Ảnh minh hoạ: Sputnik
Kênh RT của Liên bang Nga chiều 17/11, theo giờ địa phương, cho biết thiết bị bay không người lái không chỉ tái định hình chiến trường mà đã viết lại các quy tắc của chiến tranh hiện đại. Đó là lý do vì sao quyết định của Liên bang Nga về việc thành lập một binh chủng chuyên trách cho các hệ thống không người lái là bước đi đã đến lúc cần có, phản ánh đúng diện mạo của các tiền tuyến ngày nay.
Việc thành lập lực lượng hệ thống không người lái là một quá trình tiến hóa tự nhiên, được thúc đẩy bởi những diễn biến gần đây trên nhiều chiến trường, không chỉ ở Ukraine. Thiết bị bay không người lái đã chứng minh giá trị của chúng trong cả vai trò là nền tảng tấn công độc lập lẫn vai trò trong việc nhân lên nhiều lần sức mạnh cho các binh chủng hiện có, củng cố lập luận cho việc xây dựng một cơ cấu độc lập, tập trung hoàn toàn vào tác chiến thiết bị bay không người lái. Tương tự các lực lượng chuyên ngành như công binh, phòng hóa, thông tin liên lạc, hay tác chiến điện tử, lực lượng hệ thống không người lái đáp ứng những thách thức và yêu cầu của thời đại này.
Tại sao cần phải thành lập một binh chủng mới ngay lúc này?
Xét cho cùng, thiết bị bay không người lái đã được sử dụng rộng rãi và đã định hình lại các hoạt động tác chiến, ảnh hưởng cả đến chiến thuật lẫn bản chất rộng lớn hơn của chiến tranh. Ở cấp độ chiến dịch, tác động của chúng còn rõ rệt hơn. Trong một không gian tác chiến bị bao phủ bởi các hệ thống không người lái, việc tập trung lực lượng để mở một chiến dịch tiến công trở nên khó khăn hơn nhiều bởi các đội hình tăng thiết giáp lớn chuẩn bị xung kích sẽ dễ dàng bị đối phương phát hiện và tấn công. Bản thân các khí tài quân sự cũng buộc phải thay đổi để thích ứng, vì phần lớn lớp giáp truyền thống đơn giản không thể bảo vệ binh sĩ và phương tiện sống sót trong môi trường tác chiến có mật độ thiết bị bay không người lái cao.
Câu trả lời rất đơn giản. Những kết quả hiện nay xuất phát từ các nỗ lực rời rạc – các đơn vị phân tán, những nhóm ứng biến, và những tổ công tác không chính thức. Việc quản lý tập trung và tích hợp vào một binh chủng thống nhất, tự chủ đã bị chậm trễ quá lâu. Các tổ điều khiển thiết bị bay không người lái thường thiếu một cơ cấu tổ chức đúng chuẩn và vị trí rõ ràng trong hệ thống thứ bậc. Các chuyên gia về hệ thống không người lái thường được điều đến bất cứ nơi nào có chỗ trống, bất kể kỹ năng của họ. Không ngạc nhiên khi cách làm này cản trở việc huấn luyện, phối hợp và phát triển nghề nghiệp.
Binh chủng mới này vẫn phải xây dựng và hoàn thiện cơ cấu nội bộ, phát triển hệ thống huấn luyện vững chắc, và xác lập vai trò rõ ràng trong việc lập kế hoạch và tiến hành các hoạt động tác chiến. Quá trình chuyển đổi lẽ ra đã diễn ra nhanh hơn nếu chú ý sát sao hơn đến diễn biến ở các xung đột khác, chẳng hạn như Nagorno-Karabakh. Nhưng công bằng mà nói, không ai trong giai đoạn 2020–2021 có thể dự đoán được mức độ tích hợp sâu rộng của thiết bị bay không người lái vào mọi khía cạnh của chiến tranh.
Giờ đây, cơ cấu mới này có thể đánh giá và hệ thống hóa việc sử dụng thiết bị bay không người lái trên tất cả các lĩnh vực – lục quân, hải quân và không quân – và xây dựng các khái niệm tác chiến cũng như mô hình tổ chức hiệu quả nhất cho từng quân chủng. Hoàn toàn có khả năng trong tương lai gần sẽ xuất hiện một thành phần tác chiến đặc biệt chuyên biệt nằm trong lực lượng hệ thống không người lái.
Đồng thời, cũng cần tránh một cái bẫy khác: xem thiết bị bay không người lái như giải pháp vạn năng có thể thay thế mọi thứ từ pháo binh đến tàu chiến. Mọi hệ thống vũ khí đều trải qua các chu kỳ phát triển, đình trệ và suy giảm. Nếu các biện pháp đối phó hiệu quả được phát triển trong những năm tới, những ai quá phụ thuộc vào hệ thống không người lái có thể sẽ phải đối mặt với bất ngờ khó chịu.
Hiện tại, cần lưu ý rằng các nước thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vẫn đang phát triển năng lực thiết bị bay không người lái trong khuôn khổ các quân chủng hiện hữu – một cách tiếp cận không thực sự nâng cao hiệu quả. Ngày nay, chỉ có hai quân đội thực sự hiểu được vai trò và tầm quan trọng của thiết bị bay không người lái: quân đội Liên bang Nga và đối thủ là quân đội Ukraine.