối mặt với những tổn thất lớn về kinh tế khi họ tham gia vào các nỗ lực mới nhất chống lại Nga. Và không kém phần quan trọng, các lệnh trừng phạt mở rộng do Mỹ đứng đầu đang làm xói mòn các lợi ích của Washington và tổn hại đến các đồng minh cũng như đối tác của Mỹ ở châu Á.
Cú đánh vào nền kinh tế NgaChính quyền Obama đã tăng cường nỗ lực của mình nhằm mở rộng các lệnh trừng phạt Moskva liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine, mục đích làm tổn thương nền kinh tế và cô lập Nga về mặt ngoại giao. Washington và Liên minh châu Âu (EU) đã tuyên bố về một vòng trừng phạt mới vào ngày 29/7 trong đó ngăn cản một loạt các ngân hàng Nga tham gia vào thị trường tài chính Mỹ và EU, không công nhận các công ty năng lượng Nga tham gia vào các công nghệ phát triển dầu khí và mở rộng các quy định nhằm hạn chế công nghệ quốc phòng của Moskva.
Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn với Nga khi các biện pháp trừng phạt mới trên khiến cho các công ty của Moskva về trung hạn và dài hạn là rất khó đầu tư vào các thị trường phương Tây cũng như khai thác dầu ở vùng Baltic hay ở các vùng nước sâu khác. Chúng cũng làm tổn thương nền kinh tế Nga bằng cách gây ra sự băn khoăn, lo lắng ngày càng tăng cho các nhà đầu tư, điều có thể làm đẩy nhanh quá trình thoái vốn và khiến cho các ngân hàng nước ngoài cắt giảm các khoản vay dành cho Nga.
Sau khi tuyên bố về những lệnh trừng phạt mới nhất nhằm vào Moskva, các nhà ngoại giao Mỹ đã công du tới Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore và Hàn Quốc nhằm thúc giục các đối tác châu Á ủng hộ các nỗ lực bóp nghẹt nền kinh tế Nga. Một chế độ các lệnh trừng phạt kết hợp giữa Mỹ-châu Âu-châu Á có thể sẽ gây tổn thương nghiêm trọng đối với nền kinh tế của Moskva. Châu Âu là đối tác thương mại lớn nhất của Nga. Trong khi đó, giao dịch thương mại giữa Nga và các nước Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc bằng 45% tổng giao dịch thương mại Nga-EU. Hơn nữa, việc tiếp cận các thị trường và tiền tệ Mỹ, châu Âu, châu Á là điều cần thiết cho sự tăng trưởng kinh tế Nga.
Nếu cuộc khủng hoảng Ukraine trở nên tồi tệ hơn, Mỹ có thể sẽ tiếp tục tiến hành các biện pháp trừng phạt mới. Nhưng cuối cùng Washington có thể sẽ phải đối mặt với một thực tế là càng cô lập Nga thì cái mất sẽ nhiều hơn được. Các đồng minh của Mỹ ở châu Âu đang phải đối mặt với những tổn thất lớn về kinh tế khi họ tham gia vào các nỗ lực mới nhất nhằm chống lại Nga. Và không kém phần quan trọng, các lệnh trừng phạt mở rộng hơn do Mỹ đứng đầu đang làm xói mòn các lợi ích của Washington và tổn hại đến các đồng minh cũng như đối tác của Mỹ ở châu Á.
Tổn thương châu ÁCác nước lớn ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương- trong đó có đồng minh của Mỹ là Australia và Hàn Quốc- không “mặn mà” với các lệnh trừng phạt mạnh mẽ nhằm vào Nga. Đơn giản vì số phận của Ukraine không nằm trong số những ưu tiên hàng đầu của họ so với Moskva. Nga không chỉ có vị trí quan trọng với Hàn Quốc về lĩnh vực thương mại mà còn là 1 trong những thành viên của các cuộc đàm phán 6 bên nhằm buộc CHDCND Triều Tiên ngừng chương trình hạt nhân của nước này. Về phần mình, Bắc Kinh không những không tham gia mà còn phản đối các lệnh trừng phạt chống Nga của phương Tây.
Mặc dù các chính phủ châu Á không tham gia vào các lệnh trừng phạt chống Nga thì sự tác động của nó cũng lan rộng khắp châu lục này. Các công ty tư nhân trong lĩnh vực năng lượng và ngân hàng ở châu Á sẽ tìm cách tránh các khu vực nằm trong những lệnh trừng phạt của Mỹ và những rủi ro về uy tín trong kinh doanh với các công ty Nga. Những nhà máy chế tạo thiết bị năng lượng Đông Á, các nhà cung cấp dịch vụ sản xuất và những tập đoàn tài chính có thể sẽ hủy bỏ kế hoạch làm việc với các công ty Nga. Điều này sẽ khiến nền kinh tế vốn có tính hội nhập cao của châu Á gặp khó khăn.
|
Ngoại trưởng Mỹ Kerry trong chuyến công du châu Á mới đây. |
Trong khi đó, các quốc gia châu Á sẵn sàng tham gia vào các nỗ lực của Mỹ để gia tăng áp lực kinh tế đối với Moskva sẽ gần như chắc chắn buộc phải từ bỏ hợp tác với Nga trong một số lĩnh vực thuộc lợi ích quốc gia của họ. Điều này được thể hiện rõ nhất với Nhật Bản. Biện pháp trừng phạt gần đây của Tokyo nhằm vào Nga đã gây tổn hại đối với những nỗ lực của Thủ tướng Shinzo Abe trong việc cải thiện quan hệ với Moskva. Ví dụ, những nỗ lực để khởi động lại các cuộc đàm phán song phương về các đảo tranh chấp giữa hai nước ở khu vực phía tây bắc Thái Bình Dương đã bị đóng băng do các lệnh trừng phạt gần đây.
Có lẽ lo ngại hơn là những thiệt hại đối với vấn đề an ninh năng lượng và sự tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản. Tokyo đang phải đối mặt với một loạt vấn đề khó khăn ở trong nước (nền kinh tế xuất hiện nhiều vấn đề cần phải giải quyết, việc diễn giải hiến pháp hòa bình, khởi động lại nhà máy điện hạt nhân, tăng thuế tiêu thụ để kiềm chế nợ quốc gia,…), trong khi tương lai vấn đề an ninh năng lượng của nước này là không chắc chắn. Nhật Bản nhập khẩu hơn 90% năng lượng và phải sử dụng khí hóa lỏng nhập khẩu (LNG) để đáp ứng một nửa nhu cầu điện năng của mình.
Nga có thể giúp đỡ Tokyo giải quyết vấn đề trên. Khoảng 10% LNG cùng với số lượng không đáng kể lượng dầu mỏ và than đá của Nhật Bản đến từ Nga. Tokyo muốn mua khối lượng lớn LNG mà Moskva xuất khẩu từ Siberia và Bắc Cực trong những năm tới. Khí đốt tự nhiên của Nga đặc biệt hấp dẫn đối với Nhật Bản vì sự gần gũi về mặt địa lý, khối lượng tiềm năng lớn và sự đa dạng trong danh mục các nhà cung cấp.
Mặc dù các biện pháp trừng phạt của Mỹ và EU chống lại Nga, thậm chí không có sự tham gia rộng rãi của Nhật Bản, cũng sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đối với một trong những đồng minh quan trọng nhất của Washington ở châu Á. Hơn nữa, nếu biện pháp trừng phạt nhắm mục tiêu vào các ngành khí đốt tự nhiên trong tương lai của Nga, các khách hàng của Moskva ở Nhật Bản và phần còn lại của khu vực Đông Á cũng như châu Âu, sẽ phải trả một giá đắt.
Tuy nhiên, thiệt hại không chỉ riêng về mặt kinh tế. Ở châu Á, việc cô lập Nga cũng đi ngược lại với lợi ích an ninh then chốt của Mỹ trong khu vực. Chính quyền Obama đã tìm cách chia rẽ giữa Moskva và Bắc Kinh – ví dụ, bằng cách gây áp lực với Trung Quốc để không ủng hộ Nga tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc – liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine, nhưng chính điều này đã khiến mối quan hệ giữa hai cường quốc láng giềng trên trở nên gần gũi và sâu sắc hơn. Rõ ràng, một quan hệ đối tác như vậy giữa Nga và Trung Quốc ảnh có tác động lớn đến chính sách đối ngoại của Washington về các vấn đề ở Afghanistan, Iran, Triều Tiên, Syria, Biển Đông, biến đổi khí hậu và phổ biến hạt nhân.
Công Thuận (Theo F.A)